«Αειφόρος ανάπτυξη και εκπαίδευση: Το πολυδιάστατο μιας σχέσης» του Βασίλη Παπαβασιλείου

Γράφει ο αρχιτέκτονας
Αγαπητός Ξάνθης

Πριν λίγες ημέρες αγόρασα ένα βιβλίο με τίτλο «Αειφόρος Ανάπτυξη και Εκπαίδευση: Το Πολυδιάστατο μιας Σχέσης» του επίκουρου καθηγητή του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Βασίλη Παπαβασιλείου, εκδόσεις «διάδραση». Λιτό, επιστημονικά πλήρες, ευανάγνωστο, ολοκληρωμένο.

Αποτελείται από δύο (2) μέρη και επτά (7) κεφάλαια και έναν επίλογο κατάληξης.
Ο σκοπός του βιβλίου είναι να καταδειχθεί η σχέση, η οποία συνδέει την Αειφόρο Ανάπτυξη (Α.Α.)με την εκπαίδευση και να προσδιοριστούν με επιστημονική σαφήνεια οι συνακόλουθες πολλαπλές διαστάσεις αυτής την εταιρικής σχέσης με τις περιβαλλοντικές, κοινωνικές, οικονομικές, πολιτιστικές , πολιτικές, ηθικές και παιδαγωγικές διαστάσεις. Είναι ένα πόνημα που δεν πρέπει να λείπει από κάθε προθήκη όποιας βιβλιοθήκης παρέχοντας τη σύγχρονη ανάλυση της Α.Α. για τις ερμηνείες των σύγχρονων προκλήσεων .

Διατυπώνεται με έξυπνο και δημιουργικό τρόπο η προσέγγιση των όρων μέσα από την επίσημη επιστημονική βιβλιογραφία τεκμηριώνοντας έτσι τη θέση του συγγραφέα. Ξεφεύγοντας από τα στερεότυπα κείμενα διεισδύει με περίσσια εκπαιδευτική τέχνη στα άδυτα άυλων εννοιών που εξελίσσονται σε όλα τα αναπτυξιακά σχέδια, αλλά και σε όλες τις κοινωνικοοικονομικές δράσεις.
Απορρίπτοντας την ξύλινη γλώσσα, την αλληλοεπικάλυψη των κεφαλαίων, αποδίδει επακριβώς του στόχους του εγχειριδίου, που δεν απευθύνεται μόνο σε φοιτητές, αρχιτέκτονες, πολεοδόμους, αλλά και στον ενεργό πολίτη που νοιάζεται για τον τόπο του. Μάλιστα είναι γνωστό το σύνθημα της αειφορίας «σκέψου παγκόσμια, ενέργησε τοπικά» (Think global, act local).

Σε μια αποστροφή του βιβλίου μάλιστα υπογραμμίζεται η στάση του σημερινού μαθητή, ο οποίος ως εν δυνάμει πολίτης του αύριο, είναι αναγκαίο να ενδυναμωθεί πνευματικά και πολιτιστικά ώστε να συμβάλλει στην αειφορική πορεία της αισθητικής του τόπου, αναγνωρίζοντας την πολιτιστική κληρονομιά ως θεμέλιο της κοινωνικής συνέχειας.

Το βιβλίο παραδίδει μαθήματα ήθους και κοινωνικής δικαιοσύνης, στοιχεία βαρύτητας για την επιτυχία της αειφορίας. Η αλληλεγγύη, το μέγιστο όλων, το ενδιαφέρον προς τον άλλο είναι το κομβικό για την ανθρώπινη συμπεριφορά για το σήμερα και το αύριο. Η επόμενη γενιά, η γενιά των παιδιών μας πρέπει να βρει ένα κόσμο βελτιωμένο και όχι χειρότερο από το σημερινό με την επεξεργασία αρχών και κανόνων που θα βασίζονται σε μια διαδικασία ηθικο-πολτική, δεδομένου ότι η αειφορία είναι μια δυναμική έννοια που πλησιάζει άτομα, ομάδες, χώρες, έθνη, όλο τον πλανήτη.
Το περιβάλλον δεν το κληρονομήσαμε από τους προγόνους μας, το δανειστήκαμε από τους απογόνους μας.

