Ο ρόλος της Αποταμίευσης στην Εθνική Οικονομία

Rodiaki NewsRoom

Η αύξηση της Εθνικής Αποταμίευσης (ιδιωτικής και δημόσιας) αποτελεί σε μια χώρα ένα σημαντικό παράγοντα της οικονομικής της ανάπτυξης, γιατί συνδέεται άμεσα με την αύξηση της επενδυτικής της δραστηριότητας.

Αντίθετα, η μείωση της αποταμίευσης αποθαρρύνει την εγχώρια επενδυτική δραστηριότητα και δημιουργεί σε μια χώρα τις προϋποθέσεις εκείνες για μεγαλύτερες ανάγκες εισροής ξένου κεφαλαίου.

Επομένως, η αύξησης της Εθνικής Αποταμίευσης αποτελεί τη βασική προϋπόθεση για τη δημιουργία ενός ευνοϊκού επενδυτικού κλίματος σε μία χώρα, αφού συμβάλλει στην άντληση εγχώριων επενδυτικών κεφαλαίων και, κατά συνέπεια, στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, με κύριο στόχο την αύξηση της παραγωγικότητας και την αύξηση του πραγματικού εισοδήματος των εργαζόμενων.

Στη χώρα μας, η μέση ροπή της αποταμίευσης της τελευταίας δεκαετίας έχει μειωθεί σημαντικά, μετά τη ραγδαία αύξηση που είχε σημειώσει κατά τις δεκαετίες του 1960 και του 1970. Τα τελευταία μάλιστα χρόνια, η εθνική αποταμίευση στα χώρα μας είναι η μικρότερη από τον μέσο όρο των χωρών της Ευρωζώνης.

Με τον όρο Ιδιωτική Αποταμίευση εννοούμε την ποσότητα του εισοδήματος των νοικοκυριών, το οποίο απομένει μετά την αφαίρεση της κατανάλωσης και των φόρων.
Η Δημόσια Αποταμίευση αποτελεί τα έσοδα από τους φόρους, τα οποία απομένουν στο κράτος μετά την πληρωμή των δημοσίων δαπανών.

Επομένως, η Εθνική Αποταμίευση αποτελείται από το άθροισμα της ιδιωτικής αποταμίευσης, δηλαδή από το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων και της δημόσιας αποταμίευσης, δηλαδή από το διαθέσιμο εισόδημα του κράτους . Κατά συνέπεια, το διαθέσιμο εισόδημα του κράτους, σε άλλες περιόδους μπορεί να είναι θετικό και σε άλλες αρνητικό. Από το γεγονός αυτό, εξαρτάται και η ύπαρξη δημοσιονομικού πλεονάσματος ή δημοσιονομικού ελλείματος στον Προϋπολογισμό.

Με διαφορετική διατύπωση και, με οικονομικούς όρους, η Εθνική Αποταμίευση είναι το εισόδημα μιας χώρας μετά την αφαίρεση της ιδιωτικής και κρατικής κατανάλωσης. Στο εβδομαδιαίο τεύχος της Eurobank (τέλος Σεπτεμβρίου 2014) στην ανάλυση που δημοσιεύθηκε, επισημαίνεται πως η ελληνική οικονομία έχει το μικρότερο ποσοστό ακαθάριστης εγχώριας αποταμίευσης ανάμεσα στις χώρες της Ευρωζώνης (o μέσος όρος 2000-2013 είναι στο 10% έναντι 22% των χωρών της Ευρωζώνης).

Με δεδομένο αυτό το νούμερο και με δεδομένο ότι η υψηλού ρυθμού χρηματοδότηση των επενδύσεων, που ήταν την περίοδο αυτή της τάξεως του 21% , η ελληνική οικονομία μπορούσε να χρηματοδοτηθεί μόνο με τη δημιουργία εμπορικών ελλειμμάτων της τάξεως του 11% (21-10).

«Συνεπώς, σύμφωνα με την ανάλυση της Eurobank, γίνεται αντιληπτό ότι, για να στηριχθεί το νέο υπόδειγμα οικονομικής μεγέθυνσης της ελληνικής οικονομίας στις επενδύσεις (αύξηση του μεριδίου των επενδύσεων) και στην εξωστρέφεια (αποφυγή μελλοντικών εμπορικών ελλειμμάτων, αύξηση της ανταγωνιστικότητας), θα πρέπει αναγκαστικά να αυξηθεί το εγχώριο ποσοστό αποταμίευσης.

Αυτό μπορεί να συμβεί με δύο τρόπους: Με τη μεταφορά παραγωγικών πόρων από τις καταναλωτικές προς τις επενδυτικές χρήσεις και με την επίτευξη δημοσιονομικών πλεονασμάτων ή τουλάχιστον, την αποφυγή δημοσιονομικών ελλειμμάτων».

Όταν μία χώρα παρουσιάζει πλεόνασμα στο Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών, αυτό σημαίνει ότι οι αποταμιεύσεις της χώρας αυτής υπερβαίνουν τις επενδύσεις και επομένως η χώρα αυτή αγοράζει περιουσιακά στοιχεία – υλικά ή άυλα – από άλλες χώρες, όπως π.χ. χρεόγραφα και διάφορους άλλους τίτλους, ενώ παράλληλα χορηγεί δάνεια δια μέσου της αγοράς ομολόγων.

