Η άρρωστη δημόσια διοίκηση

Ως γνωστό εδώ και πολλά χρόνια η Δημόσια Διοίκηση πηγαίνει από το κακό στο χειρότερο.

Ως γνωστό εδώ και πολλά χρόνια η Δημόσια Διοίκηση πηγαίνει από το κακό στο χειρότερο. Χαρακτηριστικά αυτής της κατάστασης είναι η αναξιοκρατία, η διαφθορά, η αποδιοργάνωση, ο αυτοσχεδιασμός, η μείωση της παραγωγικότητας και η κακή εξυπηρέτηση – ταλαιπωρία των πολιτών. Οι αιτίες που έφεραν αυτή τη διάλυση είναι πάρα πολλές και δεν είναι εύκολο να αναλυθούν όλες σ’ αυτό το άρθρο. Θα αναφερθώ μόνο στις σοβαρότερες από αυτές. Η πρώτη κατά τη γνώμη μου είναι η έλλειψη οργάνωσης. Οργάνωση σημαίνει προγραμματισμός, μελέτη, ανάθεση, εκτέλεσης μέσα σε συγκεκριμένα χρονικά όρια και έλεγχος ότι πράγματι η συγκεκριμένη εργασία εκτελέστηκε και εάν όχι γιατί δεν εκτελέσθηκε. Η οργάνωση μπορεί να συντομεύσει το χρόνο προγραμματισμού, μελέτης και εκτέλεσης κάποιας εργασίας με την κατάργηση διάφορων γραφειοκρατικών διαδικασιών. Για να γίνει όμως οργάνωση χρειάζονται ικανά στελέχη ακόμα και ικανοί απλοί υπάλληλοι. Και εδώ είναι η δεύτερη αιτία της κακοδαιμονίας της Δ. Διοίκησης. Δυστυχώς δεν υπάρχει στο δημόσιο ούτε και στους οργανισμούς μεγάλος αριθμός ικανών στελεχών αλλά και απλών υπαλλήλων επειδή ένας μεγάλος αριθμός έχει μπει με γνωριμίες κομματικές παρεμβάσεις κ.λπ. Η τρίτη αιτία είναι ο παρεμβατισμός στο εσωτερικό των ίδιων των υπηρεσιών όσον αφορά την ανάθεση των καθηκόντων όχι μόνο για τις θέσεις των διευθυντών και προϊσταμένων αλλά και για τις χαμηλότερες θέσεις της ιεραρχίας. Έτσι πολλές φορές παραγκωνίζονται άξια άτομα επειδή κάποιος πολιτικός, κάποια κλαδική, ή κάποιος γνωστός παρεμβαίνει. Τις περισσότερες φορές επιβάλλουν τις επιλογές τους, πολλές φορά μάλιστα και με απειλές. Αυτό γίνεται δυνατόν επειδή αρκετοί διευθυντές, από αυτούς που θα υπογράψουν αυτές τις αποφάσεις ανάθεσης, έχουν καταλάβει τη θέση που κατέχουν με παρόμοιο τρόπο. Μάλιστα φοβούνται ότι τρίζει η καρέκλα τους εάν δεν ανταποκριθούν στις πιέσεις. Για να μπορέσει ένας ευσυνείδητος διευθυντής να κάνει σωστά τη δουλεία του πρέπει να πουλήσει σε όλους αυτούς τρέλα και να τους δώσει να καταλάβουν ότι δεν τον ενδιαφέρει η καρέκλα. Και τότε κατά 95% θα τον αφήσουν ήσυχο να κάνει τη δουλεία του. Δυστυχώς όμως δεν υπάρχουν πολλοί τρελοί!! Η τέταρτη αιτία είναι η έλλειψη εκπαίδευσης του προσωπικού όλων των βαθμίδων στα συγκεκριμένα καθήκοντα που πρέπει ο καθένας να εκτελεί. Η επιμόρφωση των υπαλλήλων στους κανονισμούς της υπηρεσίας που έχουν σχέση με την εκτέλεση των καθηκόντων τους και τη υπηρεσιακή τους συμπεριφορά είναι ανύπαρκτη Πρέπει όλοι να γνωρίζουν ότι ελέγχονται σε περίπτωση που η συμπεριφορά τους ξεφεύγει από τα προδιαγραφόμενα Η πέμπτη αιτία, που ίσως είναι και η σοβαρότερη, είναι η δαιδαλώδης νομοθεσία με νομούς που πολλές φορές αντικρούονται μεταξύ τους και με πολλά ασαφή σημεία που ερμηνεύονται ανάλογα με το πώς ταιριάζει στον καθένα (παραθυράκια των νόμων). Πιστεύω ότι αυτές είναι βασικές αιτίες