Μαθησιακές Δυσκολίες Παιδιά με νοητική καθυστέρηση

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο επίτιμος σχολικός σύμβουλος Θεόδωρος Παπανδρέου

Είναι γεγονός αποδεδειγμένο, πως όλοι σχεδόν οι γονείς επιθυμούν να έχουν ένα τέλειο παιδί.

Κάθε ατέλεια του παιδιού τους είναι ένα οδυνηρό χτύπημα στην υπερηφάνειά τους. Παλαιότερα, ιδιαίτερα στον τόπο μας, οι γονείς την πρώτη ερώτηση που έκαναν, μετά τον τοκετό στο μαιευτήρα, ήταν να πληροφορηθούν αν το παιδί τους είναι αγόρι ή κορίτσι.

Σήμερα όμως η αντίληψη αυτή έχει αλλάξει και συνήθως ερωτούν:«Είναι εντάξει το παιδί; Είναι γερό;».

Αυτή είναι η αγωνία του σημερινού γονέα και αλίμονο αν η απάντηση από το γιατρό είναι αρνητική.

Συμφορά και κατάθλιψη γεμίζει το σπιτικό και όλο το οικογενειακό περιβάλλον.

Το παρήγορο στις περιπτώσεις αυτές είναι το γεγονός ότι στη σημερινή εποχή, στην εποχή του διαστήματος, οι μεταβολές που γίνονται είναι ταχύτατες, οι εφευρέσεις και οι ανακαλύψεις σε όλους του τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας καλπάζουν με αποτέλεσμα οι ενδογενείς και οι εξωγενεiς εχθροί της ανθρώπινης υγείας να καταπολεμούνται αποτελεσματικά.

Και πραγματικά δεν υπάρχει μεγαλύτερη χαρά και ανακούφιση για ένα γονέα παιδιού με κάποια πνευματική ατέλεια, από εκείνη που νιώθει όταν επισκεπτόμενος τον ειδικό γιατρό ή παιδαγωγό, παίρνει τη διαβεβαίωση ότι τίποτε δεν χάθηκε και πως με ένα σωστά δομημένο πρόγραμμα και με καλά συντονισμένες παιδευτικές παρεμβάσεις, όλα θα πάνε καλά.

Εδώ θα προσπαθήσουμε να ρίξουμε φως , έστω και από τις χαραμάδες, σε μια από τις ανθρώπινες «ατέλειες» που παρουσιάζουν δυστυχώς αρκετά παιδιά κατά την πορεία της πνευματικής τους ανάπτυξης κι εξέλιξης:

Τι είναι «Νοητική καθυστέρηση»
Η πλέον πολυμελετημένη και ταυτόχρονα η πιο πολύπαθη διαταραχή του παιδιού θεωρείται από την επιστημονική ομάδα η νοητική καθυστέρηση. Πρόκειται στ’ αλήθεια για την πιο ανομοιογενή ομάδα ατόμων, ως προς την αιτιολογία, το δείκτη νοημοσύνης, την κοινωνική προσαρμογή και την ύπαρξη και άλλων συνοδών προβλημάτων που την ακολουθούν.

Όταν λοιπόν λέμε «Νοητικά καθυστερημένα άτομα είναι εκείνα που ωριμάζουν μ’ ένα ρυθμό, ο οποίος είναι βραδύτερος από αυτόν, που συνήθως παρατηρούμε στα περισσότερα άτομα τα οποία αντιμετωπίζουν ασυνήθη δυσκολία στη μάθηση, στην κοινωνική προσαρμογή και γενικότερα στην κοινωνική πραγματικότητα»..

Θα πρέπει να τονιστεί ότι η νοητική καθυστέρηση δεν είναι αρρώστια και συνεπώς δεν πρέπει να συγχέεται με κάποια ψυχική ασθένεια. Η μεγάλη διαφορά είναι ότι η μάθηση γίνεται με πιο μεγάλη βραδύτητα και σχετικά αυξημένη δυσκολία.

