Η προβληματικότητα της επιμέρους οριοθετήσεως της υφαλοκρηπίδας της Ελλάδας με την Λιβύη

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Mιχαήλ Β. Μαντικός
Σμήναρχος ε.α.

Η οριοθέτηση των θαλασσίων συνόρων Ελλάδας και Λιβύης αποτελεί μια εκκρεμότητα. Αυτή την εκκρεμότητα επιχειρεί η Τουρκία να αξιοποιήσει προς όφελός της.

Για να αντιληφθούμε την προβληματική του θέματος θα πρέπει αρχικά να αναφερθούμε στο θεσμικό πλαίσιο που διέπει την εν λόγω οριοθέτηση στα πλαίσια της Διεθνούς Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982.

Η σύμβαση της 10ης Δεκεμβρίου του1982 για το Δίκαιο της Θάλασσας (1982 ΔΘ), πέραν των άλλων θεμάτων περιέχει διατάξεις που αφορούν τις θαλάσσιες ζώνες (Σημ. 1) όπως α) τα εσωτερικά ύδατα β) την αιγιαλίτιδα γ) την υφαλοκρηπίδα δ) την αποκλειστική οικονομική (ΑΟΖ) ε) συνορεύουσα κλπ. Βαρύνουσα θέση όμως, κατέχει η αιγιαλίτιδα ζώνη.

Έτσι στην σύμβαση του 1982 ΔΘ, στο άρθρο 3, αναφέρεται η δυνατότητα των παράκτιων κρατών, να επεκτείνουν την αιγιαλίτιδα ζώνη στα 12ΝΜ (Σημ. 2), από τις γραμμές βάσης. Στη σύμβαση αυτή, στα άρθρα 5 και 7, καθορίζονται δύο συστήματα γραμμών βάσεως, με τα οποία το παράκτιο κράτος μπορεί, να καθορίσει από πού θα αρχίζει η μέτρηση της αιγιαλίτιδας ζώνης του.

Τα συστήματα αυτά είναι α) της “φυσικής γραμμής βάσης (Σημ. 3) και β) των ¨ευθειών γραμμών βάσης (Σημ. 4). Το παράκτιο κράτος, δύναται να καθορίσει γραμμές βάσεως χρησιμοποιώντας εναλλακτικά, οποιαδήποτε από τις μεθόδους που αναφέρονται ανωτέρω.

Στο άρθρο 10, δίνεται ο ορισμός του κόλπου ως εξής: «Για τους σκοπούς της Σύμβασης, κόλπος είναι (σχεδιάγραμμα 1) ευδιάκριτη εσοχή ακτής της οποίας η διείσδυση στην ξηρά σε σχέση με το πλάτος του στομίου της είναι τέτοια, ώστε τα ύδατα που περικλείει να περικυκλώνονται από την ακτή αποτελώντας κάτι περισσότερο από μια απλή καμπυλότητα της ακτής.

Εντούτοις, μια τέτοια εσοχή της ακτής δεν θεωρείται κόλπος (σχεδιάγραμμα 2) εκτός αν η επιφάνεια της είναι ίση ή μεγαλύτερη από εκείνη ενός ημικυκλίου που έχει για διάμετρο την ευθεία τη φερόμενη κατά πλάτος του στομίου εσοχής».

Eνώ γίνεται ειδική μνεία για το άνοιγμα αυτού όπου μπορεί να κλείσει με ευθεία γραμμή μέχρι 24ΝΜ, εφόσον η απόσταση μεταξύ των σημείων των άκρων της φυσικής εισόδου του κόλπου, δεν υπερβαίνει τα 24 ΝΜ. Στους λεγόμενους «ιστορικούς» κόλπους, δεν εφαρμόζονται οι διαλαμβανόμενες διατάξεις του άρθρου 10, καθώς επίσης και στις περιπτώσεις που εφαρμόζεται το σύστημα των ευθειών γραμμών βάσεως όπως προβλέπεται στο άρθρο 7 της Συμβάσεως.

