Κυβερνητική πολιτική για τον τουρισμό: Ο βασιλιάς είναι γυμνός

Αρθρο του Αλέξανδρου Τσατσαρούνου* στην εφημερίδα Η ΑΥΓΗ

Το πρόσφατο συνέδριο του ΣΕΤΕ ήταν αποκαλυπτικό για τις προθέσεις της κυβέρνησης και το περίφημο «success story» του τουρισμού. Μεταξύ των κεντρικών ομιλητών ήταν οι Όλγα Κεφαλογιάννη, Νίκος Δένδιας και Αντώνης Σαμαράς, οι οποίοι επικεντρώθηκαν στο ζήτημα της ανάπτυξης και των επενδύσεων...

Η κ. Κεφαλογιάννη υπογράμμισε πως «το 2015 είναι μια κρίσιμη χρονιά και καμία επιτυχία δεν πρέπει να πάει χαμένη», ενώ τόνισε πως η πορεία του τουρισμού δεν είναι συγκυριακή, αλλά είναι προϊόν σχεδιασμού και πολιτικής βούλησης. Οι στρατηγικοί στόχοι του υπουργείου για το 2015, όπως τους περιέγραψε, είναι η αύξηση του τουριστικού πλεονάσματος στην οικονομία και η κατανομή του τουριστικού ρεύματος σε όλους τους μήνες του έτους.

Ο κ. Δένδιας είπε πως αν το τουριστικό κεφάλαιο των 20 εκατομμυρίων επισκεπτών και του 16,4% συνεισφοράς στο ΑΕΠ δεν αξιοποιηθεί, θα εξανεμισθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα με ανάστροφες δυσμενείς επιπτώσεις στην οικονομία. Ο υπουργός Ανάπτυξης βέβαια, μια και έρχονται εκλογές και θέλει να υπενθυμίσει το έργο του όταν ήταν υπουργός Δημόσιας Τάξης, συμπλήρωσε πως στην αύξηση των αφίξεων συνέβαλλε η βελτίωση της εικόνας της ασφάλειας.

Ο πρωθυπουργός στην ομιλία του είπε ότι ο τουρισμός είναι η ατμομηχανή και ο μοχλός επανεκκίνησης της ελληνικής οικονομίας και πως θα δώσει δουλειές και έσοδα στο κράτος, αρκεί να διατηρήσουμε την σταθερή πορεία.

Η άγνοια είναι ο κοινός τόπος των κυβερνητικών στελεχών. Οι κυβερνητικές εισηγήσεις οικοδομούνται γύρω από το στερεότυπο «τουρισμός, η βαριά βιομηχανία της χώρας», το οποίο όμως έχει αποδομηθεί θεωρητικά εδώ και χρόνια.

Είναι λυπηρό να ακούς από τον πρωθυπουργό πως ο τουρισμός είναι η ατμομηχανή της οικονομίας, από τον υπουργό Ανάπτυξης πως ο τουρισμός είναι ο «κύριος πυλώνας οικονομικής ανάπτυξης της χώρας» και πως πρέπει να αξιοποιηθεί το κεφάλαιο των 20 εκατομμυρίων επισκεπτών και από την αρμόδια υπουργό πως έχει ως στρατηγικό στόχο την αύξηση των τουριστικού πλεονάσματος.

Ο τουρισμός δεν είναι «βιομηχανία», έστω και εντός εισαγωγικών. Ο τουρισμός είναι ένα σύνθετο φαινόμενο, το οποίο για να κατανοηθεί, ως προς την οικονομική διάστασή του, πρέπει να μελετηθεί στο πλαίσιο του: αυτό της κατανάλωσης. Η τουριστική κατανάλωση συνδέεται με την παραγωγή και επηρεάζει σημαντικά τους οικονομικούς δείκτες, έχει όμως όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που δεν της επιτρέπουν να γίνει κεντρικός πυλώνας της οικονομίας.

Το προϊόν της τουριστικής κατανάλωσης είναι ευαίσθητο, δεν αποθηκεύεται και κάθε σχεδιασμός μπορεί να ανατραπεί από εξωγενείς παράγοντες. Το παράδειγμα της επιδημίας του ιού Έμπολα είναι αποκαλυπτικό. Σύμφωνα με έρευνα του Travel Retail Business το 26% όσων έχουν προγραμματίσει να ταξιδέψουν το επόμενο διάστημα σκέπτεται να αναθεωρήσει τα σχέδιά του, ενώ το 77% δηλώνει πως θα ξανασκεπτόταν πολύ σοβαρά αν θα πραγματοποιούσε ένα ταξίδι σε χώρα που έχει πληγεί ή γειτονική της.

