Λογοκρισία και Ελευθερία του Τύπου

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Αντώνης Σκαμνάκης*

Ορισμένοι δεν αντιλαμβάνονται τη σημασία της Ελευθερίας του Τύπου και επιλέγουν πολλές φορές να ασκήσουν άμεση ή έμμεση λογοκρισία χειραγωγώντας έτσι την ενημέρωση και την ελεύθερη διακίνηση ιδεών. Είτε πρόκειται για την κεντρική πολιτική εξουσία είτε για το τοπικό πολιτικό υποσύστημα.

Η Ελευθερία του Τύπου, σε ολόκληρη σχεδόν την Ευρώπη, αποτέλεσε μία θεμελιώδη αρχή πάνω στην οποία στηρίχθηκε ολόκληρη η μετάβαση από τις απολυταρχικές μορφές διακυβέρνησης στην αστική δημοκρατία. Τούτο διότι με τον τρόπο αυτό διασφαλιζόταν η διάχυση ιδεών και ο πλουραλισμός.

Στην Ελλάδα εισήχθη ως άρθρο στα πρώτα ελληνικά Συντάγματα υπενθυμίζοντας βέβαια ότι ο «Συνταγματισμός» αποτέλεσε την ιδεολογία της ελληνικής αστικής τάξης όχι μόνο κατά την πρώιμη διαμόρφωση του σύγχρονου ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού αλλά και αργότερα.

Είναι αλήθεια, ωστόσο, ότι σχεδόν οι περισσότερες εφημερίδες είχαν ανέκαθεν ένα κομματικό προσανατολισμό ή στην καλύτερη περίπτωση κάποιες πολιτικές προτιμήσεις. Άλλωστε ούτε ουδέτερα ΜΜΕ ούτε αντικειμενική δημοσιογραφία υπήρξαν ποτέ. Αυτό είναι ένας μύθος και ένα ιδεολόγημα το οποίο πρόκευψε κατά τη φάση του μετασχηματισμού του Τύπου από κομματικό έντυπο σε εμπορικό προϊόν.

Είναι πραγματικότητα, επίσης, ότι μεταπολεμικά και κυρίως κατά τη φάση της απορύθμισης του ραδιοτηλεοπτικού πεδίου, τη δεκαετία του ‘80 οι ισχυρές τάσεις συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης, με τη διαμόρφωση τεράστιων επιχειρηματικών ομίλων στο χώρο της ενημέρωσης, διεμβολίσαν την Ελευθερία του Τύπου υπό την έννοια του ελέγχου της πληροφορίας.

Σήμερα η θεματική επέκταση των νέων τεχνολογιών, των διαδικτυακών Μέσων και των κοινωνικών δικτύων αναμφίβολα οδηγεί σε μία δραματική συρρίκνωση της κυκλοφορίας των εφημερίδων με εξαίρεση όμως, όπως αρκετές μελέτες αποδεικνύουν, τα τοπικά ένυπα όπου αυτά βέβαια είχαν προηγουμένως συσπειρώσει μεγάλες ομάδες του αναγνωστικού κοινού και δεν είχαν απαξιωθεί ως προς την παραγωγή δημοσιογραφικού περιεχομένου.

Τα κοινωνικά δίκτυα δεν μπορούν να υπακαταστήσουν το σημαντικό ρόλο του τοπικού Τύπου και των άλλων τοπικών ΜΜΕ στην ελευθερη διακίνηση ιδεών. Η συμβολή των πρώτων μπορεί να είναι μόνο συμπληρωματική εντός του ευρύτερου τοπικού επικοινωνιακού περιβάλλοντος.

Τουλάχιστον κατά την τρέχουσα περίοδο. Οι τοπικές πολιτικές ελίτ εξουσίας, θα πρέπει να περιορίσουν δραστικά εκείνες τις τακτικές που μπορεί να οδηγούν σε άμεση ή έμμεση λογοκρισία και να αντιληφθούν ότι χωρίς ισχυρά τοπικά ΜΜΕ, με κριτική προσέγγιση, ούτε η ελεύθερη διακίνηση ιδεών διασφαλίζεται ούτε πολύ περισσότερο η Δημοκρατία μας.

* Ο Αντώνης Σκαμνάκης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και το άρθρο του δημοσιεύτηκε στα “Χανιώτικα Νέα”.