Η κρίση στις βραχονησίδες Ίμια το 1996

Rodiaki NewsRoom

Ομιλία του Κώστα Μηνέττου, συνταξιούχου εκπ/κού, στην 20η επέτειο της κρίσης των Ιμίων, εκφωνηθείσα στον Ιερό Ναό Αγ. Νικολάου Καλύμνου

Οι Δωδεκανήσιοι ζούμε σε μια περιοχή του Αιγαίου, σταυροδρόμι λαών και πολιτισμών. ΄Ένα σταυροδρόμι, που από τα πανάρχαια χρόνια υπήρξε τόπος αντιπαραθέσεων και πολεμικών συγκρούσεων και τα νησιά μας μήλο έριδας οικονομικών και στρατηγικών συμφερόντων. Η ιστορία τους είναι γεμάτη από αγώνες προάσπισης της ελευθερίας, της ελληνικότητας και της Ορθοδοξίας ενάντια σε βάρβαρους επιδρομείς. Η πάλη των νησιωτών με τα στοιχεία της φύσης και τη βουλιμία και την αρπακτικότητα γειτονικών λαών συνεχής και κοπιαστική.

Από το 1522 ως το 1912 η Δωδ/σος είχε την ατυχία να γνωρίσει την πιο απαίσια και βάρβαρη σκλαβιά, τη σκλαβιά των Οθωμανών Τούρκων. Μετά δε τη Μικρασιατική καταστροφή του 1922 την τραγική τύχη να τους έχει απέναντί της μοχθηρούς και επίβουλους.
Η Τουρκία από το 1946 δεν έπαψε να αμφισβητεί τα κυριαρχικά δικαιώματα της πατρίδας μας στην ευρύτερη περιοχή.

Ο τότε πρωθυπουργός της Σαράτσογλου, σ΄ένα χάρτη του Αιγαίου είχε σημειώσει τα νησιά που θα δίνονταν στην Ελλάδα, εν όψει της Ειρήνης Συνθήκης των Παρισίων και θεωρούσε τα υπόλοιπα ως παραμένοντα στην κυριαρχία της χώρας του. Προώθησε το χάρτη αυτό στον Τούρκο Πρόεδρο Ισμέτ Ινονού και αυτός του συνέστησε να έρθει σε συνεννόηση με τον Τούρκο ΓΕΕΘΑ στρατηγό Τσακμάν. Ο στρατηγός είχε εναντιωθεί στις διεκδικήσεις του πρωθυπουργού του, λέγοντας ότι τα νησιά αυτά μια μέρα θα φέρουν τις δύο χώρες αντιμέτωπες.

Ο πρωθυπουργός Σαράτσογλου όμως επέμεινε στις θέσεις του, έφερε το θέμα στο Υπουργικό του Συμβούλιο και δήλωνε πως θα έλυνε το θέμα με τη βοήθεια του τουρκικού πολεμικού ναυτικού.

Οι Τούρκοι ετοίμασαν τότε πινακίδες που τοποθέτησαν στα νησιά αυτά και έγραφαν: «Εδώ είναι Τουρκικά νησιά». Μια τέτοια πινακίδα μπήκε και στο νησί της Καλύμνου, πράγμα που ενόχλησε την Ιταλική Κυβέρνηση, γιατί θεωρήθηκε πρόκληση στα κυριαρχικά δικαιώματα της Ιταλίας και προκάλεσε την έντονη διαμαρτυρία του ακολούθου της Ιταλικής Πρεσβείας στον Τούρκο ΓΕΕΘΑ.

Αυτός επέρριψε την ευθύνη στον πρωθυπουργό Σαράτσογλου. ΄Όταν δε συζητήθηκε ότι το νησί που δημιουργούσε το πρόβλημα για τους Ιταλούς ήταν η Κάλυμνος, δηλώθηκε από τουρκικής πλευράς ότι αυτό αναγνωριζόταν ως ιταλικό. ΄Ετσι πάρθηκαν οι πινακίδες από την Κάλυμνο και τα νησιά τα απέναντι από το BODROUM.

Και βέβαια οι Ιταλοί εν προκειμένω είχαν δίκαιο, αφού με την Συνθήκη της Λωζάνης του 1923 ΄Αρθρο 15, τα Ιμια μαζί με όλο το Δωδ/κό σύμπλεγμα παραδόθηκαν από την Τουρκία στην Ιταλία. Επιπλέον από τα άρθρα 12 και 16 προκύπτει ότι η Τουρκία παραιτήθηκε κάθε κυριαρχικού δικαιώματος επί όλων των νησιών που βρίσκονται πέραν των 3 μιλίων από την ασιατική ακτή, συνεπώς και επί των Ιμίων, αφού αυτά απέχουν 3,7 μίλια. Ο όρος της συνθήκης είναι σαφής και ο διαχωρισμός ξεκάθαρος. Γι αυτό και δεν τίθεται θέμα ονομαστικής αναφοράς σε όλα τα νησιά και τις νησίδες του Αιγαίου.

