Μεσαιωνολόγιο: «Η Τιμωρία της Κουτσομπόλας»

Rodiaki NewsRoom

Γράφει η Άννα Αχιολά
info@medievalfestival.gr

ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ …
Το κουτσομπολιό ακόμα και στη σύγχρονη εποχή δίνει και παίρνει. Ικανοποιεί τη δίψα για λεπτομέρειες πίσω από την κλειδαρότρυπα, μπορεί να χαλάσει σχέσεις, να σπείρει ανυπόστατες φήμες και να διασύρει ένα άτομο, να ξεφύγει δηλαδή από τα όρια μια απλής κουβεντούλας. Παρότι τη σήμερον ημέρα το κουτσομπολιό δεν τιμωρείται, στο Μεσαίωνα το θεωρούσαν αξιόποινη πράξη.

Τα σκοτεινά χρόνια, που ταλάνισαν το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης, από τον 5ο έως τον 15ο αιώνα, χαρακτηρίζονταν για τα βασανιστήριά τους.

Εκείνη την εποχή ο ανθρώπινος νους είχε εφεύρει πολλούς τρόπους για να αποσπάσει ομολογίες, βαμμένες με πόνο και φρίκη και να τιμωρήσει. Οι αφορμές ήταν πολλές: θρησκευτικές διαφορές, αιρετικές αντιλήψεις και κοινωνικά παραστρατήματα, όλα καλούσαν σε έναν ακραίο βασανισμό του φταίχτη.

Στις μεθόδους βασανισμού λοιπόν μπορεί να ενταχθεί και το «χαλινάρι του κουτσομπολιού», που είχε αποδέκτη συνήθως τη γυναίκα, η οποία δεν κράταγε κλειστό το στόμα της και πίστευαν ότι με αυτό το βασανισμό θα αναλογιζόταν το παράπτωμά της και θα εξαγνιζόταν για την αμαρτία της να κουτσομπολεύει. Ήταν ένα μέσο δημόσιας διαπόμπευσης και εξευτελισμού, όχι μόνο για τις κουτσομπόλες, αλλά συχνά για την εξόντωση των λεγόμενων μαγισσών και κυρίως όσων τα λεγόμενα στρέφονταν κατά της εκκλησίας. Αποδέκτες ήταν ακόμα οι γυναίκες που θεωρούνταν αγενείς και ενοχλητικές.

Το χαλινάρι ήταν μια σιδερένια κατασκευή που τη φορούσαν στο κεφάλι και στηριζόταν στην ίδια φιλοσοφία κατασκευής του χαλιναριού που φορούσαν στα άλογα. Υπήρχαν διάφοροι τύποι αλλά ήταν κατά βάση έτσι κατασκευασμένο που πίεζε τη γλώσσα της γυναίκας προς τα κάτω και πολλές φορές έφερε μία κοφτερή λεπίδα που την πλήγωνε, σε όποια απόπειρά της να μιλήσει.

Φυσικά δεν μπορούσε να βγάλει το σιδερένιο κατασκεύασμα καθώς αυτό ασφαλιζόταν με λουκέτο. Το χαλινάρι πολλές φορές έφερε ακόμα στην κορυφή ένα καμπανάκι που χρησίμευε για να ενημερώσει τον κόσμο για την αμαρτωλή που περνούσε και σε κάποιες περιπτώσεις του προσέδιδαν τη γελοία μορφή ενός προσωπείου με μία γλώσσα να κρέμεται έξω.

Ο χρόνος που θα ήταν το χαλινάρι τοποθετημένο στο κεφάλι καθοριζόταν από την εκκλησία ή από έναν τοπικό δικαστή. Η πρώτη καταγεγραμμένη χρήση του χαλιναριού έγινε στη Σκωτία του 1567 αλλά την ίδια εποχή χρησιμοποιήθηκε στην Αγγλία και την Ουαλία, αν και εκεί δεν είχε επίσημα νομιμοποιηθεί σαν μορφή τιμωρίας και βασανισμού.

