Στα Δωδεκάνησα να αξιοποιήσουμε για ανάπτυξη τής αγροτικής οικονομίας τήν εναπομείνασα δημόσια ακίνητη περιουσία

Να παραδειγματιστούμε τί έπραξε ο Ελευθέριος Βενιζέλος το 1932

Γράφει ο Κυριάκος Ι. Φίνας Εξετάζοντας την κατάσταση που δημιουργήθηκε και τοπικά-στη Δωδεκάνησο, -σαν συνέπεια της πενταετούς ύφεσης, βρισκόμαστε μπροστά στην αναντίρρητη διαπίστωση, ότι πέραν των άλλων άμεσων μέτρων που πρέπει να ληφθούν για επανακυκλοφορία της ρευστότητας, προβάλλει και η αδήριτη ανάγκη ανάλογης στροφής της δωδεκανησιακής προς την παραγωγή. Και επειδή, διαφαίνονται σοβαρές ενδείξεις σε τοπικό επίπεδο ανάπτυξης του πρωτογενή τομέα, πρέπει να ανασκουμπωθούμε-να στρωθούμε στα σοβαρά στην προσπάθεια να επιδιωχθεί, με κάθε θυσία η αποδοτική αξιοποίηση τής εναπομείνασας δωδεκανησιακής δημόσιας ακίνητης περιουσίας για παραγωγική αγροτική ανάπτυξη. Ως προς την τωρινή ύφεση, πρόσφατα ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας Γιώργος Προβόπουλος, δήλωσε: «Η ελληνική ύφεση είναι πρωτοφανής σε καιρό ειρήνης, με σημαντικές επιπτώσεις όχι μόνον στα εισοδήματα, αλλά και στο παραγωγικό δυναμικό και στην κοινωνική συνοχή». 1. Για το σκοπό αυτό θα πρέπει, άμεσα, κατ’ αρχήν, να δραστηριοποιηθούν όλες οι συναρμόδιες δημόσιες και παρεμφερείς υπηρεσίες, να καταγραφεί η υπάρχουσα κατάσταση και στη συνέχεια: Πρώτα, να διαχωριστούν τα καθαρώς αγροτικά κτήματα και με μια διαδικασία δίκαιη και στηριγμένη σε αντικειμενικά κριτήρια να δοθούν σε ενδιαφερόμενους και έχουν και τα ανάλογα εχέγγυα, ανάλογη έκταση, με την υποχρέωση να δημιουργηθούν σύγχρονες δενδροφυτεύσεις, καθώς και γεωργικές και κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις. Τα κτήματα της κατηγορίας αυτής και ανάλογα με τις προϋποθέσεις που θα συγκεντρώνει ο φορέας που θα αναλάβει την αξιοποίηση (εταιρία, κοινοπραξία, φυσικό πρόσωπο κ.α.), να παραχωρηθούν υπό τύπον εκμίσθωσης για 15 ή και 20 χρόνια, με προοπτική να ανανεώνεται η σύμβαση, εφόσον και από τον ενδιάμεσο χρόνο διαπιστώνεται, ότι το ακίνητο-η έκταση γης-αξιοποιείται για τον σκοπό που εκμισθώθηκε. 2. Με επιχειρηματικό πνεύμα η αντιμετώπιση τού θέματος της αγροτικής οικονομίας. Η τωρινή αντιμετώπιση της αγροτικής επανεκκίνησης πρέπει να προσεχθεί ιδιαίτερα. Ετσι, απόσα διαβάζουμε στον τύπο, το αρμόδιο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης έχει καθιερώσει να παραχωρείται, σε όποιον ζητήσει, ένα μικρό τεμάχιο γης για παραγωγή. Η διαδικασία αυτή, κατά την άποψή μας, δεν αποτελεί βιώσιμη ορθολογική λύση. Με την πάροδο του χρόνου θα καταλήξει σε αυτοκατανάλωση, όπως ήταν την περίοδο του μεσοπολέμου. Αποτελεί, ως μας επιτραπεί η έκφραση “νερόβραστη λύση”. Καθόσον, έτσι, δεν αντιμετωπίζεται οικονομικά η μείωση του κόστους παραγωγής, ώστε να διασφαλίζονται οικονομίες κλίμακας, σε τέτοιο μέγεθος που να μπορούν τα προϊόντα να ανταπεξέλθουν στον συναγωνισμό της αγοράς. Ενα τέτοιο φαινόμενο παρατηρείται και σήμερα: Ομοια αγροτικά προϊόντα που εισάγονται από την Κρήτη ή άλλες περιοχές της χώρας ή και από την Τουρκία, παρόλο που επιβαρύνοντια και με τα μεταφορικά, εντούτοις είναι φθηνότερα στο καταναλωτικό κοινό, από εκείνα που παράγονται στην περιοχή μας. Λύση μακροπρόθεσμη είναι η αξιοποίηση-και όχι η πώληση-ανάλογων αγροτικών εκτάσεων, με σύμβαση μίσθωσης, με την υποχρέωση να στήσει ο ενδιαφερόμενος επενδυτής βιώσιμη γεωργική ή κτηνοτροφική μονάδα. Ετσι, θα αντιμετωπιστεί σε ανάλογη έκταση και η ανεργία, αλλά και δημιουργούνται παραγωγικές επιχειρηματικές μονάδες, που θα συμβάλλουν στην ανάπτυξη της δωδεκανησιακής πραγματικής οικονομίας. 