Ακολούθησαν ο Β΄Π.Π. και η Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων και το 1974 η εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο, οπότε οι γείτονές μας άρχισαν εκ νέου να αμφισβητούν τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας στα νησιά των Δωδ/σων και όχι μόνον, μεθοδεύοντας νέους τρόπους για προώθηση των παλαιών στόχων τους για σχέδια βραχονησίδων και γκρίζων ζωνών. Δεν ήταν γι΄αυτό λίγες οι φορές που οι διεκδικήσεις τους αυτές, φανερές ή συγκαλυμμένες, έφεραν τις δύο χώρες στα πρόθυρα σύρραξης.

Μια τέτοια ήταν και η κρίση της 30 Ιανουαρίου 1996 στις βραχονησίδες ΙΜΙΑ της Καλύμνου, που από τη συνθήκη των Παρισίων του 1947 μέχρι σήμερα, εδώ και εξήντα εννέα χρόνια, ανήκουν στην Ελλάδα. Με τη σκόπιμη προσάραξη του τουρκικού εμπορικού σκάφους Figen Akat στις βραχονησίδες, στις 25-12-1995 και την άρνηση του πλοιάρχου του ν΄αποδεχθεί ελληνική βοήθεια για αποκόλληση, όπως είχε υποχρέωση, ευθέως η Τουρκία θέλησε να αμφισβητήσει τις συνθήκες Λωζάνης και Παρισίων και να επιβάλει το δίκαιο της πυγμής. Η κρίση φούντωσε στις 25-1-1996, όταν ο τότε Δήμαρχος Καλύμνου Δημ.Διακομιχάλης με μικρή συνοδεία συμπολιτών μας, ύψωσε στη μία απ΄αυτές τη γαλανόλευκη σημαία μας.

Στις 26-1-1996 τρεις ( δήθεν) Τούρκοι δημοσιογράφοι της εφημερίδας Χουριέτ αφήρεσαν την ελληνική σημαία και έστησαν την τουρκική.

Στην ωμή πρόκληση η ελληνική πλευρά αντέδρασε με την αποβίβαση, στις 27-1-1996 αγήματος από ελληνικό πολεμικό, που υπέστειλε την τουρκική και ύψωσε και πάλι τη γαλανόλευκη.

Ακολούθησε η κάθοδος στην περιοχή και η αντιπαράταξη των δύο στόλων, οι πτήσεις πολεμικών αεροσκαφών και ελικοπτέρων, η απόβαση καταδρομέων, οι κινητοποιήσεις και πολεμικές προπαρασκευές και προετοιμασίες, που λίγο έλειψε να οδηγήσουν σε πολεμική αναμέτρηση με απρόβλεπτες συνέπειες.

Η Κάλυμνος βρέθηκε έτσι στο επίκεντρο των γεγονότων και οι Καλύμιοι, μικροί και μεγάλοι, έζησαν έντονα όλη εκείνη την αντιπαράθεση και μέσα από τα κανάλια της τηλεόρασης, αλλά κυρίως από την κινητοποίηση της όλης πολεμικής μηχανής πάνω, γύρω και μέσα στο ίδιο το νησί τους.

Η κρίση κτύπησε κόκκινο την Τρίτη βράδυ 30 προς 31 Ιανουαρίου, με την αποβίβαση τούρκων καταδρομέων στην έτερη βραχονησίδα Ίμια. Η σύγκρουση φαινόταν αναπόφευκτη.

Στο χρόνο μηδέν, ύστερα από συσκέψεις, επαφές και διαβουλεύσεις, με την παρέμβαση και μεσολάβηση του αμερικανικού παράγοντα, συμφωνήθηκε η απεμπλοκή των δυνάμεων των δύο χωρών. Ο πόλεμος αποσοβήθηκε!΄Ισχυσε όμως κι εδώ το στρατηγικό αξίωμα: Ποτέ μην κάνεις την πρώτη κίνηση, χωρίς να έχεις μελετήσει την τελευταία, δηλαδή πώς θα εξέλθεις από την κρίση!