Δυνάστες μπορεί να ήταν συχνά οι σύζυγοι, οι οποίοι αγανακτισμένοι από την ακατάπαυστη φλυαρία της γυναίκας τους, της φόραγαν το χαλινάρι για να τη συνετίσουν να σταματήσει ή έβρισκαν αυτή τη δικαιολογία ως πρόφαση για να της προκαλέσουν πόνο και να βγάλουν πάνω της τα δικά τους απωθημένα.

Πολλές φορές μάλιστα, τραβούσαν τη γυναίκα με ένα σκοινί και την περιέφεραν στο δρόμο, κάνοντας τη λεγόμενη «πορεία της ντροπής» (walk of shame), προτρέποντας τον κόσμο να τη βρίζει και να τη φτύνει …

Έτσι, η περιφορά των παραβατών στους δρόμους με το χαλινάρι στο κεφάλι έκανε τον εξευτελισμό ακόμα μεγαλύτερο. Άλλες φορές έδεναν τα θύματα πάνω σε έναν σταυρό, για να δουν όλοι ποιος ήταν και να τον συνετίσουν, ώστε να μην υποπέσει δεύτερη φορά στο ίδιο παράπτωμα.

Το χαλινάρι χρησιμοποιήθηκε επίσης ως σωματική τιμωρία και για άλλα αδικήματα, ειδικά σε γυναίκες-τρόφιμους πτωχοκομείων που φώναζαν ή μάλωναν πολύ πχ για το ποια θα φάει λίγο παραπάνω.

Η τιμωρία γινόταν μάλιστα σε δημόσια θέα και συχνά οι τρόφιμοι κακοποιούνταν.

Ενώ το χαλινάρι ήταν προορισμένο για τις θηλυκές υπάρξεις, τα εθνικά αρχεία της Σκωτίας αναφέρουν ότι υπήρχαν περιπτώσεις που χρησιμοποιήθηκε και σε άνδρες.

Σε αυτή την κατηγορία ανήκαν όσοι προσπαθούσαν να πουλήσουν τσαμπουκά ή ήταν συκοφάντες.

Ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι το χαλινάρι του κουτσομπολιού είχε φορεθεί στο Νότιγχαμ του 18ου αιώνα σε έναν τυφλό επαίτη ώστε να μη μιλάει και να μην τσακώνεται με τους τρόφιμους της φυλακής, όπου ήταν έγκλειστος, λίγο πριν εκτελεστεί η θανατική ποινή του.

Υπάρχει άλλη μία ιστορία, αυτή του David Persoun στη Σκωτία του 16ου αιώνα, που τιμωρήθηκε με το χαλινάρι, αυτή τη φορά για πορνεία.

Η χρήση του χαλιναριού του κουτσομπολιού εξαπλώθηκε το 1500 σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, όπως στη Γερμανία, όπου παρέμεινε ως μορφή βασανισμού μέχρι τις αρχές του 1800, κυρίως στα πτωχοκομεία.

Θεωρήθηκε γενικά ήπια μέθοδος βασανισμού, αφού σε άλλες περιπτώσεις, όσους δεν κρατούσαν το στόμα τους κλειστό και ειδικά αν μιλούσαν ενάντια στην εκκλησία, τους έκαιγαν στην πυρά …

Ιστορικές αναφορές επισημαίνουν ότι το χαλινάρι χρησιμοποιήθηκε ως μέσο ελέγχου και στους σκλάβους της Βιρτζίνια στα μέσα του 18ου αιώνα, αφού η μέθοδος έφτασε εκεί από τους Ευρωπαίους άποικους της Αμερικής, τους Πουριτανούς (Άγγλοι και Ουαλοί προτεστάντες).

Η χρήση του ήταν παρόμοια με μια άλλη συσκευή βασανισμού, τον κλοιό που αποτελούνταν από δύο παράλληλες ξύλινες επιφάνειες, που ασφάλιζαν τα πόδια ή τους καρπούς του θύματος, αφήνοντάς το έρμαιο στις κολασμένες βουλές του δήμιου.

Πηγές:
www.newsbeast.gr
en.wikipedia.org
www.troab.com