Γράφει ο Κωστής Παλαμάς:
«Παιδί μου, το περιβόλι μου που θα κληρονομήσεις,
Όπως το βρεις και όπως το δεις, να μην το παρατήσεις,
Σκάψε το ακόμα πιο βαθιά και φράξε το πιο στέρεα
Και πλούτισε τη χλώρη του και πλάτυνε τη γη του».
Η διάκριση που παρουσιάζει το βιβλίο σε ισχυρή αειφορία και ήπια δεν είναι τυχαία. Κρύβει μέσα της σε αντίθετες πολιτικές κατευθύνσεις της ανάπτυξης. Η μία προβάλει τη «βαθιά» οικολογία και ή άλλη την τεχνολογική με σημείο αναφοράς τον άνθρωπο. Όλα έχουν την επέκταση τους στο πολιτικό σύστημα δεσμεύοντας την πρώτη στον πράσινο σοσιαλισμό και ριζοσπαστισμό ή δε δεύτερη εμφαίνεται στο ιδεολογικό πλαίσιο των φιλελευθέρων και σοσιαλδημοκρατικών μεταρρυθμίσεων.

Μετά από μια ενδιαφέρουσα περιπλάνηση στο πεδίο των γνώσεων και της μόρφωσης, το βιβλίο «ανασηκώνει» και άλλες αξίες, όπως τη ευθύνη, την αγάπη, την ειρήνη, την ενσυναίσθηση, τη φροντίδα, την αυτοπειθαρχία, την καλοσύνη, την ισότητα, το σεβασμό και την τιμιότητα.
Άξονες ζωής για το διάβα μας σε μια ασύμμετρη εμπλοκή με το ανταγωνιστικό σύστημα που βιώνουμε. Βίωση σε μια πλήρη ρευστότητα και επικινδυνότητα στην απόρριψη (δυστυχώς) όλων των προηγούμενων αξιών που αποτελούν το οξυγόνο για την αειφορία στο κυνήγι μια κοινωνίας της δήθεν ευημερίας και του εύκολου κέρδους.

Η επιστροφή στις πανανθρώπινες αξίες είναι επιβεβλημένη για να μπορούμε να μιλάμε για μια νέα ουμανιτά, της αισθητικής της ύπαρξης, της ποιητικής του χώρου και της εξισωτικής κοινωνίας των όλων.
Και ως βιβλίο αγωγής και δημιουργικού λόγου «αρπάζει» με δύναμη και ζωτικότητα τις αρχές του παιδαγωγικού πλαισίου της Εκπαίδευσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη και τις προσφέρει για επεξεργασία για όλους μας:
• Διαθεσιμότητα-διεπιστημονικότητα,
• Βιωματική μάθηση,
• Προσανατολισμός στις αξίες,
• Κριτική σκέψη,
• Συστημική σκέψη,
• Δημιουργική σκέψη,
• Τοπική γνώση,
• Μαθητοκεντρισμός-συμμετοχικότητα-συνεργατικότητα
• Συμμετοχή σε δημοκρατικές διαδικασίες-ικανότητα δράσης
• Πολλαπλές μέθοδοι-τεχνικές.

Ας γίνουμε και εμείς ενεργοί μαθητές και δραστήριοι φορείς αυτών των κοινωνικοπολιτικών σχέσεων μεταξύ αειφόρου ανάπτυξης και εκπαίδευσης, μεταξύ πολιτικών-κοινωνικών-περιβαλλοντικών-πολιτιστικών και οικονομικών παραμέτρων, γιατί μόνο έτσι μπορούμε να φωτίσουμε το Αποτύπωμα μας σ΄ αυτή τη γη που κληρονομήσαμε και που προικοδοτούμε και εμείς, με τη σειρά μας, στο μέλλον.
Σ΄ ένα μέλλον λιγότερο ή περισσότερο βιώσιμο.
Από το χέρι μας περνάει η επιτυχία και ας μην βρίσκουμε εύκολα άλλοθι πλέον…φτάνει πια.