Με δάκρυα στα μάτια οι ΄Ελληνες καταδρομείς αποχώρησαν από τη βραχονησίδα «Μεγάλο Λιμνί», παίρνοντας μαζί τους την ελληνική σημαία, αφού η πολιτική τους ηγεσία αποδέχτηκε το « Νο ships, no troops, no flags - ΄Όχι πλοία, όχι στρατεύματα, όχι σημαίες!

Η κρίση των Ιμίων έδωσε αφορμή στην Τουρκία να θέσει και πάλι ζήτημα γκρίζων ζωνών και να αμφισβητήσει την κυριαρχία της χώρας μας σε αρκετά νησιά, προσθέτοντας ένα ακόμα θέμα στην ατζέντα των ελληνοτουρκικών διαφορών, μαζί με αυτά του εναέριου χώρου, του FIR Αθηνών, της αποστρατιωτικοποίησης των νήσων του Αιγαίου.

Σε αντίθεση με τη γείτονα, η χώρα μας, μοναδική διαφορά δέχεται την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας μεταξύ των δύο χωρών, αφού όλα τα άλλα είναι λυμένα με βάση διεθνείς συνθήκες, όπως της Λωζάνης και Παρισίων, το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας του 1994 και τον κανονισμό του ICAO. Δυστυχώς οι Τούρκοι εγείρουν τα παραπάνω θέματα, επειδή δίνουν τη διαφορετική δική τους ερμηνεία στις συνθήκες και προβάλλουν δικές τους αυθαίρετες προσεγγίσεις.

Μολονότι επιθυμία και των δύο λαών είναι η ειρηνική επίλυση των διαφορών, στην ουσία δυσχεραίνεται η επίλυσή τους από ακραίες δηλώσεις τούρκων πολιτικών και ενέργειες στρατιωτικές ολοένα πιο προκλητικές, κάθε φορά και πιο επικίνδυνες.

Η κρίση στα ΄Ιμια απέδειξε ότι τα επί σειράν ετών λάθη των ελλήνων πολιτικών υπήρξαν και μεγάλα και τραγικά. Το πρόγραμμα εποικισμού μικρονησίδων του Αιγαίου με κρατική επιδότηση, που μελέτησε το Νοέμβριο του 1995 η τότε ελληνική κυβέρνηση και αποσκοπούσε, όπως ανακοινώθηκε τότε, στην ανάπτυξη αγροτικού τουρισμού, ενώ στην πραγματικότητα στόχευε στη διασφάλιση των εθνικών μας συμφερόντων, έμεινε μόνο σε σχέδιο. (Αν εφαρμοζόταν τότε, θα κάλυπτε τις προϋποθέσεις του Δικαίου της Θάλασσας για ύπαρξη έστω και μιας οικονομικής δραστηριότητας, για να προβληθεί δικαίωμα υφαλοκρηπίδας σε νησί.)

Υπήρξαν όμως και λάθη της στρατιωτικής μας ηγεσίας στην αναφερόμενη κρίση με κυριότερο της μη αποβίβασης καταδρομέων στη δυτική βραχονησίδα ΄Ιμια, που επέτρεψαν στους Τούρκους ενέργειες και κινήσεις τακτικής τέτοιες, που έφεραν σε μειονεκτική θέση τις δικές μας δυνάμεις.

Λάθη αποδίδονται και σε Μεγάλα Τηλεοπτικά μας κανάλια, που με βλαπτική αφέλεια παρουσίασαν και διαχειρίστηκαν στρατιωτικές πληροφορίες και κινήσεις.

Το Πολεμικό μας Ναυτικό που βρέθηκε στην πρώτη γραμμή αντιπαράθεσης, πλήρωσε βαρύ το τίμημα εκείνης της κινητοποίησης, αφού τρεις λεβέντες αξιωματικοί του, οι αρχικελευστές Χριστόδουλος Καραθανάσης και Παναγιώτης Βλαχάκος και ο σημαιοφόρος ΄Εκτορας Γιαλοψός, πλήρωμα ελικοπτέρου της φρεγάτας «Ναυαρίνο», σε αναγνωριστική τους πτήση πάνω από τις βραχονησίδες, στις 4.30 ξημερώματα της 31-1-1966, λόγω πτώσης, κατ΄άλλους από βλάβη, κατ΄άλλους από κατάρριψη, έχασαν τη ζωή τους, αφήνοντας στη φουρτουνιασμένη θάλασσα την ύστερη πνοή τους.