Ποιες είναι οι αιτίες της νοητικής καθυστέρησης
Η έρευνα απόδειξε ότι η Νοητική Καθυστέρηση μπορεί να προκληθεί από οποιανδήποτε συνθήκη, που βλάπτει την ανάπτυξη του εγκεφάλου, πριν από τη γέννηση, κατά τη διάρκεια του τοκετού ή κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής του νηπίου.

Μέχρι σήμερα έχουν ανακαλυφθεί 280 αιτίες που καλύπτουν μόλις το ¼ των περιπτώσεων της νοητικής καθυστέρησης.

Για τα υπόλοιπα ¾ των περιπτώσεων η συγκεκριμένη αιτία παραμένει ακόμη άγνωστη. Μερικές από τις πιο γνωστές αιτίες είναι:

* Γενετικές ανωμαλίες
* Προβλήματα στη διάρκεια της κύησης.
* Προβλήματα κατά τη διάρκεια του τοκετού.
* Προβλήματα μετά τη γέννηση.

Επίσης ως αιτίες μπορούν να θεωρηθούν τραυματισμοί του μωρού στο κεφάλι από ατυχήματα καθώς και η επίδραση διαφόρων χειμικών ουσιών, όπως ο μόλυβδος, ο υδράργυρος και οι διάφορες δηλητηριάσεις, τα οποία προκαλούν ανεπανόρθωτη βλάβη στον εγκέφαλο και το νευρικό σύστημα.

5. Παράγοντες που οφείλονται στο περιβάλλον.
Η τελευταία έρευνα που έγινε στην Αμερική απέδειξε ότι το 65% των παιδιών με νοητική καθυστέρηση προέρχεται από αστικές, αγροτικές και φτωχές περιοχές. Και τούτο διότι, όπως προαναφέραμε η νοητική καθυστέρηση οφείλεται σε κακή διατροφή, σε δηλητηριάσεις από μόλυβδο, σε συνθήκες κακής διαβίωσης, σε ανεπαρκή ιατρική φροντίδα, στη μη αποτελεσματική αντιμετώπιση των παιδικών ασθενειών, γεγονότα και φαινόμενα που παρουσιάζονται σε μειονεκτικές περιοχές.

Μπορεί να προληφθεί η Νοητική Καθυστέρηση;
Οι πρόσφατες επιστημονικές εξελίξεις έχουν οδηγήσει μερικούς εξειδικευμένους επιστήμονες στο συμπέρασμα ότι το 50% από τις περιπτώσεις των νοητικά καθυστερημένων παιδιών θα μπορούσαν να προληφθούν, αν αξιοποιούντο τα πορίσματα των τελευταίων ερευνών σχετικά με τα αίτια που την προκαλούν.

«Διάγνωση των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες, κατά τις πρώτες μέρες στο Δημοτικό-Γνωρίσματα»
Ο όρος μαθησιακές δυσκολίες περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα
Η απόλυτη διάγνωση των δυσκολιών αυτών δεν είναι εύκολη υπόθεση και ούτε υπάρχουν μαγικά κουτιά για τη θεραπεία τους, όμως υπάρχει αισιοδοξία για την πρόληψή τους, αν δοθεί η δέουσα προσοχή, υπομονή κι επιμονή.

Παρακάτω θα προσπαθήσουμε να ομαδοποιήσουμε τα γνωρίσματα του παιδιού με μαθησιακές δυσκολίες κατά τομέα έκφρασης, τα οποία πιστεύουμε να βοηθήσουν, όχι στην απόλυτη διάγνωση, τουλάχιστον στην ανίχνευσή τους!

1.- Μορφολογικά-Σωματικά και κινητικά γνωρίσματα
* Χαμηλή φυσική κατάσταση.
Τα παιδιά αυτά έχουν πρόωρη γήρανση γύρω στα (55) τους χρόνια και παρουσιάζουν υψηλότερη συχνότητα θανάτου.

