Σε κακό χάλι η κοιλάδα των Πεταλούδων

Rodiaki NewsRoom

Την κατάσταση «εγκατάλειψης» η οποία επικρατεί στην κοιλάδα των Πεταλούδων, τα τελευταία χρόνια, στηλιτεύει με σχετική επιστολή του στη Ροδιακή ο γνωστός γιατρός του νησιού μας κος Νίκος Καραγιάννης.

Στην επιστολή αναφέρει συγκεκριμένα:
«Αγαπητή Ροδιακή,
Η πρόσφατη επίσκεψή μου στην κοιλάδα των πεταλούδων με γέμισε με θλίψη, πόνο και πολύ θυμό και οργή για όσα είδα διασχίζοντάς την από το εστιατόριο μέχρι το μοναστήρι της Καλόπετρας.

Οι ζιδιές που στον κορμό τους φιλοξενούν τις πεταλούδες, αφέθηκαν μόνες, γερασμένες και θλιβερές. Το τοπίο είναι αποψιλωμένο, σχεδόν σεληνιακό, χωρίς θάμνους και χωρίς νερό στο ρέμα. Το μουσείο φυσικής ιστορίας εγκαταλείφθηκε, οι κατσίκες κυκλοφορούν ελεύθερα και οι επισκέπτες κυκλοφορούν χωρίς καμία επιτήρηση.

Φαίνεται ότι η κοιλάδα έχει ξεπεράσει τα όρια αντοχής της και η πορεία είναι πλέον μη αναστρέψιμη. Ο θυμός και η οργή πιστεύω δικαιολογούνται αν αναλογισθεί κανείς τον αγώνα που είχαμε δώσει ως κοινότητα Θεολόγου για τη διάσωση και ανάδειξη του μοναδικού αυτού βιότοπου. Μαζί με τον αείμνηστο καθηγητή Ν. Μάργαρη μελετήσαμε για τρία χρόνια κάθε τι που αφορούσε τη βιολογία του εντόμου και τις λεπτομέρειες σε κάθε στάδιο εξέλιξής του. Μάθαμε να διατηρούμε την απαραίτητη υγρασία μέσα στον βιότοπο, άμεσα συσχετισμένη με συνεχή ροή νερού, διατήρηση της βλάστησης και ανανέωση των γερασμένων ζιδίων.

Βελτιώσαμε τις συνθήκες ωοτοκίας στην ευρύτερη περιοχή της κοιλάδας μέχρι τη Ψίνθο, αλλά και πολύ μακρύτερα. Ακόμα, προστατέψαμε την κοιλάδα από βλαπτικές επεμβάσεις όπως είναι οι αεροψεκασμοί, οι ηλεκτρικές εντομοπαγίδες, εξασφαλίζοντας την επιστροφή των πεταλούδων στον βιότοπο.

Με δύο γεωτρήσεις στην περιοχή πεδίου βολής υδρεύσαμε την περιοχή του εστιατορίου και από εκεί την κάτω μεγάλη δεξαμενή και από εκεί τη θέση κάτω από το μοναστήρι της Καλόπετρας, εξασφαλίζοντας με ανακύκλωση τη συνεχή ροή του νερού και τη διατήρηση της απαραίτητης υγρασίας κατά τους θερινούς μήνες. Παράλληλα εγκαταστήσαμε σύστημα πυρασφάλειας στο εσωτερικό και στην περιφέρεια της κοιλάδας, πιστεύω μοναδικό στον ελλαδικό χώρο, με δυνατότητα σωτηρίας όπως όλοι θυμούνται άμεσης κατάσβεσης πιθανής πυρκαγιάς.

Λειτουργήσαμε φυτώριο και καλλιεργήσαμε τα είδη θάμνου που ευδοκιμούν στην κοιλάδα και ασφαλώς νέα δέντρα (ζιδιές). Αποκαταστήσαμε το μονοπάτι από την αρχή και το επεκτείναμε μέχρι και την Καλόπετρα, ώστε να είναι ασφαλές για τους επισκέπτες.

Ως κοινότητα Θεολόγου ξεκινήσαμε την περίφραξη της ευρύτερης περιοχής, που μικρό τμήμα της ολοκληρώθηκε από τον Καποδιστριακό Δήμο Πεταλούδων. Ενημερωτικό ξενόγλωσσο φυλλάδιο προέτρεπε τους επισκέπτες να μην αναγκάζουν με σφυρίγματα τις πεταλούδες σε διαρκή πτήση, με συνέπεια απώλεια λίπους και ενέργειας απαραίτητης για τη ζωτική διαδρομή μέχρι τον τόπο ωοτοκίας τους. Με διακριτική παρουσία προσώπων της κοινότητας εξασφαλίσαμε την τήρηση των βασικών κανόνων.

Το έργο μας δεν άργησε να δώσει αποτέλεσμα. Η κοιλάδα σώθηκε, άλλαξε όψη και βραβεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως ένα εξαίρετο οικοτουριστικό θέρετρο με αξιοθαύμαστη οργάνωση και διαχείριση.

