O ρατσισμός “πάει” σχολείο...

Γράφει ο μουσικοπαιδαγωγός Γιώργος Σακελλαρίδης Ο Ρατσισμός απέναντι στους εθνοπολιτισμικά διαφορετικούς μαθητές, δεν είναι «απών» από τα σχολεία μας. Συχνά μάλιστα είναι έντονος, «ολοζώντανος» δίπλα μας, μέσα στην τάξη, όπως συμβαίνει και στο γενικότερο πλαίσιο της ελληνικής κοινωνίας, που και στον τομέα αυτό στην πλειοψηφία της, ακολουθεί και μιμείται τους υπόλοιπους «πολιτισμένους» λαούς. Γιατί ο ρατσισμός «δεν έχει πατρίδα». Το σχολείο έχει λοιπόν άλλη μια εκπαιδευτική «υποχρέωση». Να οδηγήσει τα παιδιά μέσα από τους «δρόμους» της αντιρατσιστικής εκπαίδευσης με τέτοιο τρόπο, ώστε αυτά να μάθουν να μπαίνουν στη θέση και στα συναισθήματα του «άλλου», του «ξένου», του μετανάστη .Ακόμη, να τα βοηθήσει να αναπτύξουν ανοχή , εκτίμηση, σεβασμό , απέναντι στους έθνο- πολιτισμικά διαφορετικούς. Να μάθουν να σκέφτονται με πιο «δίκαιο» και ανθρωπιστικό τρόπο βάζοντας όσο είναι δυνατόν στο περιθώριο, προκαταλήψεις και στερεότυπα που φέρνουν ήδη από το οικογενειακό περιβάλλον, «ακονίζοντας» έτσι την κριτική τους σκέψη. Κάθε φορά που μας φοβίζει η παρουσία άλλων ανθρώπων εξαιτίας της πραγματικής ή υποθετικής διαφορετικότητας τους , είναι που αρχίζει να κάνει την εμφάνιση του ο ρατσισμός. Αν στραφούμε εναντίον αυτών των ανθρώπων, αν πιστέψουμε πως αυτοί είναι υπεύθυνοι για τις δικές μας δυσκολίες (οικονομικές, κοινωνικές, εκπαιδευτικές και άλλες), τότε ενεργούμε ρατσιστικά. Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι ελάχιστοι από μας δεν εμφανίζουμε ή δεν έχουμε εμφανίσει κάποιες φορές, ρατσιστικές συμπεριφορές. Ρατσιστής είναι αυτός που τοποθετεί το εαυτό του στην πλευρά των «καλών», βάζοντας συγχρόνως τους άλλους, τους διαφορετικούς, σ’ ένα κατώτερο επίπεδο. Κι’ όλα αυτά επειδή οι υπαρκτές ή ανύπαρκτες διαφορές του άλλου χαρακτηρίζονται από τον ρατσιστή ως αρνητικά και ανεπιθύμητα στοιχεία. Ρατσισμός είναι η μεροληπτική και προκατειλημμένη αντιμετώπιση ορισμένων ατόμων, ομάδων ή φυλών, που δέχονται μια διαρκή καταπίεση την οποία προκαλούν κοινωνικές στερεοτυπικές αντιλήψεις. Ο ρατσισμός είναι στην ουσία αποτέλεσμα της δυνατότητας κάποιου να ασκεί εξουσία απέναντι σε άλλους, η ύπαρξη δηλαδή μιας μορφής δύναμης. Γι’ αυτό , εμφανίζεται ευκολότερα σε συνθήκες όπου παρατηρείται ανισορροπία στην κοινωνική , την πολιτική, την εκπαιδευτική δύναμη μεταξύ των ατόμων και προέρχεται βέβαια από την πλευρά των δυνατών. Μήπως αυτή η «αόρατη» αλλά στην πραγματικότητα υπαρκτή εξουσία που ασκούν οι γηγενείς μαθητές στους αλλοδαπούς συμμαθητές τους, είναι η αιτία που οδηγεί αρκετούς από τους τελευταίους, να εμφανίζουν κάποιες φορές, ακραίες επιθετικές συμπεριφορές μέσα στο χώρο του σχολείου; Από το βιβλίο μας, « Οδηγός