της κακοδαιμονίας της Δ. Διοίκησης. Η μειωμένη απόδοση της Δ. Διοίκησης έχει τεράστιες παρενέργειες στην εφαρμογή των διαφόρων αναγκαίων προγραμμάτων για την εκτέλεση των έργων υποδομής και επιφέρει απώλειες κονδυλίων τόσο από τα κοινοτικά προγράμματα όσο και από τα εθνικά κονδύλια. Είναι σύνηθες φαινόμενο οι υπερβάσεις των προϋπολογισμών των έργων (μικρών και μεγάλων) λόγω των καθυστερήσεων που δημιουργούνται. Πολλές φορές οι καθυστερήσεις είναι τεχνίτες και δημιουργούνται με διάφορα προσχήματα (π.χ. μικροατέλειες στις μελέτες) προκειμένου να περάσει ο καιρός και να γίνει αναθεώρηση των τιμών. Εκτός όμως από τα προβλήματα των έργων και της ανύπαρκτης οργάνωσης, η Δ. Διοίκηση συμπεριλαμβανομένων και των οργανισμών πάσχει και από πλευράς συμπεριφοράς μερικών υπαλλήλων (μιλάμε για όλες τις βαθμίδες της ιεραρχίας) προς τους πολίτες. Δυστυχώς η κατηγορία αυτή ξεχνάει ότι έχει να κάνει με ανθρώπους που όσο χαμηλής μορφωτικής στάθμης και να είναι δεν παύουν να έχουν την αξιοπρέπειά τους και γιατί όχι και τους εγωισμούς τους. Δυστυχώς κάποιοι όταν πιάσουν μια καρέκλα, όσο χαμηλή και αν είναι αυτή, αισθάνονται ως φύλαρχοι ή βασιλείς που φέρονται με το χειρότερο τρόπο στους. Ας μη ξεχάσουμε όμως και την περίπτωση του που είναι η γάγγραινα του δημόσιου τομέα. Το θέμα αυτό κρύβει πίσω του ολόκληρη φιλοσοφία και επιτυγχάνεται με συστηματικό τρόπο. Συγκεκριμένα σχεδόν κανείς από τους υπαλλήλους αυτής της δεν ζητάει τίποτα από κανένα πολίτη. Του κάνει όμως τη ζωή τόσο δύσκολη με τα διάφορα προσχήματα που του φέρνει, που ο πολίτης προτείνει από μόνος την επίσπευση της υποθέσής του. Μερικοί υπάλληλοι είναι ακόμα πιο . Αφού σου κάνουν τη ζωή δύσκολη επί μερικές ημέρες στο τέλος σου λένε ότι θα παραβλέψουν κάποια τυπική διαδικασία για να σε εξυπηρετήσουν και εσύ από υποχρέωση δίνεις στο τέλος ένα . Όχι βέβαια το κατά τον αείμνηστο Α.Παπανδρέου δωράκι των 500 εκατομμυρίων δραχμών του τότε διοικητή της ΔΕΗ κ. Μαυράκη αλλά κάτι λιγότερο!! Δεν είναι όμως όλα μαύρα ούτε όλοι οι υπάλληλοι κακοί. Υπάρχουν διάφορες κατηγορίες. Ας μιλήσουμε κατ’αρχή για μία μερίδα υπαλλήλων που είναι τα πραγματικά διαμάντια του δημόσιου τομέα και των οργανισμών. Δεν έχει καμία σημασία εάν τα άτομα αυτά μπήκαν με ορθόδοξο ή ανορθόδοξο τρόπο. Σημασία έχει το πως λειτουργούν σαν υπάλληλοι. Πρόκειται για υπαλλήλους με εξαίρετο υπηρεσιακό ήθος. Το υπηρεσιακό ήθος είναι το υπ’ αριθμόν ένα κριτήριο βάσει του οποίου πρέπει να αξιολογούνται και να προωθούνται οι υπάλληλοι στο δημόσιο, στους οργανισμούς και όχι μόνο. Τι είναι όμως το υπηρεσιακό ήθος; Είναι ένα ευρύ υπηρεσιακό κριτήριο που έχει σχέση με το ζήλο του υπαλλήλου για την υπηρεσία και τα συμφέροντά της, το σεβασμό του προς την ιεραρχία, την υπευθυνότητα κατά την εκτέλεση της εργασίας του, την τάση για όσο το δυνατόν καλύτερη ενημέρωση στο αντικείμενο της εργασίας του και την ικανότητα του για συνεργασία με τους προϊσταμένους συναδέλφους υφισταμένους και βέβαια με το