Κάνοντας αυτοκριτική...

Rodiaki NewsRoom

Μόνο μέσα από την αυτοκριτική μπορούμε να «δουλέψουμε» τα τρωτά σημεία του εαυτού μας, τα απωθημένα μας, τις προβολές μας, τα συμπλέγματά μας, αλλά και οτιδήποτε θα μπορούσε να σταθεί εμπόδιο στις σχέσεις μας.

Γράφει η ψυχολόγος
Μαρία Καρίκη

Η αυτοκριτική αποτελεί βασικό συστατικό της αυτοβελτίωσης και της αυτοπραγμάτωσης. Χωρίς αυτό το στοιχείο έχουμε την τάση να αποδίδουμε ευθύνες σε όλους τους άλλους εκτός από εμάς τους ίδιους. Πάντα κάποιος άλλος θα φταίει. Δεν θα έχουμε την ικανότητα να αναλογιστούμε τη δική μας συμμετοχή σε ό,τι συμβαίνει και το δικό μας μερίδιο ευθύνης.

Μέσα από την αυτοκριτική έχουμε τη δυνατότητα να ωριμάσουμε, να αντιληφθούμε τα λάθη μας, να φιλτράρουμε τις δικές μας συμπεριφορές και αντιδράσεις που φυσικά επηρεάζουν τη στάση των άλλων. Είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε τα όριά μας, πότε τα ξεπερνάμε και πότε πυροδοτούμε, συνειδητά ή μη, μια αλυσίδα γεγονότων και αντιδράσεων.

Το ερώτημα είναι γιατί τις περισσότερες φορές φοβόμαστε να κάνουμε την αυτοκριτική μας; Τι είναι αυτό που μας εμποδίζει; Είναι ο εγωισμός μας; Είναι ο θυμός μας; Είναι η ανάγκη μας να αποποιηθούμε τις ευθύνες για να νιώσουμε απλά καλύτερα; Είναι η εκδικητικότητα; Είναι η έλλειψη ψυχραιμίας και διαύγειας; Όλα αυτά τα στοιχεία σίγουρα μας εμποδίζουν να εστιάσουμε στον εαυτό μας και να αναστοχαστούμε σε ποιο σημείο, με ποιον τρόπο βάλαμε και εμείς το «λιθαράκι» μας για να προκύψει μια έκρηξη, ένας καβγάς, μια παρεξήγηση, ένας χωρισμός.

Η αυτοκριτική είναι ένας τρόπος σκέψης που μαθαίνουμε όσο μεγαλώνουμε και μας βοηθάει να αντιληφθούμε ότι ό,τι συμβαίνει γύρω μας και μας αφορά βρίσκεται σε συνάρτηση με τη δική μας συμπεριφορά και προσωπικότητα. Είμαστε μια μεταβλητή μιας ευρύτερης εξίσωσης στην οποία παίζουμε το ρόλο μας. Κυρίως σε ό,τι αφορά τις σχέσεις μας, το τι λέμε, το τι κάνουμε, το πώς φερόμαστε, αλλά και το τι δεν λέμε, τι δεν κάνουμε αποτελούν βασικά συστατικά στην πορεία και εξέλιξη αυτών των σχέσεών. Είναι υπερ-απλουστευτικό να νομίζουμε ότι όλοι οι άλλοι γύρω μας συμπεριφέρονται μόνο με βάση αυτό που είναι, χωρίς εμείς να αποτελούμε το ερέθισμα ή την αφορμή για τη δική τους αντίδραση.

Η αυτοκριτική στην ουσία είναι ένα εργαλείο και μάλιστα πολύ χρήσιμο. Μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε τη δύναμη που έχουμε να επηρεάσουμε τη ζωή μας, την ποιότητα των σχέσεών μας και οτιδήποτε γύρω μας ακολουθεί το μοτίβο «δράση-αντίδραση». Αν αναγνωρίζουμε τη δική μας συμμετοχή σε ό,τι συμβαίνει είναι πιο εύκολο να διορθώσουμε τα λάθη μας, να αντιμετωπίζουμε τους τυχόν εγωισμούς και ανασφάλειές μας και να εστιάσουμε στο τι μπορούμε εμείς να αλλάξουμε προκειμένου να αλλάξει με τη σειρά της μια κατάσταση.

Μόνο μέσα από την αυτοκριτική μπορούμε να «δουλέψουμε» τα τρωτά σημεία του εαυτού μας, τα απωθημένα μας, τις προβολές μας, τα συμπλέγματά μας, αλλά και οτιδήποτε θα μπορούσε να σταθεί εμπόδιο στις σχέσεις μας. Η διαδικασία αυτή δεν αποσκοπεί στο να εξαπολύσουμε κατηγορίες στον εαυτό μας ή να αισθανόμαστε ότι φταίμε εμείς για όλα, αλλά έχει σαν στόχο να αντιληφθούμε τη συνολική εικόνα των όσων διαδραματίζονται και να βρούμε τη δική μας θέση μέσα σε αυτήν. Μόνο έτσι θα αντιμετωπίσουμε την απολυτότητά μας, την τυχόν υπεροψία μας, αλλά ίσως και την αντίληψή μας ότι συνεχώς εμείς είμαστε το «θύμα» στις ιστορίες της ζωής μας. Ένας «δουλεμένος», ισορροπημένος εαυτός δεν φοβάται να αναγνωρίσει και να παραδεχτεί που φταίει και γιατί.

Χρειάζεται αυτές τις πληροφορίες για να μπορέσει να κάνει έναν έντιμο απολογισμό του τι έχει συμβεί και του τι θα μπορούσε να ήταν αλλιώς, αν ανάλογα είχε χειριστεί την κατάσταση διαφορετικά. Έχει ανάγκη ο «δουλεμένος» εαυτός να ξέρει που έκανε τα λάθη του προκειμένου να τα αποφύγει την επόμενη φορά ή αν το επιθυμεί να σκεφτεί το πώς θα τα διορθώσει ακόμα και αυτή τη φορά, αν αυτό είναι εφικτό. Η αυτοκριτική, για όσους την έχουν κατακτήσει, είναι δείγμα πιο αντικειμενικής ανάγνωσης και ερμηνείας των όσων συμβαίνουν στη ζωή τους, χωρίς ευθυνοφοβία και χωρίς εγωισμούς, κάτι που σίγουρα θα μας βγάλει σε πιο υγιή συμπεράσματα κι άρα σε πιο εύστοχες αντιδράσεις και συμπεριφορές. Το εύκολο, λοιπόν, είναι να φταίνε μονίμως όλοι οι άλλοι. Το δύσκολο είναι να εντοπίσουμε τη δική μας συμμετοχή σε ό,τι συμβαίνει στην προσωπική μας ιστορία (κι όχι μόνο) και επομένως να κάνουμε κάτι για αυτό…