Διαπολιτισμικής Μουσικής Εκπαίδευσης», μεταφέρουμε το παρακάτω κείμενο: «Εξυπακούεται ότι εύκολα ό,τι συμβαίνει στο γενικότερο πλαίσιο της κοινωνίας μεταφέρεται στο σχολικό περιβάλλον. Γι’ αυτό . ο εκπαιδευτικός καλείται να αναπτύξει στοιχεία από τη δική του προσωπικότητα, να αγωνιστεί με τον δικό του τρόπο για να συμβάλει στην όσο το δυνατόν μείωση των ρατσιστικών αντιλήψεων , πρώτα μέσα στη δική του τάξη. Αυτή είναι η πρώτη αχτίδα ελπίδας». Ας έρθουμε τώρα στην πράξη. Για δουλεία στην τάξη, προτείνουμε το παρακάτω παιδικό τραγούδι που μπορεί κάποιος να το βρει (και ηχογραφημένο), στο βιβλίο μας με τίτλο: «Παιδικό Τραγούδι και Ανθρώπινη Διαφορετικότητα»(εκδόσεις, Νάκας- Παπαγρηγορίου). Στο ίδιο βιβλίο υπάρχουν ακόμη, 11 τραγούδια κατάλληλα για το θέμα της Ανθρώπινης Διαφορετικότητας και του σεβασμού απέναντι σε αυτήν. Ακόμα , υπάρχει κατάλληλη εικονογράφηση που φέρνει στο προσκήνιο το θέμα της αξίας της Ανθρώπινης Διαφορετικότητας, καθώς και δημιουργικά φύλλα εργασίας. ΕΝΑ ΤΡΙΓΩΝΟ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΚΥΚΛΩΝ (Στίχοι- Μουσική: Γ. Σακελλαρίδης) Στων κύκλων τη χώρα Για κακή του ώρα Βρέθηκε ένα τρίγωνο Πω! Πω! Πω! Αλίμονο! -« Πως είναι έτσι μωρέ αυτός Αλλού χοντρός κι αλλού λεπτός. Μύτες απ’ έξω και μέσα γωνίες Καμπύλη καμία, μονάχα ευθείες». Είπε ένας κύκλος με καπελάκι Με ροζ παπούτσια και μοβ σακάκι. Και κάτι άλλοι που τον ακούσαν Είπαν πως διόλου δεν διαφωνούσαν. Κι ένας με πούρο , χοντρός , βαρέλι «ο ξένος», είπε, «εδώ τι θέλει; Ξέφραγο αμπέλι έγινε τώρα Αγαπητοί μου η κυκλοχώρα». «Έτσι όπως πάει πλέον το πράγμα Ευθείες , κύκλοι, γωνιές αντάμα, Πρόβλημα βλέπω στην εργασία. Γι’ αυτό ελάτε συνεργασία!» Και μαζευτήκαν για να τα πούνε Πολύ πασχίσανε λύση να βρούνε! « Έξω, να φύγει, φτάνουν οι φίλοι! Δεν είναι ούτε καν μία καμπύλη». «Ξέρουμε όλοι Γεωμετρία, Ίση τα σχήματα έχουν αξία». Είπε ένας κύκλος με ματογυάλι. «Ανοησίες». Του λεν οι άλλοι. «ʼκου , εμένα δεν θα με πείσεις Ούτε και θα με τετραγωνίσεις. Είμαι ένας κύκλος που δεν αλλάζει». ʼρχισε ο Φούσκας πια να φωνάζει. Και να: Χτυπιέται και να: αφρίζει. «Αϊ στο ρόμβο», τέλος ψελλίζει. Ώσπου τρεχάτος φτάνει ο Μπαλάκης Ο Τοσοδούλης ο Πινγκπονάκης. «Τρέξτε να δείτε, ελάτε τώρα. Κάποιος αλλάζει αυτή τη χώρα. Και μ’ άλλα σχήματα τους κύκλους Μα η στρογγυλάδα δείτε πως μένει!» Όλοι κοιτούσαν με περηφάνια, Τρίγωνα, ρόμβους, μες σε στεφάνια. Και να ταιριάζουν και ναν’ ωραία Όλα τα σχήματα μαζί, παρέα. Κι ο κύριος Φούσκας πάλι φωνάζει. «Φίλε μου τρίγωνο» και τα’ αγκαλιάζει! «Παίξτε τα όργανα , με κάθε σχήμα Να μη χορέψουμε ; θα είναι κρίμα». Και στήσαν γλέντι ώσπου μεθύσαν. Να μη χωρίσουν, τ’ αποφασίσαν. Καθένας κάτι, μικρό, μεγάλο, Είχε να κάνει και για τον άλλο.