Γιατί οι πολιτικοί λένε ψέμματα;

Είναι άραγε οι πολιτικοί σκέτοι ψεύτες, που επιδιώκουν να κρατούν τον κόσμο μακριά από τις δόλιες πράξεις τους, ή μήπως όταν ψεύδονται κάνουν και πάλι πολιτική, χρησιμοποιώντας το ψέμα ως εργαλείο διακυβέρνησης;

Το ότι οι πολιτικοί λένε ψέματα το έχουμε ψωμοτύρι: το διακηρύσσουμε με κάθε ευκαιρία και προς πάσα κατεύθυνση (ιδίως την τελευταία διετία στην Ελλάδα της κρίσης), πιστεύοντας πολλές φορές ακράδαντα ότι οι άνθρωποι που συγκροτούν την πολιτική τάξη δεν είναι τίποτε παραπάνω από μια ομάδα συστηματικής εξαπάτησης, που έχει ως αποκλειστικό σκοπό της να φουσκώνει τους εκλογείς της με παραμύθια, αποκρύπτοντας προς όφελός της (συνήθως οικονομικό) την πραγματικότητα.

Σε πόση, όμως, έκταση αληθεύει κάτι τέτοιο; Είναι άραγε οι πολιτικοί σκέτοι ψεύτες, που επιδιώκουν να κρατούν τον κόσμο μακριά από τις δόλιες πράξεις τους, ή μήπως όταν ψεύδονται κάνουν και πάλι πολιτική, χρησιμοποιώντας το ψέμα ως εργαλείο διακυβέρνησης;

Ο Τζον Μερσχάιμερ, που έχει γράψει ένα σύντομο, αλλά εξαιρετικά πυκνό δοκίμιο, υπό τον τίτλο «Γιατί οι πολιτικοί λένε ψέματα.

Η αλήθεια για το ψέμα στη διεθνή πολιτική σκηνή» (μετάφραση Νίνα Μπούρη, εκδόσεις Πατάκη, σελ. 219), δεν αμφιβάλλει πως οι πολιτικοί λένε ψέματα (και μάλιστα σε πολύ διαφορετικές μεταξύ τους περιπτώσεις), υποστηρίζει, ωστόσο, πως κάτι τέτοιο αφενός δεν γίνεται κατά κόρον και αφετέρου έχει, όποτε γίνεται, ένα σαφές πολιτικό νόημα. Σίγουρα, γράφει ο Μερσχάιμερ, το ψέμα είναι κακό και το πολιτικό ψέμα χειρότερο.

Επειδή, όμως, η πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού οφείλουμε να δούμε για ποιον ακριβώς λόγο λέγεται το πολιτικό ψέμα, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τη διεθνή σκηνή.

Οι ηγέτες μπορεί να λένε ψέματα, διασφαλίζοντας με επιτυχία τις ισορροπίες της χώρας τους: ο Κένεντι αρνήθηκε ότι είχε υπογράψει μυστική συμφωνία με τον Χρουστσόφ για την απόσυρση των αμερικανικών πυραύλων Jupiter από την Τουρκία προκειμένου οι ΗΠΑ να βγουν σώες από την κρίση της Κούβας.

Τα ψέματα, παρόλα αυτά, των πολιτικών δεν καταλήγουν πάντοτε υπέρ των σκοπών τους.