Δωδεκανήσιοι υπήκοοι Έλληνες που διέμεναν στα Δωδεκάνησα με καταθέσεις σε συνάλλαγμα στην Ελλάδα διευκόλυναν την κρίση 1932

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο
Κυριάκος Ι. Φίνας

Δωδεκανήσιοι, μεταξύ αυτών και Ρόδιοι, ακόμη και από τα χωριά μας, που διέμεναν οικογενειακώς στα υπό την έξαλλη φασιστική διοίκηση της ιταλοκρατούμενης Δωδεκανήσου, είχαν καταθέσεις σε Τράπεζες της Ελεύθερης Ελλάδας. Για τις καταθέσεις αυτές των Δωδεκανησίων σε χρυσό και συνάλλαγμα με αρχές το 1930 και συνέχεια δημιουργήθηκε μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας διπλωματικό ζήτημα, αν μπορούσαν να δραχματοποιηθούν και να παραμείνουν κατατεθειμένα τα ποσά χωρίς καμία ανάληψη.

Το ζήτημα είχε ως εξής: Η Τράπεζα της Ελλάδος ιδρύθηκε το 1928. Η ίδρυσή της το 1928 αποφασίστηκε, σε συνδυασμό με την επιδίωξη να εξυγιανθεί η νομισματική κατάσταση που, ως γνωστή είχε δημιουργηθεί την εποχή εκείνη.

Όταν ιδρύθηκε η Τράπεζα η ελληνική οικονομία έκανε τα πρώτα της βήματα για την ανασυγκρότησή της, με Κυβερνήτη τον Εθνάρχη Ελευθέριο Βενιζέλο, που αναδείχθηκε με μεγάλη πλειοψηφία, που άγγιζε το 65% περίπου του εκλογικού σώματος. Και ήρθε να την ανακάμψει μέσα στις δύσκολες διεθνείς της δεκαετίες του ‘30. Διότι, όπως είναι γνωστό πριν από την πτώχευση του 1932, είχαν προηγηθεί δύο, εκείνη του 1827 και το δυστυχώς επτωχεύσαμεν του Χαριλάου Τρικούπη το 1893.

Εν τω μεταξύ, η Τράπεζα της Ελλάδος βρέθηκε αρχές της δεκαετίας του 1930, «χωρίς το απαιτούμενο συνάλλαγμα. Το κάλυμμα εκ 2.336.000 δολαρίων ανέλαβε την υποχρέωση να το διαθέσει για την προμήθεια συτηρών. Μπροστά σε αυτή την κατάσταση και την προσπάθεια δημιουργίας αποθέματος η Ελληνική Κυβέρνηση αποφάσισε με Αναγκαστικό Διάταγμα τη δραχματοποίηση των οφειλών σε συνάλλαγμα, που ήταν πηρωτέες στην Ελλάδα, οπότε αυτόματα εγειρόταν θέμα και για τις καταθέσεις των Δωδεκανησίων που διέμεναν στα Δωδεκάνησα, καθώς και των κληροδοτημάτων (Ελληνικής Ορθόδοξης Κοινότητας Πάτμου, Κοινότητας Λαχανιάς, Ρόδου, Καζουλλείου Παρθεναγωγείου Ρόδου κ.ά.).

Ο Ρόδιος Νικόλαος Καραγάννης, εργαζόταν στο Ελληνικό Προξενείο Ρόδου και κατάλληλα ενημέρωσε τους Δωδεκανησίους καταθέτες στις Τράπεζες της Ελλάδας για την εξέλιξη του θέματος. Ο δε Πρόξενος Δ. Ι. Παππάς, με την σειρά του, ενημέρωσε το Υπουργείο Εξωτερικών, πολλές φορές όταν έκρινε αναγκαίο και προσωπικά και τον Υπουργό Εξωτερικών Δ. Μάξιμο.

Με τον τρόπο αυτό διευθετήθηκε το όλο θέμα, γιατί η Ιταλική Πρεσβεία στην Αθήνα ζητούσε επίμονα να επιστραφούν οι καταθέσεις των ενδιαφερομένων Δωδεκανησίων, ως αλλαδαπών, και προς τούτο επικαλούταν τη Συνθήκη της Λωζάνης του 1923.

