Μεσαιωνολόγιο: «Ο Συμβολισμός της Δρακοντοκτονίας»

Rodiaki NewsRoom

Γράφει η Άννα Αχιολά
info@medievalfestival.gr

ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ …

Στις 29 Απριλίου γιορτάσαμε φέτος τον Άη Γιώργη, έναν από τους πλέον δημοφιλείς αγίους της Χριστιανοσύνης που τιμάται ευρέως τόσο στη Δύση όσο και στην Ανατολή.

Θεωρείται Άγιος της Καθολικής, της Αγγλικανικής, της Λουθηρανικής, της Αρμένικης και φυσικά της Ορθόδοξης εκκλησίας, όπου αποκαλείται Μεγαλομάρτυς και Τροπαιοφόρος.

Στο όνομά του ορκίζονταν οι Ιππότες, οι οποίοι, την εποχή του Μεσαίωνα, έδιναν – υποτίθεται - μάχη για έναν καλύτερο και δικαιότερο κόσμο. Τι είναι όμως αυτό που κάνει τόσο ξεχωριστό αυτόν τον άγιο και τόσο δημοφιλή;

Από το Μεσαίωνα, o θρύλος της δρακοντοκτονίας του Αγίου Γεωργίου, άρχισε να συμβολίζει τη νίκη του καλού εναντίον του κακού και να γίνεται μέρος της Χριστιανικής παράδοσης κάθε τόπου, με γιορτές αφιερωμένος σ’ εκείνον. Σύμφωνα με το θρύλο, ο Άγιος Γεώργιος σκότωσε το δράκο που φυλούσε το νερό μιας πηγής κοντά στη Σιλήνα της Λιβύης. Ο θρύλος αυτός προστέθηκε στους βίους του Αγίου από τους Σταυροφόρους κατά τον 11ο αιώνα (δεν εντοπίζονται προγενέστερες αναφορές), και τον ακολουθεί πιστά σε όλη την εικονογραφία του.

Ποια η αλληγορία στο θρύλο του Δρακοντοκτόνου Αγίου Γεωργίου; Ο Άγιος Γεώργιος είναι το πρότυπο των Μαρτύρων και Αγίων της Εκκλησίας που έδωσαν το αίμα τους φόρο τιμής στον Ιησού Χριστό απέναντι σε τυράννους, αυτοκρατορίες, αιρέσεις κλπ. Από την άλλη, μέσα σε κάθε άνθρωπο κρύβεται ένας ήρωας, ο οποίος, κάποια στιγμή, θα πρέπει να δώσει τη μάχη με την ερπετόμορφη εσώτερη σκιά του, για να γίνει φως και να απελευθερώσει την κόρη-ψυχή του.

Το όνομα «Γεώργιος» είναι πνευματική μεταφορά από την αγροτική μας ζωή και βγαίνει από το ουσιαστικό «γεώργιον», που σημαίνει κτήμα ή χωράφι καλλιεργούμενο (ή καλλιεργήσιμο). Γίνεται όμως και επίθετο: «γεώργιος», για τον άνθρωπο που επιδέχεται την πνευματική καλλιέργεια, ή που τον επέλεξε γι’ αυτό η Μοίρα ή ο Θεός. («Χριστού γεώργιον» ονομάζεται στην Υμνογραφία του, ο Άγιος Γεώργιος). Είναι δηλαδή ο γεωργός του εδάφους, ο καλλιεργητής του πνευματικού σπόρου μέσα στον ίδιο τον εαυτό.

