«Η αυτοεκτίμηση των εφήβων και ο ρόλος των γονέων»

Το έντονο ενδιαφέρον των γονέων και οι σχετικός προβληματισμός κυρίως για τον τρόπο ερμηνείας των συμπεριφορών και των μηνυμάτων που μας στέλνουν οι έφηβοι, ήταν το χαρακτηριστικό της εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε το προηγούμενο Σάββατο στο Συνεδριακό κέντρο του Blue Bay στην Ιαλυσό, με μεγάλη επιτυχία. Η καθιερωμένη εκδήλωση ψυχολογικού ενδιαφέροντος, υλοποιήθηκε στο πλαίσιο των διευρυμένων εκπαιδευτικών δράσεων του οργανισμού Γραμμάτων Πολιτεία, με τη ψυχολόγο κ. Μαρία Καρίκη και είχε ως θέμα την αυτοεκτίμηση των εφήβων και το ρόλο του γονέα. Αρχικά, η κ. Καρίκη έκανε αναφορά στον επιστημονικό ορισμό της αυτοεκτίμησης και στις παρεμφερείς έννοιες που την πλαισιώνουν, όπως η αυτο-αξιολόγηση, ο αυτοσεβασμός, η αυτο-αξία, η αυτεπάρκεια, η αυτοεικόνα και η αυτοπεποίθηση. Η εκτίμηση, η αγάπη και η αποδοχή προς τον εαυτό μας είναι τα κύρια συστατικά της αυτοεκτίμησης. Η εικόνα για τον εαυτό μας αρχίζει να χτίζεται από τις πρώτες έξι εβδομάδες ζωής και στην εξέλιξή της συμβάλλουν οι αλληλεπιδράσεις με τους «σημαντικούς» άλλους, οι προσωπικές εμπειρίες που αποκτούμε, οι αξιολογήσεις που εισπράττουμε από τους γονείς-τους εκπαιδευτικούς-τους συνομηλίκους, οι πρωτοβουλίες που αναλαμβάνουμε, η αποδοχή και η αναγνώριση από τους γύρω μας, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της κοινωνικοποίησης. Ο τρόπος, δηλαδή, με τον οποίο μας αντιλαμβάνεται το οικείο ή το ευρύτερο περιβάλλον μας, επηρεάζει και τον τρόπο που εμείς βλέπουμε τον εαυτό μας. Η σχέση μας μαζί τους ή επικυρώνει ή απορρίπτει την εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας. Αντίθετα, υπάρχουν πολλές συνισταμένες που μπορούν να «πλήξουν» την αυτοεκτίμηση: η αποθάρρυνση από πρωτοβουλίες, οι υπερβολικοί περιορισμοί και τιμωρίες, τα τραυματικά βιώματα, η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, ένα ατύχημα, ανίατες ή μακροχρόνιες ασθένειες, οι αποτυχίες στο σχολείο, οι ξαφνικές, μεγάλες αλλαγές, οι κρίσεις μέσα στην οικογένεια, αλλά και οι ίδιοι οι γονείς που δε διαθέτουν αυτοεκτίμηση. Ως προς τους γονείς, ειδικότερα, υπάρχουν κάποιες υποκατηγορίες που δυστυχώς άθελά τους υποθάλπουν την αυτοεκτίμηση του παιδιού. Πρόκειται (α) για τους υπερφιλόδοξους γονείς, (β) για τους γονείς που δεν δείχνουν εμπιστοσύνη στα παιδιά τους και (γ) για τους γονείς που επικεντρώνονται στις ελλείψεις και στις ανεπάρκειες των μικρών μελών. Κατά τη διάρκεια της ομιλίας παρουσιάστηκε το προφίλ των εφήβων με χαμηλή και υψηλή αυτοεκτίμηση αντίστοιχα. Οι έφηβοι που δεν πιστεύουν στον εαυτό τους είναι ευάλωτοι ως προς τις διαπροσωπικές σχέσεις, φοβούνται να ρισκάρουν, είναι κατά βάση μοναχικοί με τάσεις απομόνωσης, κρατούν αμυντική στάση καχυποψίας στους γύρω τους, δυσκολεύονται να μοιραστούν, εκδηλώνουν υπερβολικό ενδιαφέρον για την γνώμη των άλλων, είναι συνήθως ντροπαλοί και εσωστρεφείς, είναι επιρρεπείς στο άγχος, διακατέχονται από έλλειψη αυτονομίας και ανάληψης πρωτοβουλιών, ενώ πολλές φορές προκειμένου να καλύψουν τη χαμηλή αυτοεκτίμηση καταφεύγουν σε συμπεριφορές επίθεσης, έπαρσης και εντυπωσιασμού. Από την άλλη μεριά, οι έφηβοι με δυνατή (υγιή) αυτοεκτίμηση νιώθουν καλά με τον εαυτό τους και γνωρίζουν τα όριά τους, αντιμετωπίζουν με «ψυχραιμία» την αποτυχία, είναι κοινωνικοί, φιλόδοξοι, μπορούν να διαχειρίζονται την απόρριψη, την απογοήτευση