Πόσο επίκαιρη είναι σήμερα η διακήρυξη του Α. Παπανδρέου

Rodiaki NewsRoom

Του
Δημήτρη Κρεμαστινού*

Η 3η του Σεπτέμβρη ιστορικά σηματοδότησε το κίνημα στρατού και λαού που με επικεφαλής τον Μακρυγιάννη υποχρέωσε τον Οθωνα να αποδεχτεί να βασιλεύσει σαν συνταγματικός μονάρχης και όχι ως απόλυτος και ανεξέλεγκτος μονάρχης.

Αυτήν την ημερομηνία επέλεξε συμβολικά ο Ανδρέας Παπανδρέου για να διακηρύξει τις αρχές που πίστευε ότι θα έπρεπε να καθορίσουν την πορεία της χώρας αμέσως μετά την πτώση της χούντας.
Το τρίπτυχο εθνική ανεξαρτησία, λαϊκή κυριαρχία και κοινωνική απελευθέρωση υπήρξε το θεμέλιο πάνω στο οποίο κατά τη γνώμη του θα έπρεπε να στηριχθεί ένα σύγχρονο δημοκρατικό πολίτευμα.

Η εθνική ανεξαρτησία υπήρξε το αποτέλεσμα μιας εξωτερικής πολιτικής ισορροπιών μεταξύ των αδέσμευτων χωρών, της Ευρωπαϊκής Ενωσης, των ΗΠΑ και της Σοβιετικής Ενωσης και εξυπηρέτησε πρωτίστως τα εθνικά συμφέροντα. Εμπρακτα αυτή η πολιτική επέτυχε να μην μπορούν να ξεμυτίσουν το «Χόρα» και το «Σισμίκ» από τα Δαρδανέλια. Σήμερα τα τουρκικά σκάφη ελεύθερα περνούν από τα Δαρδανέλια και όχι μόνο διεξάγουν έρευνες στη Μεσόγειο, αλλά και γεωτρήσεις προς αναζήτηση του μαύρου χρυσού σε όποια περιοχή πιστεύουν ότι η ΑΟΖ τους ανήκει.
Η λαϊκή κυριαρχία με έμβλημα το ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση, ο λαός στην εξουσία, είχε ουσιαστικά θεμελιωθεί.

Παντού στη χώρα, ακόμα και στα πιο μικρά χωριά, υπήρχαν οι τοπικές οργανώσεις που οργάνωναν λαϊκές συνελεύσεις, οι οποίες απευθείας μετέφεραν τη φωνή και τις απόψεις της λαϊκής βάσης στην κορυφή του κόμματος. Με τη συγκεκριμένη αυτή δομή του κόμματος αντιμετωπίστηκε ακόμα και η μονοκομματική πληροφόρηση των ραδιοτηλεοπτικών μέσων της εποχής και έτσι ο σωστός πολιτικός προβληματισμός έφτανε στη βάση, παρακάμπτοντας τον αποπροσανατολισμό της τηλεόρασης και του ραδιοφώνου.

Η κοινωνική απελευθέρωση, με την κατοχύρωση των ίσων δικαιωμάτων ανδρών και γυναικών, με την κατάργηση των διακρίσεων σε βάρος των κοινωνικών μειονοτήτων, συνέβαλε στην απελευθέρωση του καταπιεζόμενου πολίτη που έτσι, για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας, αισθάνθηκε ίσος με τον οικονομικά και κοινωνικά ισχυρό συμπολίτη του.

Ομως έκτοτε η μια μετά την άλλη οι αρχές της 3ης του Σεπτέμβρη άρχισαν να ξεθωριάζουν. Τα πάντα άλλαξαν. Η Σοβιετική Ενωση εξέλιπε. Οι αδέσμευτοι εξαφανίστηκαν και η Ευρώπη προοδευτικά κατέληξε σε εκείνο που φοβόταν ο Ανδρέας Παπανδρέου και ονόμαζε γερμανική Ευρώπη. Παράλληλα, η δημοκρατική οργάνωση του ΠΑΣΟΚ αποδυναμώθηκε και η απευθείας φωνή του λαού από τη βάση στην κορυφή διεκόπη. Τον ρόλο αυτό ανέλαβαν αυτεπάγγελτα οι κατ’ ευφημισμόν ελεύθεροι ραδιοτηλεοπτικοί σταθμοί, που ουσιαστικά εξυπηρετούν τα συμφέροντα των ιδιοκτητών τους, προβάλλοντας τους εκλεκτούς τους με στόχο να αλώσουν αριθμητικά το ίδιο το κοινοβούλιο. Με απλά λόγια, σήμερα τίθεται και πάλι θέμα ουσιαστικής λειτουργίας του δημοκρατικού πολιτεύματος.

Σήμερα, όσοι και όσες πιστεύουν στις αρχές της 3ης του Σεπτέμβρη οφείλουν σαφώς να διακηρύξουν υπό το φως των σύγχρονων δεδομένων πώς βλέπουν την εθνική ανεξαρτησία και τη λαϊκή κυριαρχία. Θεωρούν π.χ. ότι οι σημερινές συμμαχίες υπηρετούν τα εθνικά συμφέροντα; Πόσο ασφαλής αισθάνεται η χώρα όταν ο αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεών της ως υπουργός Εθνικής Αμυνας δηλώνει ότι σε περίπτωση πολεμικής σύρραξης με την Τουρκία θα είμεθα μόνοι; Αποδέχονται τον συνεχή μαραθώνιο των εξοπλισμών προκειμένου να διατηρούν τις ισορροπίες μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας ή θα πρέπει να υπάρξει διάλογος με την Τουρκία, με στόχο την ειρήνη και τον αφοπλισμό, με αναγνώριση της Συνθήκης της Λωζάννης, δηλαδή με αποδοχή του σημερινού καθεστώτος των νησιών του Αιγαίου;

Τέλος, όσον αφορά τη λαϊκή κυριαρχία, το ερώτημα που προκύπτει είναι εάν θα πρέπει να οργανωθεί η βάση έτσι ώστε να εκφραστεί γνήσια και να ακουστεί η φωνή της με ένα συνέδριο πραγματικά αντιπροσωπευτικό, με αντιπροσώπους εκλεγμένους απευθείας από τη βάση, και όχι συνέδριο με έμμεσα διορισμένα κομματικά στελέχη.

Ανεξάρτητα όμως του τι θα συμβεί, ένα είναι το βέβαιο: ότι η Ιστορία επαναλαμβάνεται και αυτοί, οι οποίοι θα εκφράσουν την πεμπτουσία και το πνεύμα της διακήρυξης της 3ης του Σεπτέμβρη θα είναι εκείνοι που θα επικυριαρχήσουν στον χώρο της Κεντροαριστεράς.

* Το άρθρο του Δ. Κρεμαστινού δημοσίευτηκε στην “Εφημερίδα των Συντακτών”