Η Ιερά Μητρόπολη Ρόδου πρωτοπόρος στους αγώνες του Ροδιακού λαού και συνάμα φύλακας και φρουρός του…
ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΚΕ 699 ΦΟΡΕΣ
7η Μαρτίου 1948-Ενσωμάτωση • Έκθεση του μητροπολίτη Ρόδου Τιμοθέου-26.1.1948
Παρουσίαση: Κώστας Τσαλαχούρης
Α' ΜΕΡΟΣ
Ο Ροδιακός Λαός οφείλει τα πάντα στην Ιερά Μητρόπολη Ρόδου. Στους μεγάλους του αγώνες, όταν τα πάντα είχαν χαθεί, η Ιερά Μητρόπολη Ρόδου, στάθηκε φύλακας-φρουρός, κράτησε τη σημαία ψηλά, πολέμησε με ό,τι της είχε απομείνει με την ελπίδα ζωντανή-φωτεινή όχι μάταιη.
Γνώριζε ότι υπήρχε τέρμα, το είδε, έγινε ορατό, με την έναρξη του Β΄ Μεγάλου Πολέμου, ένιωσε ότι τα νικητήρια φτάνουν, ότι η δουλεία-η τελευταία, η πιο μισητή, η αβάσταχτη- έχει τέλος.
Και ήρτεν !.. Ο βασανισμένος σκλάβος είναι λεύτερος και χαίρεται τώρα τους πιο γλυκείς καρπούς του κόσμου.
Έτσι κάθε χρόνο γιορτάζει την Ενσωμάτωση και θυμάται τι πέρασε, ειδικά την τελευταία περίοδο την πιο σκληρή, από το 1912 μέχρι το 1945. Οδηγός, μπροστάρης σ’ αυτούς τους αγώνες η Ιερά Μητρόπολη Ρόδου-που δεν μπορούσε να λείψει στις 7 Μαρτίου 1948. Ήταν εκεί, πρώτη, περήφανη, έβλεπε τα παιδιά της χωμένα στον κόρφο της Μάνας τους, της Ελλάδας. Τότε έδωσαν τον όρκο ότι αυτοί οι τόποι, αυτοί οι βράχοι, η πατρίδα τους, θα γίνουν τόποι Ελευθερίας, Δικαίου, Διακίνησης Ιδεών και Αγάπης!..
Λίγους μήνες πριν, στις 26 Ιανουαρίου 1948, ο μητροπολίτης Ρόδου Τιμόθεος σε έκθεσή του στο Οικουμενικό Πατριαρχείο εκθέτει τα πάντα. Στις εννέα σελίδες της εκθέσεως, δίδονται απαντήσεις σε όλα τα ζητήματα και με λίγα, αλλά μεστά λόγια, κτίζεται το οικοδόμημα της νέας Ρόδου, που θα περιλάβει την οικογένεια, τη νεολαία, τη διδασκαλία…
Ο φωτισμένος μητροπολίτης Τιμόθεος εξελέγη να είναι επικεφαλής της Ιεράς Μητροπόλεως Ρόδου, στις 16 Ιανουαρίου 1947. Γεννήθηκε στο Πολύχνιτο Λέσβου στις 23 Απριλίου 1880, και αποφοίτησε από την Ευαγγελική Σχολή της Σμύρνης και τη Μεγάλη Σχολή του Έθνους, στη Χάλκη(1914).
Εκάρη μοναχός στη Μονή Λειμώνος, χειροτονήθηκε διάκονος το 1899, υπηρέτησε πρωτοσύγκελος της Μητροπόλεως Μηθύμνης, αποκρισάριος του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Εκκλησία της Ρουμανίας (1921-1931), και στις 30 Νοεμβρίου 1931 εξελέγη αρχιεπίσκοπος Αυστραλίας και Νέας Ζηλανδίας, όπου παρέμεινε μέχρι το 1947, που αναχώρησε για τη Ρόδο.
