Η παιδεία υπέρτατο αγαθό ευημερίας

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο
Αγαπητός Ξάνθης
Αρχιτέκτονας-Μεταδιδάκτορας
του Πανεπιστημίου Αιγαίου

Διαβάζω με έκπληξη και έμφαση. Τουλάχιστον ένας στους δέκα Έλληνες εφήβους, δηλώνει ότι δεν του αρέσει καθόλου το σχολείο ενώ ένας στους τρεις δηλώνει πιεσμένος από αυτό.

Τα ευρήματα είναι αποτέλεσμα της «Πανελληνίας έρευνας για τις συμπεριφορές, που συνδέονται με την υγεία των εφήβων–μαθητών» του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας (ΕΠΙΨΥ) για το 2018, ενώ υπάρχει παράλληλα κακή εικόνα για την αλληλοσυμπαράσταση μεταξύ των εφήβων-μαθητών και αναλογικά αυξητική μεταξύ εφήβων και δασκάλων.

Αυτό αφήνει σοβαρά υπονοούμενα για τις σχέσεις και την επικοινωνία στο χώρο της εκπαίδευσης, σε μια ηλικία τρυφερή, σε μια ηλικία που αποτελεί την αφετηρία του ακαδημαϊκού πολίτη.

Είναι πράγματι η σκληρότητα του κοινωνικού περίγυρου που διαμορφώνει πλέον άτομα μοναχικά και εγωπαθή κρατώντας τη συλλογικότητα σε χαμηλά επίπεδα.

Το αίσθημα του κοινού καλού έχει μικρύνει στην πίεση της ατομικότητας και κυρίως στην προβολή του ατόμου μέσα από λίγα λεπτά στην τηλεόραση.

Όταν τα σύγχρονα είδωλα που κατασκευάζει η αγορά είναι λαμπερά και «στιγμιαία», είναι εύκολα στο μιμητισμό και ζηλευτά από την αναγνωσιμότητά τους, προκαλούν τους εφήβους να δρομολογήσουν τη διαδρομή τους πάνω σε αυτά τα «σύντομα» πρότυπα.

Επιπρόσθετα και η ψηφιακή επικοινωνία κατεδάφισε την παρέα, το παιχνίδι, τη συνεύρεση για χάρη του facebook και του twitter.
Το κινητό τηλέφωνο (i-phone) νίκησε το λόγο, την άμμιλα, το συναγωνισμό μεταξύ των παιδιών και καθιέρωσε τη γλώσσα του ενός, του πράγματος, της μονολιθικής σκέψης, της απόστασης, της αχρωμίας, της ακινησίας.

«Όταν μιλάς σ’ έναν άνθρωπο, κοίτα τον στα μάτια. Όταν σου μιλά, κοίτα τον στο στόμα», έλεγε ο Βενιαμίν Φραγκλίνος, Αμερικανός πολιτικός και συγγραφέας.

Αυτή τη χαρά επικοινωνίας που προσφέρει άπλετα η ελληνική γλώσσα, τα αποκαλυπτόμενα μυστικά από τη γλώσσα του σώματος, η ρητορική δεινότητα που αποτέλεσε χαρακτήρα της αρχαίας Ελλάδας, η μαγεία της υπόληψης προς τον άλλο, χάθηκαν στη λαίλαπα της ψηφιακής διάτασης.

Αυτή η μορφή υπόληψης αποτελεί τη μέριμνα για τους άλλους, ανθρώπους και μη καθώς και την αγάπη για τον κόσμο και τη φύση στην «επιμέλεια εαυτού», στην μέριμνα και για τον εαυτό μας, χωρίς ωστόσο να διεκδικούμε την τελειοποίηση ως προς το κίνητρο των πράξεών μας.

Αυτές οι αξίες της συνευθύνης και της αγάπης προς τον άλλο, τεμαχίζονται μέσα από την εγωκεντρική αντίληψη, που (δυστυχώς) γεννάται και στα σημερινά σχολειά μας μέσα από τα εκπαιδευτικά προγράμματα.

Όταν τα προγράμματα βασίζονται στη βαθμολαγνεία, στη συγκρισιμότητα ανάδειξης ατομικών προσπαθειών, όταν η αλληλεγγύη και η συν-μάθεια περιορίζεται, γεννιούνται φαινόμενα παιδαγωγικής απόστασης και ετερότητας.

Χρειάζεται μια γενναία εκπαιδευτική επανάσταση στα σχολεία μας, διευκρινίζω ότι δεν είμαι εκπαιδευτικός, αλλά διεκδικώ το ρόλο του ενεργού πολίτη που εναποθέτει τεράστια σημασία στην παιδαγωγική πορεία, πιστεύοντας ότι η ηλικία 12-15 είναι το άνθος της δημιουργικότητας, της καλλιέργειας συνείδησης για έναν ενεργό πολίτη, είναι το πρώτο βαγόνι στο συρμό της ζωής.

Με αυτές τις λίγες σκέψεις διακρίνω την (σχολική) παιδεία ως το υπέρτατο στοιχείο πολιτισμού και αξίας, παιδεύοντας άτομα στην κατεύθυνση της συλλογικής ευημερίας και όπως έλεγε ο Σωκράτης: «Η παιδεία, καθάπερ ευδαίμων χώρα, πάντα τ’ αγαθά φέρει».