και την κριτική, είναι λιγότερο αμυντικοί, διαμορφώνουν πιο σταθερές σχέσεις, εμπλέκονται εύκολα σε δραστηριότητες με συνομηλίκους, απολαμβάνουν τις νέες εμπειρίες και ανταποκρίνονται πρόθυμα σε προσκλήσεις. Το κυριότερο «όπλο» διαπαιδαγώγησης που διαθέτουν οι γονείς ως προς τη διαμόρφωση της αυτοεκτίμησης του παιδιού είναι καταρχήν η ενθάρρυνση. Η ενθάρρυνση δίνει στα παιδιά την αίσθηση (α) ότι αξίζουν, (β) ότι τους αποδέχονται όπως είναι και (γ) συμβάλλει στη δημιουργία θετικών προσδοκιών από τον εαυτό τους. Η αποδοχή του εφήβου από τον γονέα, η επιβράβευση της επιτυχίας του, η στήριξη στην αποτυχία του, η κατανόηση, ο διάλογος, ο σεβασμός στην προσωπικότητα του και στις φιλοδοξίες του, η ώθηση προς εξωσχολικές δραστηριότητες, η ομαλή σχέση μεταξύ των γονέων ως ζευγάρι αποτελούν τα κύρια μέσα προς την κατάκτηση μιας υγιούς αυτοεκτίμησης από το παιδί. Οι γονείς οφείλουν να είναι προσεκτικοί στους χαρακτηρισμούς τους απέναντι στα παιδιά, αποφεύγοντας «ταμπέλες» και συγκρίσεις κι επιδιώκοντας όσο γίνεται περισσότερο να περνούν ποιοτικό χρόνο με αυτά. Το ενδιαφέρον της Ψυχολογίας για την αυτοεκτίμηση τόσο του παιδιού όσο και του εφήβου έγκειται στο γεγονός ότι αποτελεί βασικό συντελεστή πολλών άλλων παραμέτρων της ενήλικης προσωπικότητάς τους. Μέσα από την αυτοεκτίμηση, το άτομο μπορεί να διευκολυνθεί στην ανακάλυψη και διεύρυνση της ταυτότητάς του, στην καλλιέργεια της αποφασιστικότητας, της τόλμης του, στην κατανόηση και κριτική στάση απέναντι σε προκαταλήψεις και στερεότυπα, και κυρίως στη διατήρηση της συναισθηματικής του σταθερότητας και ισορροπίας. Χωρίς αυτοεκτίμηση κινδυνεύουμε, μικροί και μεγάλοι, να χάσουμε την ευκαιρία αξιοποίησης του δυναμικού μας στο μέγιστο. Αντί να αντιλαμβανόμαστε τη ζωή ως πρόκληση, κινδυνεύουμε να την προσεγγίζουμε με φόβο και συμπλέγματα. Στο τέλος της ομιλίας πραγματοποιήθηκε αξιολόγηση από τους παρευρισκόμενους, τα αποτελέσματα της οποίας ανέδειξαν την ανάγκη των γονέων για μια συνεχή ενασχόληση με θέματα που αφορούν την ψυχολογία των παιδιών, τη διαμόρφωση της προσωπικότητας τους και κυρίως τη στάση που πρέπει να υιοθετούν οι γονείς για να συμβάλλουν στην ολοκλήρωση της προσωπικότητας του παιδιού αντιμέτωποι με το σημερινό κλίμα της γενικής απαξίωσης. «Όσο πιο νωρίς οι γονείς συνειδητοποιήσουν το ρόλο τους στη διαμόρφωση της αυτοεκτίμησης, τόσο πιο πολλές είναι οι πιθανότητες να βοηθήσουν το παιδί να προχωρήσει στη ζωή του με πίστη στον εαυτό του. Ίσως αυτό να είναι, ανάμεσα σε άλλα, το πιο δυνατό και χρήσιμο «εφόδιο» που θα δώσουν στην επόμενη γενιά» ανέφερε χαρακτηριστικά ο υπεύθυνος του Οργανισμού κ. Νίκος Κουκιάς. Αναφορικά, «η αυτοεκτίμηση αποτελεί το κέντρο ολόκληρης της ανθρώπινης ύπαρξης και είναι προϋπόθεση για το «ευ ζην». Ο έφηβος που θα αντιληφθεί εγκαίρως την ευκρινή εικόνα του εαυτού του θα δράσει δημιουργικά για τη βελτίωσή του σε κάθε σχέση», τόνισε ο υπεύθυνος του Οργανισμού κ. Αθανάσιος Βυρίνης. «Ο εκπαιδευτικός Οργανισμός Γραμμάτων Πολιτεία, που αποτελείται από τα Φροντιστήρια Μεθοδικό, Πλεονέκτημα, Αριστείον, Ορόσημο, Μεθοδικό, Μεταίχμιο, θα πραγματοποιήσει την επόμενη δράση στο τέλος Ιανουαρίου με τον επαγγελματικό προσανατολισμό να παίρνει θέση ως το βασικό θέμα συζήτησης και ανάλυσης, λίγους μήνες πριν την έναρξη των Πανελλαδικών Εξετάσεων», δήλωσε επιγραμματικά ο κ. Χρήστος Μπάρδος υπεύθυνος του Οργανισμού Γραμμάτων Πολιτεία.