Ως μητροπολίτης Ρόδου εκπροσώπησε το Οικουμενικό Πατριαρχείο στο Πατριαρχείο Αντιοχείας και στο Πατριαρχείο Μόσχας-μνημειώδεις είναι οι εκθέσεις(1) του από τη Σοβιετική πρωτεύουσα.
Στην έκθεσή του ο μητροπολίτης Τιμόθεος γράφει:
«Ευμενεί ψήφω της Αγίας και Ιεράς συνόδου της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, κατέλιπον την τέως πολυφίλητον Επαρχίαν(2) μου, και κατήλθον εις την νεωστί απελευθερωθείσαν Ρόδον, την νήσον ρόδων, άνευ των ακάνθων της στυγεράς δουλείας.
Εύρον έναν Λαόν κατά πάντα συμπαθή και ωραίον, εμφορούμενον από ακμαίον και υγιές θρησκευτικόν και εθνικόν αίσθημα, διακρινόμενον ιδία διά την εξαιρετικήν αφοσίωσιν του και ευλάβειαν προς την Σεπτήν Μητέρα Εκκλησίαν, η οποία κατά τας δυσχερείς περιστάσεις του βίου του, ουκ επαύσατο παραμυθούσα αυτόν και ενισχύουσα εις τον ιερόν αγώνα τον οποίον διεξήγε.
Αλλ’ αι σκληραί συνθήκαι υπό τας οποίας επί αιώνας εβίωσεν ο άξιος του ονόματος του Χριστιανού και Έλληνος Λαός ούτος, αίτινες εγένοντο αφορμή να λάμψη η φιλοπατρία και η γενναιότης και όλαι συλλήβδην αι αρεταί δι’ ων το Ημέτερον Έθνος εδοξάσθη και επρωταγωνίστησεν εν τω κόσμω τούτω, αφήκαν τα θλιβερά ίχνη της διαβάσεώς των». Ας κάνουμε μια μικρή παρένθεση.
Όταν όλα «τα σκίαζε η φοβέρα», μας έλεγαν οι γεροντότεροι ότι ο ηγέτης τους, ο μητροπολίτης τους, απευθυνόμενος στους Ιταλούς κατακτητές τους έλεγε ότι δεν ήλθε εδώ στη Ρόδο ως απλός δεσπότης, αλλά ήλθε και είναι εθνάρχης και όταν λειτουργούσε στα στη Μητρόπολη και έβγαινε στην Ωραία Πύλη σήκωνε τα χέρια ψηλά-για να αναφωνήσει «ευξώμεθα υπέρ ειρήνης του κόσμου», στα φαρδιά μανίκια τού στιχαρίου και τα επιμανίκια υπήρχαν κουδουνάκια-άρχισαν να κτυπούν και μαζί με αυτά εμφανιζόταν το καλυμμένο ύφασμα σε χρώματα μπλε και άσπρο-τα χρώματα της ελληνικής σημαίας, τότε το εκκλησίασμα κυριολεκτικά τρελαινόταν, δονούσε η ατμόσφαιρα, ο εθνικός παλμός έφτανε στα υπερουράνια, κυριολεκτικά έτριζαν τα μάρμαρα, έτοιμα να διαλυθούν!..
Ασύλληπτες σκηνές!.. Ο κατακτητής δεν ήταν δυνατόν να κλείσει ένα λαό στις φυλακές… Ήταν τότε. Αλλά…κλείνει η παρένθεση.
Η έκθεση συνεχίζει:
Τας θλιβεράς αυτάς συνεπείας επέτεινε η λαίλαψ του τελευταίου πολέμου, η οποία δεν εφείσθη ουδέ της Νύμφης του Ηλίου.