Τότε, φάνηκε και το μεγαλείο και ο πραγματικός πατριωτισμός των Δωδεκανησίων.
Δέχθηκαν, μέσω του Ελληνικού Προξενείου Ρόδου, όπως οι καταθέσεις τους, αλλά να παραμείνουν bloque σε συνάλλαγμα για δέκα ή έστω και παραπάνω χρόνια, οι δε σχετικοί τόκοι να ελαττωθού κατά 40%, 50% ή και 60%, προκειμένου να ανακουφισθεί το συναλλαγματικό απόθεμα της Τράπεζας της Ελλάδος. (Απόρρητο έγγραφο του Ελληνικού Προξενείου Ρόδου, με ημερομηνία 15 Οκτωβρίου 1932, προς το Υπουργείο των Εξωτερικών της Ελλάδος, του οποίου ένα μικρό μέρος παρατίθεται στο σημερινό κείμενό μας, λόγω χώρου της εφημερίδας).

Το δε τρισέλιδο έγγραφο του Προξένου Ρόδου Δ. Ι. Παππά προς το Υπουργείο Εξωτερικών κατέληγε:
«Εγώ εντεύθεν μόνον κρίνων δύναμαι να βεβαιώσω ότι πάσα δυνατή ικανοποίησις των καταθετών ομογεών υπό την ανωτέρω έννοιαν και με κατάλληλον χειρισμόν του ζητήματος θα είναι αναμφισβητήτως χρήσιμος ημίν, υποβάλλω, δε, την παράκλησιν, όπως ευαρεστούμενοι μοι παράσχητε, επί του προκειμένου, τάς Υμετέρας οδηγίας. Ευπειθέστατος, ο Πρόξενος Δ. Ι. Παππάς».

Παραθέτουμε στη συνέχεια το πρώτο μέρος του εγγράφου που έστειλε στο Υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδος ο Έλληνας Πρόξενος στη Ρόδο Δ. Ι. Παππάς.
15η Οκτωβρίου 1932
Πρός
Το επί των Εξωτερικών Υπουργείον
Α. Διεύθυνσιν Πολιτικών Υποθέσεων
Τμήμα Ευρώπης
«Το περί δραχματοποιήσεως των είς ξένον νόμισμα καταθέσεων Αναγκαστικόν Διάταγμα της 29/7/32 επέβαλλεν είς τούς έχοντας τοιαύτας καταθέσεις έλληνας πολίτας και ομογενείς αναγκαστικά και αναγκαίας θυσίας. Αί θυσίαι αύτα όσον αφορά τους έν τη προξενική περιφέρειά μου διαμένοντας ομογενείς καταθέσεις, εγένετο είς τούτους ιδιαιτέρως βαρέως αισθηταί, λόγω της γνωστής Υμίν εκ των εκθέσεών μου εξαιρετικής οικονομικής δυσπραγίας, Τα εν Ελλάδι κατατεθειμένα είς συνάλλαγμα κεφάλαια των ομογενών τούτων, ήσαν η τελευταία απομένουσα αυτοίς εγγύησις ποιάς τίνος οικονομικής ανεξαρτησίας, ήτις επέτρεπαν είς αυτούς ν’ ανακουφίσωσιν επ’ αυτούς και κατά τον ενόν και δυνατόν αρχετούς εκ των δεινοπαθούντων συγχωριανών των.

Ουτω η δραχματοποίησις έφεραν ού μόνον τούς καταθέτας, αλλά και πολλούς εμμέσως οφειλουμένους είς πραγματικής απόγνωσιν, ής μάρτυρος γενόμεθα εισέτι καθημερινώς εν των Προξενείω.
Επληροφορήθημεν συγχρόνως, ότι η Διοίκησης δεν άφηκε την περίστατιν ανεκμετάλλευτον ίνα προκαλέση καταλλήλως μεταξύ των ομογενών, δυσάρεστον εντύπωσιν».
• Θα πρέπει εδώ να υπογραμμιστεί ο σημαντικός ρόλος, που διαδραμάτισε το Ελληνικό Προξενείο Ρόδου στα δύσκολα χρόνια της ιταλικής κατοχής.