Η εξέλιξη των φυσικών τους ικανοτήτων είναι ταχύτερη από τα υπόλοιπα παιδιά. Τούτο οφείλεται σε καρδιαγγειακές διαταραχές, οι οποίες συνδέονται ξεκάθαρα με καθιστική ζωή.
• Αποκλίσεις στη στάση του κορμού.
• Υπερευκαμψία.

Τραυματίζονται πολύ εύκολα και να προκαλούν έλλειψη ισορροπίας.
• Παχυσαρκία
Η παχυσαρκία στα κορίτσια των 10-15 ετών παρουσιάζει χαμηλή σχολική επίδοση.
• Μικρή μυϊκή δύναμη.
• Προβλήματα νευρομυϊκής συναρμογής.

Επειδή τα παιδιά αυτά έχουν διαταραχές στα κινητικά, εγκεφαλικά κέντρα και στα κέντρα κινητικού ελέγχου, παρουσιάζουν δυσκινησία και μειωμένα αντανακλαστικά.
• Ατελή κινητικά πρότυπα.
Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν πρόβλημα στα κινητικά τους πρότυπα, τα οποία τελειοποιούνται αργά ή και πολλές φορές καθόλου.

• Δυσκολίες συντονισμού χεριού – ματιού – ποδιού.
Παρατηρείται έλλειψη συντονισμού των κινήσεων χεριού, ματιού και ποδιού.

• Δυσκολίες στην ισορροπία του σώματος.
Το παιδί που έχει Νοητική Καθυστέρηση αντιμετωπίζει προβλήματα στη μετάδοση των ερεθισμάτων – πληροφοριών από την ευσταχιανή σάλπιγγα (όργανο του αυτιού του εγκεφάλου) με αποτέλεσμα να παρουσιάζει ασταθή ισορροπία.

* Δυσκολίες στον προφορικό λόγο.
* Σύμφωνα με το τελευταίο Παιδιατρικό συνέδριο των Παρισίων (2010), το λεξιλόγιο των φυσιολογικών παιδιών στην ηλικία των (4) ετών πρέπει να περιλαμβάνει (3.000) λέξεις, ενώ στην ηλικία των (5) προς (6) ετών, γύρω στις (7.000) λέξεις. Κάτω από αυτούς τους αριθμούς, τα παιδιά σίγουρα θα παρουσιάζουν στο σχολείο μαθησιακές δυσκολίες.
Παρουσιάζουν συνήθως το φαινόμενο του «δυσγραμματισμού».
της δυσλαλιάς και της «ηχολαλιάς.

* Τέλος τα παιδιά αυτά παρουσιάζουν σοβαρές δυσκολίες στη γλωσσική κατανόηση και δεν μπορούν να διακρίνουν το σοβαρό από το αστείο, με αποτέλεσμα να μην καταλαβαίνουν και να μη μπορούν να εκτελέσουν μια σύνθετη εντολή.

Δυσκολίες που έχουν σχέση με την αυτοεξυπηρέτησή τους!
* Τα παιδιά αυτά δυσκολεύονται να βάλουν τα ρούχα τους και ιδιαίτερα να τα κουμπώσουν.
* Δεν γνωρίζουν να καθαριστούν μόνα τους, χρησιμοποιώντας τα προσωπικά αντικείμενα της τουαλέτας.
* Δεν μπορούν να δέσουν τα κορδόνια των παπουτσιών του.
* Δεν τα καταφέρνουν να φάνε μόνα τους, η να καθαρίσουν τα φρούτα, ακόμα και τα πιο εύκολα.
* Δυσκολεύονται να κάνουν μόνα τους την προσωπική τους ανάγκη στην τουαλέτα.
* Δεν πραγματοποιούν καμία εργασία χωρίς τη ξένη βοήθεια.