Ο Άη Γιώργης, ως καβαλάρης που σκοτώνει το θηρίο, έχει σχέση με το ζωογόνο νερό, το πόσιμο, της πηγής ή του πηγαδιού. Ποιο είναι το θηρίο; Είναι ο δράκοντας που κρατάει το νερό της πολιτείας – έτσι λέει το παραμύθι – και δεν το αφήνει να τρέξει, εκτός κι αν θυσιάσουνε τη βασιλοπούλα, κόρη του βασιλιά Σέλβιου και του τη δώσουνε να τη φάει. Ο Άη Γιώργης σκοτώνει το δράκοντα και σώζει τη βασιλοπούλα, που είναι σύμβολο της Εκκλησίας, της Νύμφης του Χριστού, που δέχεται τα πυρά του Όφεως και των εντεταλμένων οπαδών του. Ο δράκος, συμβολίζει τον αρχέκακο Όφι, το διάβολο και την πονηριά («Και εβλήθη ο δράκων, ο όφις ο μέγας ο αρχαίος, ο καλούμενος Διάβολος και ό Σατανάς, ο πλανών την οικουμένην όλην, εβλήθη εις την γην, και οι άγγελοι αυτού μετ’ αυτού εβλήθησαν», Αποκάλυψις ΙΒ΄9).

Η πάλη ανάμεσα στον Άγιο και το δράκο συμβολίζει την καθημερινή πάλη απέναντι στο φόβο - εσωτερικό ή και εξωτερικό - που σα δράκος, μάχεται για να σταματήσει κάθε προσπάθειά μας για να φτάσουμε στο φως. Ο φόβος απέναντι στο δράκο δηλώνει την έλλειψη πίστης και την άγνοια που αν εξαλειφθεί, κανένας δράκοντας δεν θα έχει υπόσταση...

Στο Βυζάντιο, από τον 6ο αι. που η αυτοκρατορία ένιωθε τη σιγουριά, τη βεβαιότητα και την ασφάλεια της δύναμής της, ο Άη Γιώργης εικονίζεται πεζός, ενώ από τον 9ο αι. εικονίζεται έφιππος και με ακόντιο, δηλαδή πιο πολεμικός, αφού βρίσκεται προ των πυλών η απειλή του Ισλάμ, η δίνη της εικονομαχίας και η πίεση της αυξανόμενης δύναμης του Πάπα. Αργότερα, τον 11ο αιώνα, όταν πια το Βυζάντιο βρίσκεται σε ακόμα δυσχερέστερη θέση, με πολλούς εχθρούς να το περισφίγγουν και να το απειλούν, ο Άγιος στην εικονογραφία του καθιερώνεται ως δρακοντοκτόνος. Το Βυζάντιο είναι τότε που χρειάζεται να νιώθει δίπλα του πανίσχυρο σύμμαχο τη θεία δύναμη και παρουσία. Και ο Γεώργιος είναι τότε που καθιερώνεται ως προστάτης Άγιος των στρατευμάτων.

Οι συμβολισμοί των δράκων στους αρχαίους θρύλους
Ήδη από τους κοσμογονικούς μύθους, δράκοι πολεμούν εναντίον των Θεών, καθώς οι τελευταίοι προσπαθούν να επιβάλουν την τάξη της δημιουργίας μέσα στο Χάος. Έτσι, ο δρακοντοκτόνος Άγιος φαίνεται να επαναλαμβάνει το ηρωικό δράμα του φτερωτού Περσέα και της αλυσοδεμένης Ανδρομέδας, του βαβυλώνιου Μαρντούκ και της οφιοειδούς Τιαμάτ και φυσικά του μυστηριώδους Σεθ που λογχίζει τον δαίμονα-φίδι Άποφι όταν η νυχτερινή βάρκα του Ρα, στο ταξίδι της στον Κάτω Κόσμο, εμποδίζεται από το γιγάντιο αυτό πλάσμα. Πολλοί είναι ακόμα οι θρύλοι της Δύσης για τη μάχη με τον κακό δράκο, όπως αυτός του ιππότη Πάρσιφαλ, του Μπέογουλφ κ.α. ενώ οι δράκοι της Άπω Ανατολής είναι μία διαφορετική ιστορία…

Τι προσπαθούν να μας πούνε όλοι αυτοί οι θρύλοι; Ποιο είναι το μυστικό του δράκου; Πρόκειται ασφαλώς για την πηγαία εσωτερική δύναμη στην πιο καθαρή μορφή της, που πρέπει να τιθασεύσει η συνείδηση του αγίου ή ήρωα (μύστη ή αναζητητή). Ο δράκος είναι διφυής, είναι ο φτερωτός όφις, αφού συνδυάζει τα χαρακτηριστικά του φιδιού και του πουλιού, που συμβολίζουν αντίστοιχα την ύλη και το πνεύμα. Αντιπροσωπεύει το ανεκδήλωτο, το χάος, το κρυμμένο, την αδάμαστη ενέργεια. Συμβολίζει την αμαρτία, την κακία και την αγριότητα, στην αρχαία, την ιπποτική και χριστιανική παράδοση.

