Τίποτα σαν την κατανόηση...

Rodiaki NewsRoom

Γράφει η ψυχολόγος Μαρία Καρίκη

Πώς γίνεται να είσαι τόσο φοβερά εκνευρισμένος, ώστε να νομίζεις ότι θα εκραγείς και ξαφνικά επειδή δέχεσαι μια λέξη που σε ηρεμεί, ένα χαμόγελο που σε αποφορτίζει, ένα άγγιγμα που σε λυτρώνει, ένα βλέμμα συμπόνιας που σε απελευθερώνει να φεύγουν από μέσα σου όλα μονομιάς; Πόση δύναμη πάνω σου μπορεί να έχει ο άνθρωπος που στέκεται απέναντί σου;

Σε κάνει να αναρωτιέσαι πόσο σημαντική μπορεί να είναι η κατανόηση που συναντάς και πόσο πολύ ανάγκη την έχεις. Και ξέρεις ότι ενώ από τη μια υπάρχουν στιγμές που την χρειάζεσαι τόσο πολύ, φοβάσαι παράλληλα ότι δεν είναι εύκολο να την βρεις. Οι άνθρωποι δεν έχουν πάντα τον κατάλληλο τρόπο να σου μιλήσουν, ούτε τις κατάλληλες λέξεις για να σε ενδυναμώσουν. Νιώθεις λες και περιμένουν όλοι να κάνεις το λάθος για να στο επισημάνουν σχεδόν με χαρά και τόση σοφία: «στα ‘λεγα εγώ!».

Η ανάγκη για κατανόηση είναι μια βαθιά και πρωταρχική ψυχική ανάγκη με τεράστια επίδραση τόσο στην ψυχολογία μας όσο και στην τελική έκβαση της εκάστοτε κατάστασης. Δεν είναι αυτονόητο ότι θα την έχεις, ούτε είναι εύκολο να τη διεκδικήσεις ή να την απαιτήσεις. Υπάρχουν άνθρωποι που προσφέρουν απλόχερα την κατανόηση και τη στήριξή τους, ακόμα και αν δεν συμφωνούν μαζί σου ή δεν σε καταλαβαίνουν πλήρως. Αυτοί είναι οι άνθρωποι που τα έχουν βρει με τον εαυτό τους και καταφέρνουν να δουν πέρα από το προφανές και πέρα από το περιοριστικό «εγώ» τους. Υπάρχουν και εκείνοι που δεν μπορούν να σου παρέχουν κατανόηση, γιατί απαραίτητη προϋπόθεσή τους είναι ή να συμφωνούν μαζί σου ή να μπορούν να σε καταλάβουν. Η κατανόηση έρχεται, δηλαδή, ως ένα αποτέλεσμα κριτηρίων κι όχι πηγαία, αυθόρμητα και αλληλέγγυα.

Η αλήθεια είναι όσο και αν θεωρούμε ότι δεν μας πειράζει που δεν εισπράττουμε την κατανόηση από τους «σημαντικούς» άλλους, κατά βάθος «διψάμε» για αυτήν και την προσδοκούμε απεγνωσμένα. Η αίσθηση ότι κάποιος μπορεί να μας καταλαβαίνει και να μας το δείχνει μας κάνει να νιώθουμε δυνατοί, αποδεκτοί, σημαντικοί, ήρεμοι και σίγουροι για τον εαυτό μας. Είναι εκείνο το κίνητρο που αναζητάμε για να πάμε ένα βήμα παραπέρα, για να κάνουμε την υπέρβασή μας χωρίς φόβο. Η κατανόηση αμβλύνει την αυτοαμφισβήτησή μας, τονώνει την αυτοπεποίθησή μας, διώχνει τους φόβους και τις ανασφάλειές μας και κυρίως μας διευκολύνει να ανακαλύψουμε περαιτέρω τον εαυτό μας.