Αι πολεμικαί επιχειρήσεις και ο περί το τέλος του πολέμου ενσκήψας λιμός, εγένοντο πρόξενοι ποικίλων και μεγάλης εκτάσεως καταστροφών και συμφορών. Εύγλωττοι και αψευδείς μάρτυρες τούτων ήσαν τα ερείπια τα ανά παν βήμα παρατηρούμενα και τα κατεσκληκότα πρόσωπα των ανθρώπων.
Α. Επισιτιστικόν πρόβλημα
Η αντιμετώπισις του επισιτιστικού προβλήματος είναι κυρίως έργον των πολιτικών Αρχών. Δράττομαι της ευκαιρίας να εξάρω την δραστηριότητα και την στοργήν μεθ’ ης αι Ελληνικαί Αρχαί των Νήσων, επελήφθησαν του έργου τούτου. Αι διανομαί τροφίμων εγένοντο τακτικώς δωρεάν προς τους απόρους και εις το ήμισυ της τιμής προς τον λοιπόν πληθυσμό-τούτο ισχύει μέχρι σήμερον.
Αλλά, εάν πάντοτε υπάρχει έδαφος, προς άσκησιν της φιλανθρωπίας, είναι εύκολον να φαντασθή τις, πόσον επιτακτική ήτο η ανάγκη της ασκήσεως αυτής, υπό τας τότε συνθήκας.
Η Μητρόπολίς μου, εν τω μέτρω των δυνατοτήτων, προέβη εις την ίδρυσιν Λαϊκών Συσσιτίων, εις τα οποία ελάμβανον τροφήν περί τους 1.000 άποροι. Ταύτα λειτουργούν από Ιανουαρίου-Μαΐου, ότε παρατηρείται μεγαλυτέρα έλλειψις τροφίμων εν Ρόδω. Επίσης διενεργήθησαν υπό την προστασίαν μου έρανοι διά διαφόρους σκοπούς-υπόδησιν απόρων παίδων, διανομήν επιδομάτων εις απόρους οικογενείας κ.λπ.
Β. Ευαγή Ιδρύματα
Εις την ανωτέρω προσπάθειαν ήλθον συνεπίκουρα τα διάφορα Ευαγή ιδρύματα, τα οποία ανήκοντα εις το Ιταλικόν Δημόσιον, περιήλθον εις το διάδοχον αυτού Ελληνικόν Κράτος. Τοιαύτα εν Ρόδω λειτουργούν:
α. Κρατικόν Νοσοκομείον «Βασίλισσα Όλγα», εις το οποίον παρέχεται δωρεάν ιατρική περίθαλψις και νοσιλεία εις τους απόρους.
β. Σανατόριον «Βασίλισσα Φρειδερίκη»
γ. Ορφανοτροφείον Αρρένων «Βασίλισσα Σοφία», εις το οποίον διαιτώνται και εκπαιδεύονται περί τα 115 παιδία.
δ. Βρεφοκομείον «Βασιλόπαις Μαρία», το οποίον περιλαμβάνει και Ορφανοτροφείον Θηλέων-120 παιδιά. Εν αυτώ στεγάζονται και παιδικοί σταθμοί, όπου παραδίδονται τα τέκνα των εργαζομένων γυναικών.
ε. Πρεβαντόριον δια τα αδενοπαθή παιδία.
στ. Οίκος Ευγηρίας Δωδεκανήσου.
Τα ανωτέρω ιδρύματα τελούν υπό την τακτικήν προεδρίαν μου τα μεν, τα δε υπό την επίτιμον τοιαύτην και διοικούνται υπό των αρίστων της Ροδιακής κοινωνίας, προσφέρουν δε πολυτίμους υπηρεσίας εις τους πάσχοντας και τους ενδεείς.