25. Οι Πρόξενοι της Ελλάδας στη Ρόδο 1912-1940
Παπαδάκης Π. Β. Οκτω, 1911-Ιούλ. 1916
Χατζηβασιλείου Ζ. Ιούλ. 1916-Οκτω. 1916
Βενετοκλής Δημ. (αναπληρωτής) Οκτ. 1916-Οκτ. 1916
Χαλκιόπουλος Αθανάσιος Νέμβρ. 1616-Μάιος 1917
Βενετοκλής Δημήτρης (αναπληρωτής Μάιος 1917-Σεπτ. 1917
Ντάσσος Κων/νος Σεπτ. 1917-Νοέμβ. 1918
Παπαπαύλος Αλέξ. Νοέμβ. 1918-Νοέμβ. 1919
Καραγιάννης Νικ. (αναπληρωτής) Νοέμβ. 1919-Ιαν. 1921
Μπενετάτος Δ. Ιαν. 1921-Σεπτ. 1921
Καραγιάννης Νικ. (αναπληρωτής) Σεπτ. 121-Μάρτιος 1923
Χαλκιόπουλος Αθαν. Μάρτ. 1923-Ιούν. 1926
Καραγιάννης Νικ. (αναπληρωτής) Ιούν. 1926-Αύγ. 1927
Λιανόπουλος Αναστάσιος Αύγ. 1927-Δεκ. 1929
Παππάς Δημήτριος Δεκ. 1929-Μάιος 1935
Αργυρόπουλος Γεώργιος Μάιος 1935-Φεβρ. 1937
Κοντόσταυλος Όθων Φεβρ. 1937-Μάρτ. 1939
Αργυρόπουλος (Διευθύνων) Μάρτ. 1939-Οκτ. 1939
Χριστοδούλου Γεώργιος* Οκτ. 1939-Οκτ. 1940

• Ο Χριστοδούλου Γεώργιος, τελευταίος Πρόξενος της Ελλάδας στην ιταλοκρατούμενη Ρόδο, διέσωσε το πρωτόκολλο του Προξενείου Ρόδου και κατέστρεψε το Αρχείο του, κατά την έναρξη του ελληνοϊταλικού πολέμου. Αργότερα διετέλεσε Πολιτικός Σύμβουλος της Στρατιωτικής Διοίκησης Δωδεκανήσου και επιφορτισμένος στο Υπουργείο Εξωτερικών για τις Δωδεκανησιακές υποθέσεις.

Γράμμα επίσης του Έλληνα Προξένου στη Ρόδο προς τη Κοινότητα Λίνδου
Επίσης, με το υπαρ. 940/23.11.1921 έγγραφο του Ελληνικού Προξενείου Ρόδου διαβιβάσθηκαν οι ευχαριστίες της Βασίλισσας της Ελλάδος προς την Κοινότητα Λίνδου, συγχρόνως και τα συγχαρητήρια για τα πατριωτικά και φιλάνθρωπα αισθήματα του Λινδιακού Λαού.

Το έγγραφο υπογράφεται από τον Διευθύνοντα Αναπληρωτή του Προξενείου Ν. Καραγιάννη.
Εν Ρόδο τη 23 Νοεμβρίου 1921
Αριθμ. 940
Πρός την Αξιότιμον Κοινότητα Λίνδου
Αξιότιμοι Κύριοι,
Έχομεν την τιμήν να διαβιβάσωμεν Υμίν συνημμένως φάκελλον περιέχοντα τάς ευχαριστίας της Α. Μ. της Βασιλίσσης διά τον υπέρ των τραυματιών του πολέμου και του Ερυθρού Σταυρού έρανον της Υμετέρας Κοινότητος και να εκφράσωμεν τα συγχαρητήρια της Β. Κυβερνήσεως διά τα πατριωτικά και φιλάνθρωπα Υμνών αισθήματα.

Με τα πλείστης τιμής
ο Διευθύνων Αναπληρωτής
Καραγιάννης

Προσφορές Λινδίων επί Ιταλοκρατίας για Εθνικούς σκοπούς
Στις 29 Μαΐου 1921 το Προξενείο Ρόδου, με Πρόξενο το Δημήτριο Μπενετάτο, με έγγραφό του με αριθμό πρωτοκόλλου 323, απευθύνεται στην Εφορο-επιτροπή της Κοινότητας Λίνδου και της γνωρίζει ότι ο αντιπρόσωπός της Βασίλειος Διάκου κατέβαλε στο Προξενείο το ποσόν των έξι χιλιάδων (αρ. 6.000) ιταλικών φράγκων προερχομένων από έρανο της Κοινότητας Λίνδου υπέρ του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού και των χηρών και ορφανών του Μικρασιατικού πολέμου. (Το παραπάνω είναι πλήρες κείμενο του Προξενείου Ρόδου).