κοινό. Σαν επακόλουθα αυτής της υπηρεσιακής συμπεριφοράς έρχονται η εργατικότητα και οι πρωτοβουλίες τις οποίες παίρνει. Τα άτομα αυτά δεν έχουν ως κύριο στόχο το προσωπικό συμφέρον. Είναι εκ φύσεως ευσυνείδητα και, κατά τη γνώμη μου, εκτιμούν το ότι έχουν μια μόνιμη και αξιοπρεπή εργασία κάτι που συμβαίνει όταν εργάζονται στο δημόσιο. Το ποσοστό αυτών των υπαλλήλων δεν είναι πολύ μεγάλο είναι όμως τόσο ώστε να μπορεί μιά δημόσια υπηρεσία ή ένας οργανισμός να βγαίνουν ασπροπρόσωποι. Εκτός από αυτή την κατηγορία υπάρχουν και αρκετοί καλοί υπάλληλοι οι οποίοι προσφέρουν ικανοποιητικές υπηρεσίες. Δεν πρέπει όμως να ξεχάσουμε μιά κατηγορία υπαλλήλων που εργάζονται στις θυρίδες των ταμείων του δημοσίου και των οργανισμών, στις θυρίδες των ταχυδρομείων κ.λπ. Οι υπάλληλοι αυτοί εργάζονται κάτω από συνεχές στρες όταν βλέπουν μπροστά τους τις τεράστιες ουρές των πολιτών που περιμένουν. Ίσως μερικές φορές κάποιοι από αυτούς να χάνουν το έλεγχο και ίσως εκνευριστούν με κάποιο πολίτη. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι και οι πολίτες δεν είναι αγγελούδια. Η τελευταία κατηγορία που είναι και η πολυπληθέστερη συμπεριλαμβάνει υπαλλήλους με τις εξής ιδιότητες. Αφού χρησιμοποιήσουν θεούς και δαίμονες για να πάρουν μια θέση στο δημόσιο ή σε κάποιο οργανισμό, μόλις μονιμοποιηθούν αλλάζουν συμπεριφορά. Συγκεκριμένα πηγαίνουν με το ζόρι στη δουλεία, μάλιστα πολλές φορές καθυστερημένοι. Έχουν τις Δ.Υπηρεσίες σαν πάρεργο και προσφέρουν μόνο στοιχειωδώς τις υπηρεσίες ώστε να μη μπορεί ο προϊστάμενος να εφαρμόσει τον κανονισμό και να τους διώξει. Η ασθένεια είναι επίσης ένας τρόπος που χρησιμοποιούν για να κάνουν τις προσωπικές τους δουλείες και είναι συγχρόνως αποδοτικός!! επειδή η ασθένεια πληρώνεται. Όταν κάποιος προϊστάμενος τους κάνει συστάσεις για να βελτιωθούν ακούει πολλές φορές τις εξής δυο στερεότυπες απαντήσεις: Αυτοί οι τύποι μετά τη μονιμοποίησή τους γίνονται και παλικαράδες, εκ του ασφαλούς βέβαια, ιδίως δε κατά τις απεργίες και μερικοί από αυτούς κάνουν μαύρη τη ζωή στους άριστους και τους καλούς υπαλλήλους επειδή τους χαλάνε την κάτι που δεν τους αρέσει καθόλου επειδή φαίνεται η γύμνια τους. Επηρεασμένοι ίσως από τα πολιτικά τους πιστεύω δεν μπορούν να ξεχωρίσουν ότι το δημόσιο δεν είναι ο ιδιώτης εργοδότης, που κατά τη γνώμη τους , αλλά υπηρεσίες που ανήκουν στον λαό και όσο πιο πολύ τις επιβαρύνουμε με την αδιαφορία μας, τις σπατάλες και τις παράλογες, πολλές φορές, απαιτήσεις μας, τόσο περισσότερο επιβαρύνουμε τους Έλληνες πολίτες. Κλείνοντας αυτό το άρθρο θέλω να τονίσω ότι η κατάσταση στη Δ. Διοίκηση πρέπει οπωσδήποτε να βελτιωθεί και σ’ αυτό πρέπει όλοι να συμβάλουμε. Πρέπει να επικρατήσει η αξιοκρατία και η υπευθυνότητα. Για να γίνει όμως αυτό πρέπει πρώτα όλοι μας να πάψουμε να απαιτούμε ειδική μεταχείριση και να έχουμε το θάρρος να καταγγείλουμε παρατυπίες και κακές συμπεριφορές. * Του Αθανάσιου Δηλανά διπλ. μηχανολόγος μηχανικός, πρώην διευθυντής ΔΕΗ Σορωνής