Οφείλω να εξάρω την πολύτιμον συμβολήν της Ι. Μονής Πάτμου-Ευαγγελισμού Μονή Γυναικών, ην παρέσχε ημίν εν τη ανασυγκροτήσει των Ευαγών Ιδρυμάτων, δούσα αδελφάς μοναχάς, προπαρασκευασμένας εις το έργον αυτό και κατά πάντα ετοίμους να διαδεχθώσι την ωργανωμένην αδελφότητα των καθολικών καλογραιών, εν τω προσώπω των οποίων εύρον τα ορφανά μας, πραγματικάς μητέρας.
Τα ευαγή μας ιδρύματα ηυλογημένα από τον Άγιον Θεόν, εμφανίζουν σήμερον το ευχάριστον θέαμα κέντρων πολιτισμένων, τα οποία πλην της διατροφής επιμελώνται κατ’ αρχήν και της πνευματικής ανατροφής και αναπτύξεως των ορφανών, με ένα ευρύτερον πρόγραμμα, όπως τα μεν άρρενα εφοδιάσουν με μίαν τέχνην, τα δε θήλεα διδάσκοντα την κοπτικήν και οικοκυρικήν εν γένει.
Γ. Μοναστήρια
Αι εν Ρόδω Ι. Μοναί, διακρίνονται εις δύο κατηγορίας.
α. Εις Μονάς ων η διαχείρισις είναι ανατεθειμένη εις τας Εκκλησιαστικάς Επιτροπάς των περιοίκων κοινοτήτων, πάντοτε, όμως, υπό την εποπτείαν και τον έλεγχον της Ι. Μητροπόλεως και
β. εις Μονάς ων την διαχείρισιν έχει απ’ ευθείας η Ι. Μητρόπολις.
Και αι μεν πρώται δυνάμεθα να είπωμεν ότι ευρίσκονται εις καλήν σχετικώς κατάστασιν, διότι αι Εκκλησιαστικαί Επιτροπαί έχουσαι την επικαρπίαν των περιουσιών αυτών, ενδιαφέρονται και διά την συντήρησιν των ναών και διά την βελτίωσιν των κτηματικών περιουσιών των.
Δεν συμβαίνει, όμως, το αυτό δυστυχώς και διά τας τέσσαρας Μονάς της β΄ κατηγορίας αίτινες είναι:
α. Ι. Μονή Σκιάδι, β. Ι. Μονή Θάρρι, γ. Προφήτου Ήλιου(3) και δ. Αρταμίτου.
Ταύτας εύρον τελείως εγκαταλελειμμένας και σχεδόν κατερειπωμένας. Εύρον επίσης και το λίαν επιζήμιον διά τας Μονάς σύστημα της μακροχρονίου εκμισθώσεως, της αξιολόγου αυτών κτηματικής περιουσίας εις λαϊκόν ενοικιαστήν, όστις αντί ευτελεστάτου ενοικίου, εξεμεταλλεύετο την Μοναστηριακήν περιουσίαν ολόκληρον, υπενοικιάζων αυτήν, εις αγρότας των πλησίον Κοινοτήτων, χωρίς ουδεμία να λαμβάνηται εκ παραλλήλου μέριμνα δια τας Μονάς.
Κατόπιν εντόνων προσπαθειών μου κατώρθωσα διά συμβιβαστικής λύσεως, να επιτύχω την ακύρωσιν των ενοικιαστηρίων συμβολαίων και ούτω η διαχείρισις της όλης μοναστηριακής περιουσίας, περιήλθε εις χείρας της εκκλησιαστικής Αρχής. Δύο κολοσσιαία όθεν προβλήματα προεβάλλοντο, ων η λύσις παρουσιάζετο επιτακτική
Α. Η επισκευή των Μονών και η αναστήλωσις αυτών.
Την ΤΕΤΑΡΤΗ: Το τελευταίο μέρος
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Α/Υπουργείο Εξωτερικών σχετικοί φάκελοι
2. Αρχιεπισκοπή Αυστραλίας
3. Έτσι το γράφει, αντί Ηλία.
Ακολουθήστε τη Ροδιακή στο Google News
