Καθημερινός εφιάλτης στην Αλβανία του Ενβέρ Χότζα

Μέχρι ποιο σημείο μπορούν να αντέξουν οι καθημερινοί άνθρωποι την αγριότητα και το μένος καταστολής ενός πέρα για πέρα τυραννικού καθεστώτος; Πόσο μπορεί να δοκιμαστούν τα όριά τους σ΄έναν κόσμο ο οποίος δεν αφήνει το παραμικρό περιθώριο ελευθερίας;

Μέχρι ποιο σημείο μπορούν να αντέξουν οι καθημερινοί άνθρωποι την αγριότητα και το μένος καταστολής ενός πέρα για πέρα τυραννικού καθεστώτος; Πόσο μπορεί να δοκιμαστούν τα όριά τους σ΄έναν κόσμο ο οποίος δεν αφήνει το παραμικρό περιθώριο ελευθερίας;

Ο Ισμαήλ Κανταρέ έχει βάλει πολλές φορές στο στόχαστρό του την Αλβανία του Ενβέρ Χότζα, απεικονίζοντας μια κοινωνία όπου η ατομική υπόσταση δεν έχει την παραμικρή αξία και οι κρατικοί μηχανισμοί καταφέρνουν να ελέγξουν ακόμα και το πιο ιδιωτικό κομμάτι της ατομικής ζωής.

Ο τίτλος του καινούργιου μυθιστορήματός του, που κυκλοφόρησε πρόσφατα στα ελληνικά από τις εκδόσεις "Μεταίχμιο" (μετάφραση από τα αλβανικά Νίκος Αναγνώστου, σελ. 212), είναι χαρακτηριστικός: "Η αποκλεισμένη".

Η δράση ξετυλίγεται στα χρόνια της παντοδυναμίας του Χότζα (περί τα τέλη της δεκαετίας του 1960) όταν η Αλβανία έχει περάσει σε πλήρη πολιτική απομόνωση. Πρωταγωνίστρια είναι μια γοητευτική δεκαοκτάχρονη, που ζει εξόριστη στην επαρχία με την οικογένειά της επειδή η τελευταία έχει κάποιους μακρινούς συγγενικούς δεσμούς με τον έκπτωτο βασιλιά. Το μόνο που θέλει η Λίντα Μπ. στον στενόχωρο τόπο στον οποίο την έχουν αποκλείσει είναι να της επιτραπεί έστω και μία φορά να ταξιδέψει στα Τίρανα. Η πρωτεύουσα θα αποκτήσει σιγά-σιγά στη συνείδησή της τα χαρακτηριστικά μιας σχεδόν νοσηρής φαντασίωσης, την οποία και θα προσπαθήσει απεγνωσμένα να κάνει πραγματικότητα.

Βαδίζοντας προς μια τέτοια κατεύθυνση, η Λίντα Μπ. θα ερωτευτεί από μακριά τον Ρουντιάν Στέφα, έναν διάσημο θεατρικό συγγραφέα, και θα αποπειραθεί να έρθει σε επαφή μαζί του μέσω της Μιγκένα, συμμαθήτριας και καρδιακής της φίλης, που όχι μόνο έχει το ελεύθερο να ταξιδεύει όπου θέλει στην Αλβανία, αλλά και ανήκει στη μερίδα των λιγοστών προνομιούχων της χώρας αφού ο πατέρας της έχει κάνει καριέρα ως διαπρεπής κρατικός τραμπούκος.

Η απόσταση ανάμεσα στον Ρουντιάν και τη Λίντα Μπ. θα προκαλέσει τρομακτικές περιπλοκές. Η μεσολαβήτρια Μιγκένα θα πέσει με τη σειρά της (επηρεασμένη από το πάθος της φίλης της) στον έρωτα του Ρουντιάν, ο Ρουντιάν θα εγκλωβιστεί ανάμεσα στη χειροπιαστή παρουσία της Μιγκένα και το θαμπό είδωλο της Λίντα Μπ. και το τέλος θα είναι να καλυφθούν τα πάντα από την απελπισία και τον θάνατο. Η Λίντα Μπ. θα κατηγορηθεί από την κοινότητα της μικρής πόλης για ομοφυλοφιλία και θα αυτοκτονήσει ενώ τα δύο άλλα σκέλη του ερωτικού τριγώνου θα καταρρεύσουν αμέσως μετά τον ενταφιασμό της.

Το μυθιστόρημα του Κανταρέ δεν αποτελεί απλώς μια εφιαλτική απεικόνιση της Αλβανίας του Χότζα. Λειτουργεί και ως ανατριχιαστική μεταφορά για το υπαρξιακό αδιέξοδο στο οποίο οδηγεί τους κατά τεκμήριον αθώους η απολυτότητα της πολιτικής εξουσίας. Η Λίντα Μπ. δεν είναι μόνο το θύμα της φονικής μηχανής του Χότζα, αλλά κι ένα κορίτσι που θα κληθεί να πληρώσει με το βαρύτερο τίμημα την αιματηρή τρέλα ενός συστήματος το οποίο επιδιώκει να μη βρεθεί ούτε μία ανησυχητική ρωγμή στο τσιμενταρισμένο σύστημα της κυριαρχίας του.

Υπό αυτή την έννοια ο Κανταρέ θα αποδειχθεί ένας καθαρά οργουελιανός συγγραφέας χωρίς να καταφύγει ποτέ στις αλληγορίες και τα σύμβολα που χρησιμοποιεί ο Όργουελ (θα παραπέμψει μόνο, με έναν πολύ εύληπτο τρόπο, στον μύθο του Ορφέα και της Ευρυδίκης). Το χειρότερο άλλωστε για τους ήρωές του είναι ακριβώς αυτό - ότι όλα όσα θα ζήσουν θα είναι εντελώς πραγματικά.

Ισμαήλ Κανταρέ

O Ισμαήλ Κανταρέ γεννήθηκε στο Αργυρόκαστρο το 1936. Σπούδασε φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Τιράνων και στο Ινστιτούτο Λογοτεχνίας Γκόρκι στη Μόσχα. Έχει δημοσιεύσει ποιήματα και δοκίμια, αλλά διεθνώς γνωστό τον έκαναν τα μυθιστορήματά του, που έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από δεκαπέντε γλώσσες.

Το 2005 τιμήθηκε με το βραβείο Man Booker International και το 2009 με το Νόμπελ των ισπανόφωνων Principe de Asturias de las Letras. Την ίδια χρονιά έλαβε και βραβείο Balkanika για την "Αποκλεισμένη".

Πηγή: ΑΜΠΕ
var switchTo5x=true; stLight.options({publisher: "a62b7025-1c15-422d-b317-4315738b6bb8"});