Η μάχη με το δράκο είναι η μάχη ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι. Ο δράκος μέσα στη σπηλιά του, αντιπροσωπεύει τις σκιές και τους φόβους κάθε είδους, που φωλιάζουν μέσα στα μύχια (σπηλιές) της ψυχής και δεν αφήνουν τον άνθρωπο να πιει από τα καθαρά νερά του αγνού νου, ούτε να φωτιστεί από το αγνό φως της διαισθητικής ψυχής, την οποία πολύ ποιητικά, στους διάφορους μύθους, συμβολίζει η κόρη (η ψυχή του), η οποία βρίσκεται αιχμάλωτη μέχρι να τελειώσουν οι περιπέτειες του ήρωα. Η εξαπόλυση της λόγχης και το χτύπημα στα σαγόνια του δράκου συμβολίζει τον έλεγχο, την ανατροπή, τη νίκη στη σκοτεινή φύση του ανθρώπου και την αυτοκυριαρχία. Ενώ η διάσωση της παρθένου, σημαίνει ασφαλώς την απελευθέρωση των αγνών δυνάμεων.

Μια από τις πρώτιστες ιδιότητες του δράκου είναι αυτό που σημαίνει το ίδιο του το όνομα: δράκος από το «δέρκομαι», που σημαίνει βλέπω καθαρά. Αν ο δράκος λοιπόν δηλώνει το αρχέτυπο της καθαρής όρασης, της αντίληψης των πραγμάτων, όπως πραγματικά είναι πέρα από κάθε ψευδαίσθηση και αυταπάτη, τότε ο ήρωας ενσωματώνει αυτή τη δύναμη – όπως θέλει συχνά ο μύθος - με την τελετουργική σφαγή του πλάσματος.

Η δρακοντοκτονία, κατά συνέπεια, είναι μέρος μιας μυητικής πορείας, μιας δρακόντιας ατραπούς που προσπαθεί να καταστήσει την αθέατη ενέργεια και γνώση του ανθρώπου από ασυνείδητη σε συνειδητή. Ο δράκος ζει μέσα στο βάλτο δηλαδή στο τέλμα όπου σαπίζουν όλοι όσοι δεν επιδιώκουν την πνευματική τους ολοκλήρωση. Η γαλήνη αποκτάται όταν η εσώτερη αλήθεια βρίσκει το θάρρος να μάχεται και να σκοτώνει “δράκους” που ωρύονται μέσα μας και γίνονται η καθηλωτική δύναμη του φόβου, από ανασφάλεια και δειλία.

Είναι η «Μάχη ενός Στρατιώτη», όπως έλεγε ο Απόστολος Παύλος.

Όσο για τον γενναίο Ιππότη Θεόδοτο Ντε Γκοζόν, που εξυμνείται για τη μάχη του με το δράκο της Ρόδου, δε γνωρίζουμε με στοιχεία αν πραγματικά σκότωσε κάποιο θηρίο ή αν απλώς υπήρξε άλλος ένας χρήσιμος θρύλος, που ήθελε να στείλει το μήνυμα ότι ο καθένας πρέπει να δίνει τη δική του προσωπική μάχη, για να αντιμετωπίσει τους φόβους-δράκους του, με βάση τις αξίες και τις αρχές του.

Πηγές
https://choratouaxoritou.gr
www.apophenia.gr
www.ekklisiaonline.gr
http://umich.edu
museumstjohn.org.uk
www.huffpost.com
www.pemptousia.gr
www.ancient-symbols.com
http://tomagazi.blogspot.com