3. Ειδικό γραφείο παρακολούθησης. Θα πρέπει, ωστόσο, να δραστηριοποιηθεί η Διεύθυνση Γεωργίας Δωδεκανήσου και από “το σκονισμένο αρχείο” να αναδειχθεί κάθε δυνατότητα, που μπορεί να επικαιροποιηθεί, ώστε να συμβαδίζει με τα σημερινά δεδομένα. Και παράλληλα, να οργανωθεί ειδικό γραφείο στη Διεύθυνση Γεωργίας, εν ανάγκη να αποσπαστεί από την Κεντρική Υπηρεσία τού Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, κατάλληλο πενταμελές γεωπονικό προσωπικό, το οποίο θα ασχολείται αποκλειστικά με την ενεργοποίηση του δωδεκανησιακού πρωτογενή τομέα και να υποδεικνύει τα αγροτικά προϊόντα, που θα παράγονται και σε ποιά θέση πρέπει να αξιοποιείται παραγωγικά η έκταση, που έχει παραχωρηθεί για εκμίσθωση. Η δημιουργία ενός τέτοιου γραφείου στη Διεύθυνση Γεωργίας είναι απαραίτητο, γιατί τελευταία όλο και νέα δεδομένα έρχονται στη δημοσιότητα ως προς τον ορθολογικότερο αναπροσανατολισμό της γεωργίας και της κτηνοτροφίας. Και όπως αναφέρει και ο σημερινός αρμόδιος υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης κ. Τσαυτάρης, έστω και με κάποια δόση υπερβολής, «η σωτηρίας της Ελλάδας δεν βρίσκεται στο υπέδαφος, όπως είναι της μόδας να λέμε, αλλά στα φυτά της». Οι δε ειδικοί αναφέρουν, ως παράδειγμα ότι κατά τη διάρκεια της τελευταίας εποχής των παγετώνων που γνώρισε η γη, σχεδόν όλη η Ευρώπη καλύφθηκε από πάγους εκτός ένα μικρό τμήμα της, μέρος της οποίας ήταν και η Ελλάδα και φυσικά και η Δωδεκάνησος. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα μέρος της χλωρίδας να διατηρηθεί ανέπαφα και να κληροδοτηθεί. (Η Καθημερινή, 21.12.2012) 4. Να αξιοποιήσουμε ορισμένες ευνοϊκές συγκυρίες. Ως εκ τούτου, με την κατάλληλη συγκυρία που τείνει να δημιουργηθεί, απαραίτητα πλέον, για παράλληλη στροφή στην ανάπτυξη, που έχει δημιουργηθεί με τον τωρινό υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων τον Αθ. Τσαντάρη, που φημίζεται για τις ικανότητές του και αποκαλείται «ένας επίμονος κηπουρός του οράματος που έχει για την αναδιάρθρωση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας» και με δεδομένο επιπλέον: της στροφής σε μεγάλο βαθμό στην πρωτογενή παραγωγή, όχι μόνο στο δωδεκανησιακό σύμπλεγμα, αλλά και στην υπόλοιπη χώρα, ως απαραίτητη προϋπόθεση για να βγει ο Ελλαδικός χώρος από την οικονομική κρίση και επιπρόσθετα:ότι και στην Ευρωπαϊκή Ενωση κυριαρχεί το σύνθημα «κάντε την Ευρώπη αυτάρκη σε αγροτικά προϊόντα., όπου υπάρχουν και προβλέπονται ειδικά ευνοϊκά χρηματοδοτικά προγράμματα, όπως είναι και για τη χώρα μας: «Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης Μπαλτατζής», συνολικού προϋπολογισμού για τα επόμενα τρία χρόνια έξι δισ. ευρώ, το οποίο, ήδη, είναι εγκεκριμένο από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Ετσι πρέπει και τοπικά, εδώ στα Δωδεκάνησα να δράξουμε τις δημιουργούμενες αυτές θετικές συγκυρίες. 5. Το παράδειγμα του Ελευθερίου Βενιζέλου. Ανατρέχοντας στην οικονομική ιστορία της Ελλάδας παρατηρούμε, ότι στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1930, όπου πανίσχυρος κοινοβουλευτικά κυβερνήτης ήταν ο Εθνάρχης Ελευθέριος Βενιζέλος, πως και τότε η χώρα μας είχε πληγεί βαριά από την οικονομική κρίση, που είχε εκδηλωθεί από το 1929. Αρχές του 1932, ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος αρχίζει ένα οδοιπορικό καλή ώρα, όπως κάνει-και πολύ καλά-και ο σημερινός πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, και επισκέπτεται