Παραδώσαμε την κοιλάδα στον Καποδιστριακό Δήμο με την ελπίδα συνέχισης της ίδιας πορείας. ‘Άλλωστε πολύ λίγα απέμειναν να γίνουν. Αρκούσε το ίδιο πνεύμα για ολοκλήρωση της περίφραξης, απομάκρυνση των αιγών και θέση σε λειτουργία του σχεδόν ολοκληρωμένου μουσείου φυσικής ιστορίας. Τέλος, ήταν σε αναμονή η υλοποίηση του προγράμματος, με συνεργασία πανεπιστημιακή, που προέβλεπε εκκολαπτήριο για συνεχή αναπαραγωγή της πεταλούδας.

Δυστυχώς ούτε στον καποδιστριακό δήμο επί 8 έτη, ούτε στον μεγάλο Καλλικρατικό δήμο είδαμε ενασχόληση, σεβασμό και ευθύνη σύμμετρη προς τον μοναδικό βιότοπο. Διαπιστώσαμε μόνο επιδείνωση και φιλοσοφία αρμέγματος της αγελάδας, χωρίς τάισμα. Όλα αυτά τα χρόνια, οι υπεύθυνοι για της λειτουργία της κοιλάδας αποδείχτηκαν ατελέσφοροι, με την ευθύνη της εκάστοτε δημοτικής ηγεσίας. Σε πρόσφατη περίσταση, η ΔΕΥΑΡ αρνείται να συνδέσει πολύ κοντινή γεώτρηση που θα εξασφαλίσει έστω στοιχειώδη ροή μέσα στην κοιλάδα, με αιτιολογία ότι δεν θα έχει επιχειρηματικό κέρδος.

Οι εισπράξεις μόνο από εισιτήρια υπερβαίνουν το 1 εκατ. ευρώ ετησίως. Φοβούμαι ότι με τακτικές μόνο εισπρακτικές, χωρίς ποσόστωση για δαπάνες συντήρησης, ο μαρασμός της κοιλάδας θα είναι αναπόφευκτος. Οι ευθύνες θα βαρύνουν τότε όλους όσοι είχαμε ευκαιρία να πράξουμε οτιδήποτε θα συνέβαλλε στη διάσωσή της, όμως ολιγωρήσαμε.

Οι δικαιολογίες πλέον δεν αρκούν. Ο χρόνος παράτασης για αλλαγή πρακτικών και εφαρμογή νέων υγιών μέτρων διαχείρισης της κοιλάδας έχει πλέον εξαντληθεί. Αν με όλους τους μηχανισμούς ελέγχου που διαθέτουμε ως οργανωμένη κοινωνία δεν ανακόψουμε την πτωτική πορεία οι συνέπειες για τον βιότοπο θα είναι ολέθριες. Μια σημαντική αναφορά στον τουριστικό χάρτη του νησιού θα σβηστεί. Ο Δήμος θα στερηθεί μια ουσιώδη πρόσοδο ενώ πολλές θέσεις εργασίας θα χαθούν. Ως ροδιακή κοινωνία και ως θεσμοί θα κριθούμε για εγκληματική αμέλεια ή και για συνειδητή υπαιτιότητα.

Η Παλαιά Πόλη – μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς απαξιώνεται κι εμείς παρακολουθούμε απαθείς. Χάσαμε μια Δωδεκανησιακή Τράπεζα και μια ακτοπλοϊκή εταιρεία. Άραγε θα είναι η κοιλάδα με τις πεταλούδες το επόμενο θύμα με την ίδια μοίρα; (Κατά τα άλλα η κατασκευή του Κολοσσού μας μάρανε!!)

Προτάσεις:
Να εφαρμοσθούν άμεσα τα προγράμματα που είχε εκπονήσει η κοινότητα Θεολόγου για την κοιλάδα, δηλαδή την εφαρμογή της μελέτης Μάργαρη.
Να απομακρυνθούν τα κατσίκια.
Να επαναλειτουργήσει το φυτώριο.
Να λειτουργήσει το μουσείο φυσικής ιστορίας, με εξασφαλισμένη τότε τη συνεργασία από το Ίδρυμα Γουλανδρή.
Να εξασφαλισθεί η απαραίτητη τροφοδοσία της κοιλάδας από τον κεντρικό αγωγό του νέου δικτύου του φράγματος Γαδουρά.

Όλα αυτά τα χρόνια, εκείνα τα καίρια βελτιωτικά έργα της μικρής κοινότητας Θεολόγου απέδωσαν σημαντικά ποσά στους μεταγενέστερους μεγάλους Δήμους. Ήδη προέχουν το οικολογικό χρέος και η ιστορική ευθύνη απέναντι στον τόπο μας. Αν η σημερινοί αρμόδιοι δεν μπορούν να αναστρέψουν την υποβάθμιση, ας εξετάσουν τη δυνατότητα παράδοσης της λειτουργίας – διαχείρισης της κοιλάδας στο κοινοτικό διαμέρισμα Θεολόγου. Τα πρόσωπα που πόνεσαν και εξακολουθούν να πονούν για αυτό τον τόπο, θα σταθούν κοντά του και θα καταφέρουν.»

Ευχαριστώ για την φιλοξενία,
Νίκος Καραγιάννης
Ιατρός Παθολόγος