Δηλαδή, η χώρα αυτή στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα εμφανίζεται ως πιστωτής. Αντίθετα, όταν μία χώρα παρουσιάζει έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, αυτό σημαίνει ότι οι αποταμιεύσεις τις υπολείπονται των επενδύσεων και επομένως η χώρα αυτή αναγκάζεται να πουλάει περιουσιακά στοιχεία σε άλλες χώρες και παράλληλα να λαμβάνει δάνεια εκδίδοντας τίτλους, συνήθως ομόλογα, είτε κρατικά είτε ιδιωτικών επιχειρήσεων και οργανισμών.

Δηλαδή, ένα μέρος των επενδύσεων (οι επιπλέον, ώστε οι αποταμιεύσεις να ισούνται με τις επενδύσεις) της χώρας αυτής χρηματοδοτείται μέσω του εξωτερικού δανεισμού, με αποτέλεσμα να δημιουργείται έλλειμμα στο Εμπορικό ισοζύγιό της.

Επομένως, η χώρα αυτή στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα εμφανίζεται χρεώστης (οφειλέτης). Κατά συνέπεια, όταν η Αποταμίευση (Εθνική) υπολείπεται της Επένδυσης (Εγχώριας Επενδυτικής Δαπάνης), τότε ένα μέρος της επένδυσης χρηματοδοτείται μέσω του εξωτερικού δανεισμού, με αποτέλεσμα να δημιουργείται έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο της χώρας.

Δηλαδή, ο εξωτερικός δανεισμός αναλαμβάνει να καλύψει την αρνητική διαφορά Αποταμιεύσεων – Επενδύσεων. Για αυτό , τα ελλείμματα στην εθνική αποταμίευση που συνδέονται με τα ελλείμματα στο εμπορικό Ισοζύγιο ονομάζονται δίδυμα ελλείμματα.

Σύμφωνα με την Έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος για τη Νομισματική Πολιτική 2009-2010, «το έλλειμμα του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών εξορισμού αντανακλά την υστέρηση της Εθνικής Αποταμίευσης έναντι της Εγχώριας Επενδυτικής Δαπάνης, η οποία «εκ ταυτότητας» ισοδυναμεί με την υστέρηση της Συνολικής Εγχώριας Παραγωγής έναντι της Συνολικής Ζήτησης και Δαπάνης. Αυτή η παραγωγική ανεπάρκεια οφείλεται στις μεγάλες και επί σειρά ετών συσσωρευμένες απώλειες της διεθνούς ανταγωνιστικότητας στην ελληνική οικονομία».

Το παραπάνω, αν διατυπωθεί απλοϊκά, σημαίνει, ότι το Έλλειμμα του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών στη χώρα μας - που ήταν μονίμως αρνητικό από το 1948 και μόνο το έτος 2013 παρουσίασε πλεόνασμα - οφείλεται στην έλλειψη (υστέρηση) της Εθνικής Αποταμίευσης έναντι των Εγχώριων Επενδύσεων, η οποία έλλειψη (υστέρηση ) της Αποταμίευσης, με τη σειρά της, οδήγησε στην υστέρηση (έλλειψη ) της Παραγωγής έναντι της Κατανάλωσης - δηλαδή ως λαός αναγκαζόμαστε να καλύπτουμε τις καταναλωτικές μας ανάγκες με ξένους πόρους και αθρόες εισαγωγές προϊόντων και, όπως είναι αυτονόητο, αναγκαζόμαστε να καταναλώνουμε περισσότερα από όσα παράγουμε – και αυτό, βέβαια, οφείλεται στην έλλειψη Ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας.

Δηλαδή, συμπερασματικά, το έλλειμμα του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών εκφράζει τη διαφορά μεταξύ Εθνικών Επενδύσεων και Εθνικής Αποταμίευσης.

Θα έπρεπε, ίσως, στο σημείο αυτό να διευκρινισθεί, ότι το μεγαλύτερο μέρος των αποταμιευτικών πόρων στη χώρα μας τις προηγούμενες τρείς δεκαετίες, που χαρακτηρίζονταν ως «χρυσές» εποχές, στράφηκε σε υπερβολικό ποσοστό προς την οικοδομική δραστηριότητα και κυρίως προς την κατοικία – που η οικονομική επιστήμη την κατατάσσει στα καταναλωτικά προϊόντα - και όχι σε εξωστρεφείς και κυρίως, υγιείς παραγωγικές επενδυτικές δραστηριότητες.

Από την παραπάνω συνοπτική ανάλυση, διαπιστώνουμε το μέγεθος της χρησιμότητας της Εθνικής μας Αποταμίευσης , καθώς και το ρόλο που διαδραμάτισε, θετικό ή αρνητικό, στη μέχρι σήμερα πορεία της Εθνικής μας Οικονομίας.

Γράφει ο Γιάννης Σαμαρτζής
Οικονομολόγος