Οι απώλειες από την οικονομία δεν έχουν να κάνουν μόνο με εξωγενείς παράγοντες. Η σχέση της τουριστικής κατανάλωσης με την οικονομία είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη, κάτι που η ρητορική των κυβερνητικών στελεχών καταδεικνύει πως αγνοούν. Ο στρατηγικός σχεδιασμός πρέπει να συνυπολογίζει τις διαρροές εσόδων που προκύπτουν από τις ιδιαιτερότητες της οικονομίας και υπονομεύουν τους υπολογισμούς για το πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα της τουριστικής δραστηριότητας.

Στον σχεδιασμό πρέπει να συνεκτιμάται ότι τα προϊόντα που καταναλώνονται από τους τουρίστες είναι κυρίως εισαγόμενα??? ότι οι εταιρείες που ελέγχουν τις μεταφορές κι ένα σημαντικό τμήμα των ξενοδοχείων είναι ξένες??? πως η φύση της συναλλαγής στον τουρισμό, αλλά και η διεθνής πρακτική των ενδοομιλικών συναλλαγών, διευκολύνει την απόκρυψη εσόδων.

Στην περίπτωση της Ελλάδας θα πρέπει να συνυπολογίζεται ακόμα πως οι εισπράξεις από φόρους δεν χρησιμοποιούνται ανταποδοτικά στις τοπικές κοινωνίες αλλά εξυπηρετούν άλλες υποχρεώσεις.

Ο σχεδιασμός της κυβέρνησης για τον τουρισμό είναι συγκυριακός, αποσπασματικός και συνδεδεμένος με τις μνημονιακές απαιτήσεις για έσοδα. Αυτή η αγωνία της κυβέρνησης, η οποία προκύπτει από τις κυβερνητικές εισηγήσεις, σε συνδυασμό με τον πανικό λόγω της διαφαινόμενης εκλογικής συντριβής των κομμάτων της συγκυβέρνησης, είναι δεδομένο πως θα συνεχίσει να οδηγεί σε καταστροφικές επιλογές.

Εργασιακά δικαιώματα καταπατώνται, ενώ ο ΣΕΤΕ προωθεί προγράμματα ακραίας εκμετάλλευσης των εργαζομένων, όπως το περιβόητο «Voucher». Μέσω της παράνομης, αντισυνταγματικής δομής του ΤΑΙΠΕΔ η κυβέρνηση ξεπουλά δημόσια περιουσία και στον βωμό της προσέλκυσης επενδύσεων παραχωρεί αεροδρόμια, λιμάνια, παραλίες, φυσικούς πόρους κ.ά.

Είναι χαρακτηριστικό όμως πως ακόμα και ο κ. Καμπουρίδης, της Dolphin Capital Investors, η οποία επενδύει σε τουριστικές υποδομές στην ομιλία του στο Συνέδριο του ΣΕΤΕ, διέψευσε την «επενδυτική ευφορία» της κυβέρνησης μιλώντας για μύθους περί επενδυτικών σχεδίων και δηλώνοντας: «στην Ελλάδα, οι τουριστικές επενδύσεις που μπορούν «αύριο» να ξεκινήσουν να υλοποιούνται μετρώνται στα χέρια τού ενός χεριού».

Απέναντι στην καταστροφική και ενίοτε δύσοσμη κυβερνητική πολιτική, η οποία υπερβαίνει και τις μνημονιακές δεσμεύσεις για να εξυπηρετήσει «φίλους» και «ημέτερους», το Τμήμα Τουρισμού του ΣΥΡΙΖΑ έχει διαμορφώσει μία διαφορετική, εναλλακτική πρόταση, η οποία βρίσκεται υπό διαβούλευση. Για να ολοκληρωθεί η επεξεργασία το Τμήμα Τουρισμού θα πρέπει να γίνει δέκτης προτάσεων, απόψεων και κριτικής, κυρίως όμως να καταστεί πόλος ενεργού πολιτικής συμμετοχής όλων όσοι οραματίζονται μια τουριστική ανάπτυξη για την κοινωνία, από την κοινωνία.

* Ο Αλέξανδρος Τσατσαρούνος είναι μέλος της Γραμματείας του Τμήματος Τουρισμού του ΣΥΡΙΖΑ