Συμπληρώνονται σήμερα 20 χρόνια από τις δραματικές εκείνες ημέρες της κρίσης που στοίχισε τους τρεις νεκρούς κι άφησε χωρίς στήριγμα τρεις οικογένειες ελλήνων αξιωματικών. Χρέος ελάχιστο της Ελληνικής Πολιτείας να τιμά κάθε χρόνο τους ήρωες και να ζητά συγγνώμη από τις χαροκαμένες ελληνίδες συζύγους και μανάδες και από τα ορφανεμένα ελληνόπουλα, που από τη μια στιγμή στην άλλη έχασαν τον πατέρα τους.

Τούτη την ώρα του οφειλόμενου χρέους νιώθουμε τις ψυχές των αδικοχαμένων εκείνων παλλικαριών να φτερουγίζουν ανάμεσά μας στους θόλους του Ιερού Ναού του προστάτη τους Αγίου Νικολάου. Με τα μάτια της φαντασίας μας, με το βόμβο του ελικοπτέρου στ΄αυτιά μας, ας τους συντροφέψουμε στη μοιραία αναγνωριστική πτήση εκείνου του ανταριασμένου πρωινού, που όλα τα στοιχεία της φύσης είχαν αφηνιάσει κι ο χάρος, αδυσώπητος κι άσπλαχνος, καραδοκούσε στα αγιασμένα αιγαιοπελαγήτικα ελληνικά νερά κι άπλωνε ασφυκτικό το θανάσιμο εναγκαλισμό του στους λεβέντες μας. Κι εκείνοι δε λογάριασαν τους κινδύνους, δε φοβήθηκαν τον εχθρό, γιατί εκτελούσαν αποστολή, εκπλήρωναν χρέος ιερό, υπηρετούσαν την πατρίδα, φύλαγαν πάτρια, ιερά, όσια, « τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι».

Στο διάχυτο αίσθημα ανημπόριας, ταπείνωσης, περιορισμού που βιώνει σήμερα ο λαός μας, παράλληλα με το φόβο της φτώχειας , μα και την ίδια τη φτώχεια συντροφιά του, έχει ανάγκη από πρότυπα, στηρίγματα και ιδανικά κι από ηγεσίες ατόφια ελληνικές.
Τέτοια πρότυπα βρίσκονται μόνο στην ελληνική πολιτιστική μας κληρονομιά και την Ορθόδοξη Χριστιανική μας παράδοση.

Τέτοια μας προσφέρει η θυσία των τριών αξιωματικών που τιμούμε τούτη την ώρα. Με τέτοια πρότυπα οφείλουμε να εμπλουτίσουμε τα βιβλία της Ιστορίας μας στα σχολεία και όχι να ξαναγράψουμε την Ιστορία μας. Αυτή η Ιστορία με το Λεωνίδα, το Διάκο, τον Κολοκοτρώνη, τον Παπαλουκά, τον Καζώνη, το Γρηγόρη Αυξεντίου, το σμηναγό Ηλιάκη και στρατιές ηρώων, ενέπνευσε την παράτολμη πτήση αυτοθυσίας του Καραθανάση, του Βλαχάκου και του Γιαλοψού.

Τέτοιες ηρωϊκές πράξεις έχουν αυταπόδεικτη ιστορικότητα και καμιά σκιά εθνοτισμού. Η θυσία τους, θυσία για την πατρίδα, δε μπαίνει σε καλούπια εθνόμετρου.

Η κρίση στα ΄Ιμια του 1996 και όσα ακολούθησαν, όσα βιώνουμε σήμερα με τα τουρκικά μαχητικά να κοντοζυγώνουν τον Παρθενώνα και τις φρεγάτες τους να φτάνουν μέχρι το Λαύριο, μαζί και η προσφυγική κρίση, όπως εγκληματικά τη διαχειρίζεται η Τουρκία, αποδεικνύουν ότι οι ΄Ελληνες και ιδιαίτερα εμείς οι Δωδ/σιοι δε μπορούμε να εφησυχάζουμε. Οι κίνδυνοι για την πατρίδα μας και υπαρκτοί και ορατοί είναι. Απαιτείται ομοφροσύνη, εγρήγορση κι ετοιμότητα.

Τιμή και δόξα κι αιώνια η μνήμη των τριών αξιωματικών μας Καραθανάση, Βλαχάκου και Γιαλοψού!

Τιμή κι έπαινος στους γενναίους καταδρομείς μας, που με δάκρυα στα μάτια αναγκάστηκαν, εκτελώντας εντολές άλλων, να αποχωρήσουν από τα ελληνικά Ίμια.