Λιβυκή Αραβική Τζαμαχιρία
Τον Οκτώβριο του 1973, η Λιβύη (Σημ. 7) ανακοίνωσε ότι τα διαλαμβανόμενα ύδατα στον Κόλπο της Σύρτης (Gulf of Sidra) που διαγράφονται νοτίως αυτού και σε ευθεία γραμμή από 32|30 γεωγραφικό πλάτος προς βορά, αποτελούν εσωτερικά ύδατα της , λόγω της γεωγραφικής θέσης του, και του ιστορικού ελέγχου της Λιβύης σε αυτόν (Σημ. 8).

Το μήκος της γραμμής αυτής είναι περίπου 300ΝΜ (Σημ. 9).Οι ΗΠΑ και άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της τότε Σοβιετικής Ένωσης, διαμαρτυρήθηκαν για την δήλωση της Λιβύης, ισχυριζόμενοι ότι στερείται οποιασδήποτε ιστορικής ή νομικής βάσης και ως παράνομη, παρεμποδίζει την ελεύθερη ναυσιπλοΐα στην ανοικτή θάλασσα. Ομοίως και η Ελλάδα με επιστολή στο Γεν. Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών (1973), γνώρισε σε αυτόν ότι δεν αναγνωρίζει γενικό κλείσιμο κόλπων τέτοιου μήκους.

Επιπλέον, το Αμερικανικό Ναυτικό, έχει διεξάγει πολλές αποστολές εντός του κόλπου (πριν από την επέμβασή για την απομάκρυνση του καθεστώτος Καντάφι), ως έμπρακτη διαμαρτυρία σε αυτή την Λιβυκή δήλωση. Επίσης έχει διεξάγει υπερ-πτήσεις για τον ίδιο λόγω μεταξύ του 1981-1983, το 1984, το 1986, το 1997, το 1998 και 2000. Η μη αποδεκτή χάραξη, φαίνεται στον παραπάνω χάρτη.

Ελλάδα
Η Ελλάδα προκειμένου να οριοθετήσει (Σημ. 10) το τριεθνές θαλάσσιο σύνορο της στην περιοχή αυτή, θα πρέπει να συνάψει συμφωνίες από κοινού με την Ιταλία και την Λιβύη. Η Ελλάδα αν δεχθεί ως νόμιμο το κλείσιμο του κόλπου της Σύρτης, τότε χάνει μεγάλο μέρος της υφαλοκρηπίδας, το οποίο φθάνει σε μέγεθος σχεδόν τη μισή Κρήτη. Στο πρόσφατο παρελθόν υπήρξαν επαφές μεταξύ Ελλάδας – Λιβύης, που όμως ποτέ δεν κατέληξαν σε οποιαδήποτε συμφωνία.

Όμως η Λιβύη εμμένει στη θέση της να τύχη παραδοχής από τη Διεθνή Κοινότητα το κλείσιμο του κόλπου της Σύρτης όπως το έχει εφαρμόσει και να εφαρμόζεται κατά την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και κατ’ επέκταση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) μέθοδος διαφορετική εκείνης της μέσης γραμμής ή τουλάχιστον εφαρμογή με μεγάλες αποκλίσεις.

Σημειώσεις
Ν.2321/1995,Κύρωση της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας και της Συμφωνίας που αφορά την εφαρμογή του μέρους ΧΙ της Σύμβασης (ΦΕΚ 136A/23-6-1995)
2 ο.π ,άρθρο 3
3 ο.π ,άρθρο 5
4 ο.π ,άρθρο 7
5 ο.π άρθρο 14
6 Εμμ. Ρούκουνας, «Διεθνές Δίκαιο ΙΙ», Αθήνα 1982, σελ. 112
7 www.un.org/Depts/los/LegislationAndTreaties/PDFFILES/LBY_1973_Information.pdf
8 http://findarticles.com/p/articles/mi_m1079/is_v87/ai_4754856/pg_1&2
9 http://www.dtic.mil/whs/directives/corres/20051m_062305/Libya.doc
10 Manolis Gounaris, Ambassador, Expert of the Ministry of Foreing Affairs, «The Particularity of the Aegean Sea and the New Regulations of the International Law of Sea», Scientific Meeting «Mediterranean Sea and Aegean», ΙΣΤΑΜΕ, 1999.