Συμπεριφορικό πλαίσιο-Κοινωνικές σχέσεις.
* Παρουσιάζουν υπερβολική κινητικότητα ή ασυνήθιστη παθητικότητα.
* Γίνονται συχνά επιθετικά , μουτζουρώνουν τα σχολικά τους αντικείμενα.
* Ξεσπούν πολλές φορές σε εκρήξεις οργής.
* Καυγαδίζουν συνέχεια και λένε πολλές φορές ψέματα.
* Καυχώνται για ανύπαρκτα κατορθώματα και για πράξεις που δεν έχουν κάνει ποτέ.
* Διακόπτεται η προσοχή τους, κοιτάζουν έξω από την αίθουσα, ονειροπολούν και συνήθως κοιμούνται στο θρανίο.
* Αποστρέφονται το διάβασμα κι αποφεύγουν το σχολείο.

Κοινωνικές σχέσεις.
* Δεν είναι συνεργάσιμα και υποχωρητικά.
*Δε γνωρίζουν και δεν μπορούν να εκδηλώσουν τα συναισθήματά τους
* Δείχνουν ότι δεν μπορούν να πλησιάσουν τα άλλα παιδιά.
* Δεν παίρνουν πρωτοβουλίες.
* Απομονώνονται συχνά από την ομάδα των άλλων.
* Κλείνονται στον εαυτό τους, απομονώνονται και διακατέχονται από συνεχές άγχος.

Δυσκολίες στον τομέα της αντιληπτικής ικανότητας και το ψυχοκινητικό τομέα.
• Παρουσιάζουν δυσκολίες στην ισορροπία.
• Έχουν κυρίως ένα άτονο μυϊκό τόνο.
• Παρουσιάζουν έντονα το φαινόμενο της αδιαφοροποίησης-πλευρίωσης
• Δεν μπορούν να βρουν και να κατονομάσουν τα μέλη του σώματός τους.
• Μπερδεύουν συχνά τις βασικές χωροχρονικές έννοιες, όπως το πάνω-κάτω, μέσα-έξω, μπροστά-πίσω, τώρα-μετά…

• Παρουσιάζουν σοβαρές δυσκολίες στη σειροθέτηση. Δυσκολεύονται στο να διακρίνουν και να αναγνωρίσουν τις ιδιότητες των αντικειμένων (το σχήμα, το χρώμα και το μέγεθος).
• Δυσκολεύονται έντονα στο να μάθουν κάτι καινούργιο και αντιδρούν με άρνηση ή κλάμα.
• Αντιδρούν απότομα και με κάποιο φόβο στους απότομους θορύβους και στις θωπείες.
• Δυσκολεύονται να φτιάξουν διάφορα σχήματα.
• Αδυνατούν να σχεδιάσουν το ανθρώπινο σώμα και όταν ακόμη είναι σχεδιασμένο με τελείες.

Όλες οι παραπάνω αναφορές και τα αναφερόμενα στοιχεία δεν αποτελούν τα απόλυτα και μοναδικά σημεία ανίχνευσης και διάγνωσης των μαθησιακών δυσκολιών, αλλά μια γενική φωτογράφηση και επισήμανση των διακριτικών γνωρισμάτων τους!

*Τα βιβλία του Επίτιμου Σχολικού Συμβούλου Θεοδώρου Παπανδρέου:
«Γιατί το λέμε έτσι;»
«Η πυξίδα για μια ορθογραφημένη γραφή».
«Μαθηματικά τεχνάσματα».
«Το συνταγολόγιο για μια σωστή μόρφωση του παιδιού».
« Ο Δάσκαλος και το σχολείο του μέλλοντος».
τα οποία αποτελούν απαραίτητο εργαλείο εκπαιδευτικής καθημερινότητας, διατίθενται στα βιβλιοπωλεία:
«Το ΚΑΡΑΒΑΚΙ» και
«Τάσος Αλαφάκης Ατταβύρου και Σμύρνης 23».