Σε κανέναν δεν αρέσει να βρίσκει συνεχώς απέναντί του αντιστάσεις, απόρριψη, αποστασιοποίηση, κακεντρεχή σχόλια, αδιαφορία, ειρωνεία και απαξίωση. Όλα αυτά μας κάνουν να χάνουμε την πίστη μας στην αυτοαξία μας. Έχουμε τόση ανάγκη να συλλέξουμε ένα θετικό, συγκαταβατικό σχόλιο που οτιδήποτε άλλο μας απογοητεύει, μας «μαγκώνει» και μας θυμώνει. Γιατί άραγε δυσκολεύονται τόσο πολύ οι άνθρωποι να δείξουν και να πάρουν κατανόηση; Είναι θέμα ιδιοσυγκρασίας ή παιδείας και «διαπαιδαγώγησης»; Καθένας μας μπορεί σίγουρα να δείξει αμέριστη κατανόηση στον συνάνθρωπό του. Γιατί, όμως, δεν το κάνουμε;

Για να κατανοήσεις τον άλλο, θα πρέπει πρώτα να έχεις κατανοήσει τον εαυτό σου. Να μη φοβάσαι τη διαφορετικότητα, το μη οικείο σου, το έξω από εσένα. Να είσαι «ανοιχτός» σε καθετί που σε υπερβαίνει. Δεν χρειάζεται να συμφωνήσεις για να δείξεις κατανόηση. Μπορεί να προσφέρεις την κατανόησή σου και παράλληλα να διατηρήσεις τη θέση σου. Μπορεί και μόνο η προσοχή σου ή η σιωπή σου ή το χαμόγελό σου να είναι ήδη αρκετά για κάποιους. Αν ήξερες πόση δύναμη κρύβει η κατανόησή σου και πόσο μπορείς να απελευθερώσεις και να κινητοποιήσεις τον άλλο απέναντί σου, θα ήσουν κάθε φορά διαθέσιμος να το κάνεις!

Αντί αυτού βάζουμε τις παρωπίδες μας, την ορθή κοινή λογική, το ηθικά και πολιτισμικά (δικό μας) σωστό και είμαστε έτοιμοι να κρίνουμε, να απορρίψουμε, να αντιπαρατεθούμε. Έως και να γίνουμε σκληροί και να πληγώσουμε κάποιους, στολίζοντάς τους με διάφορα «κοσμητικά» επίθετα. Κι αυτό μας προσδίδει μια ψευδαίσθηση εξουσίας, κυριαρχίας, ίσως και ανωτερότητας σε σχέση με αυτούς.

Και τότε η κατανόηση μοιάζει με ένα αστείο σε έναν ανταγωνιστικό κόσμο όπου έχει περισσότερη σημασία να διαφωνείς παρά να ακούς και να διευρύνεσαι. Έχει περισσότερη αξία να διορθώσεις το λάθος άμεσα και καθαρά και να επαναφέρεις το «political correct» παρά να μπεις στη θέση του άλλου και να σκεφτείς για λίγο διαφορετικά. Ίσως είναι τελικά αυτό που μας εμποδίζει να συνδεθούμε ουσιαστικά στις σχέσεις μας με τους άλλους! Ας μην ξεχνάμε ότι ο καθένας μας ψάχνει στις σχέσεις του κυρίως ένα συναισθηματικό «γέμισμα» παρά τη νουθεσία, την υπόδειξη και τη διδαχή.

Αυτό που έχουμε ανάγκη είναι το βίωμα, η επαφή, η στήριξη κι όχι το διδακτικό ύφος. Για αυτό άλλωστε, όταν κάτι μας απασχολεί σοβαρά τρέχουμε πάντα σε εκείνους τους ανθρώπους που κάθε τους λέξη μοιάζει με μια αγκαλιά άνευ όρων… Ίσως γιατί δεν σε νοιάζει τόσο να ακούσεις αυτά που θα σου πουν, όσο διψάς να βιώσεις όλα εκείνα που θα σε κάνουν να νιώσεις… Σαν να επουλώνουν κάθε σου πληγή, σαν να σου κατευνάζουν κάθε σου ανησυχία, σαν να σε κάνουν να πιστεύεις ότι όλα τα μπορείς… Σαν να μην τους πειράζουν τα λάθη σου, γιατί ξέρουν ότι δεν είσαι μόνο αυτά… Κι όλα αυτά όχι με λόγια λογικής, αλλά με την κατανόηση που τόσο γενναιόδωρα σου παρέχουν!