κατά σειρά τις πρωτεύουσες της Ιταλίας, της Γαλλίας και της Αγγλίας-Ρώμη, Παρίσι και Λονδίνο-σε αναζήτηση δανείων για την Ελλάδα. Εντούτοις, παρά το γεγονός, ότι την εποχή εκείνη οι τρεις προαναφερθείσες ευρωπαϊκές χώρες διέκειντο ευνοϊκά στην κυβέρνηση Βενιζέλου και στην πολιτική της χώρας μας, ως και ότι τα προηγούμενα χρόνια, από το 1928, χρηματοδότησαν τη χώρα μας με εξωτερικό δανεισμό για την κατασκευή μεγάλων δημόσιων έργων, όπως το φράγμα τού Μαραθώνα, ανέγερση σχολείων, εγκατάσταση τηλεφωνικού δικτύου, αποξήρανση λιμνών, σχεδιασμό νέων πόλεων για να δεχθούν πρόσφυγες κ.α., από τα προαναφερθέντα ταξίδια στις ευρωπαϊκές φιλικές πρωτεύουες, ο Ελληνας πρωθυπουργός επέστρεψε στην Αθήνα με άδεια χέρια· πράγμα που σήμαινε, ότι για την Ελλάδα δεν υπήρχε τότε δυνατότητα νέου δανεισμού. Και τούτο, μπορεί, βέβαια, να δικαιολογηθεί ότι, τόσον η Αμερική, όσον και η Ευρώπη ολόκληρη βρίσκονταν ακόμη υπό την επίδραση τού Κραχ 1929. Μέσα στα άλλα γεγονότα ήταν και η Γερμανία όπου ένα χρόνο πριν από το Κραχ τού 1929, είχε δηλώσει αδυναμία να καταβάλει στους συμμάχους τις αποζημιώσιες, που της είχαν επιδικαστεί για τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και που τελικά τής χαρίστηκαν. Το ίδιο έγινε και με αποζημιώσεις-πάλι της Γερμανίας-για το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο (Γιώργος Ρωμαίος. Η περιπέτεια του κοινοβουλευτισμού στην Ελλάδα. Τόμος Β! Αθήνα 2011). Εξάλλου, ο Βενιζέλος προσδοκούσε οικονομική βοήθεια από την Κοινωνία των Εθνών, η οποία και αυτή δε δόθηκε. Και τότε, κατά απαίτηση των πιστωτών της Ελλάδας, η κυβέρνηση Βενιζέλου προχώρησε σε μέτρα λιτότητας και μεταξύ αυτών σε μείωση μισθών και μεροκάματων. Παρά ταύτα, όμως, η κατάσταση δεν βελτιώθηε καθόλου, καθόσον το κάλυμμα της Τράπεζας της Ελλάδας μειώθηκε στο 27%, αντί του 44%, που ήταν το θεσμικά καθορισμένο κατώτατο όριο, που, όπως προαναφέρεται, σήμαινε, ότι δεν υπήρχε δυνατότητα νέου δανεισμού, άρα πτώχευση. Ετσι, η χώρα, τον Απρίλιο του 1932, κήρυξε στάση πληρωμών και συντελέστηκε η τέταρτη κατά σειράν χρεοκοπία στην ιστορία της χώρας μας. Εν τω μεταξύ, ενόψει αυτής της κατάστασης, στις 25.3.1932 πραγματοποιήθηκε σύσκεψη υπό τον Πρόεδρος της Δημοκρατίας και ο Βενιζέλος, έχοντας ως οικονομικούς συμβούλους τούς:Κυριάκο Βαρβαρέσο, Ξενοφώντα Ζολώτα και Δημήτριο Καλιτσουνάκη, που θεωρούνταν τότε «η αφρόκρεμα» των τότε οικονομολόγων, καθόσον είχαν μετεκπαιδευτεί και στο εξωτερικό, μεταξύ των άλλων μέτρων που πήρε, ακολούθησε και την πολιτική της αυτάρκειας, της οποίας παράπλευρο αποτέλεσμα ήταν η αύξηση της εγχώριας παραγωγής και δη της αγροτικής. Η αύξηση αυτή του πρωτογενή τομέα, της αγροτικής παραγωγής, όπως έγραφε αργότερα ο καθηγητής της οικονμίας και για πολλά χρόνια διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας Ξενοφών Ζολώτας, επιτεύχθηκε χάρη στην κινητοποίηση τού παραγωγικού δυναμικού και συνέβαλε, έτσι, στην ανάπτυξη στενότερων διασυνδέσεων μεταξύ των κλάδων της οικονομίας (Λευτέρης Τσουφλιδής. Οι πτωτεύσεις του ελληνικού κράτους Αθήνα 2011). Τέλος, δεν πρέπει να μάς διαφεύγει, ότι μεταξύ των άλλων, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του ιδρύματος οικονομικών και βιομηχανικών ερευνών, (ΙΟΒΕ), η αύξηση της αξίας του προϊόντος της ελληνικής γεωργίας κατά 1% μπορεί να προσδώσει αύξηση στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν κατά 5%. Παρόλα αυτά, εμείς εδώ στα Δωδεκάνησα εγκαταλείπουμε 400.000 περίπου στρέμματα χωραφιών επιδευτικά καλλιέργειας.