Κορωνοϊός: Γνώμες, συνωμοσιολογίες και προπαγάνδα

Φίλιππος Ζάχαρης

Όλες οι γνώμες ειπώθηκαν το τελευταίο διάστημα για τον κορωνοϊό.

Άλλοι κάνουν λόγο για συνωμοσιολογίες, άλλοι αναφέρονται με φόβο σε έναν αναπάντεχο κίνδυνο, άλλοι προειδοποιούν για νέα ένταση και πιο ισχυρά κύματα της ασθένειας και ένα σαφώς πιο επιβαρυμένο ιικό φορτίο. Οι γνώμες αυτές στην κυριολεξία σάρωσαν τις συζητήσεις, ο καθένας με λίγα λόγια είχε και από κάτι να πει, να επιλέξει ένα σενάριο που θα έθετε στο τραπέζι μια διεξοδική συνομιλία που σε τελευταία ανάλυση σχεδόν πάντα καταλήγει σε αδιέξοδο.

Όλα αυτά το καλοκαίρι που έφτασε στο τέλος του, με τον κορωνοϊό να κρατά σε αγωνία εκατομμύρια ανθρώπους, με μέτρα που τρομάζουν αλλά κρίνονται αναγκαία, με μία κατάσταση εν ολίγοις που έχει πλέον ξεφύγει από κάθε έλεγχο. Οι τόσες πολλές γνώμες που εκφράστηκαν και συνεχίζουν να εκφράζονται, διανθίζονται από πολλές μεταφορές και παρομοιώσεις, από ιστορικά γεγονότα άλλων εποχών και όλα αυτά για να αποδειχθεί πως η ιστορία κάνει κύκλους και πως κάπου από ένα σημείο και μετά τα συμβάντα ομοιάζουν. Κάθε εποχή όμως είναι ξεχωριστή. Κρύβει μέσα της ένα μοναδικό μεγαλείο, μία διαφορετική εκδοχή για το πώς πρέπει να συμπεριφέρονται και να επικοινωνούν οι άνθρωποι.

Αλήθεια, ποια είναι αυτή η εποχή και από τι χαρακτηρίζεται; Αν παρατηρήσουμε προσεκτικά τις εκφρασθείσες γνώμες θα δούμε ότι είναι εμπλουτισμένες με κάθε είδους πληροφορία, άσχετα αν αυτή η πληροφορία αποδεικνύεται στο τέλος ψευδής ή αληθής. Οι γνώμες είναι όσες και οι πληροφορίες, απίθανα σενάρια για τον κάθε ευφάνταστο. Άλλοι μιλούν για εσκεμμένη διασπορά του ιού, άλλοι για ολέθριο λάθος, άλλοι για μη σωστή αντιμετώπισή του, και άλλοι για έναν νέο πόλεμο, αυτή τη φορά με μάσκες και αντισηπτικά. Ο εν λόγω μικροβιακός πόλεμος είχε βέβαια και αυτός προβλεφθεί από συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας τις περασμένες δεκαετίες.

Δεν μένει λοιπόν από το να συνεχίσουν να επιβεβαιώνονται τα γραφόμενα και να σφυρηλατούνται νέες θεωρίες για την κατάληξη αυτού του κόσμου, με τη διαφορά ότι πλέον τα σενάρια επιστημονικής φαντασίας είναι πολύ πιο κοντά στην πραγματικότητα. Πέρα όμως από τις θεωρίες και τα σενάρια υπάρχει και κάτι άλλο που ίσως να μην έχει γίνει κατανοητό: πως όλα αυτά συμβαίνουν μεσούσης παγκόσμιας οικονομικής κρίσης που έχει προκληθεί εδώ και χρόνια αλλά που μάλλον φτάνει στο ζενίθ της καθώς το όλο σύστημα κυριαρχίας τείνει να καταρρεύσει και για τον λόγο αυτό, εξαντλούνται μέχρι τέλους τα περιθώρια εξουσίας αλλά πάνω απ’ όλα τα όπλα του. Στην περίπτωση αυτή, μιλάμε για εσκεμμένα μέτρα επιτήρησης, για συνειδητό αποδεκατισμό του ανθρώπινου είδους και παύση των καθημερινών ανθρώπινων συνηθειών. Ο ιός λοιπόν δεν αποτελεί στην περίπτωση αυτή παρά το κερασάκι στην τούρτα για την παγκόμσια εξουσία.

Οι γνώμες όμως, όπως προείπα, ποικίλλουν. Με λίγα λόγια δεν είναι και λίγοι αυτοί που πιστεύουν πως καθετί πέραν από την απόλυτη πειθώ στην επίσημη εκδοχή της ασθένειας, δεν είναι παρά συνωμοσιολογία. Δυστυχώς αυτό το σενάριο συζητιέται πολύ, και για τον λόγο αυτό ένας Χαρδαλιάς ή Τσιόδρας έχουν τόσο μεγάλη απήχηση. Πόση σχέση με την αλήθεια, όμως, έχει το γεγονός ότι ο κορωνοϊός ελέγχεται; Και τελικά πώς είναι δυνατόν να υπάρχουν τόσοι πολλοί «ψεκασμένοι» κατά το κοινώς λεγόμενον, άνθρωποι που δεν βάζουν το μυαλό τους να σκεφθεί παραπέρα;

Η διαφορά μεταξύ λογικής και παραλόγου πολλές φορές είναι μικρή. Οι πολλές γνώμες λοιπόν μπορεί να χαρακτηρίζονται αρχικά πολύ σωστές αλλά με τη διατύπωση της συνέχειας απλώς να απομακρύνονται αισθητά από τη λογική. Θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά; Όχι.

Ένα τέτοιας σημασίας γεγονός δίνει την αφορμή για πολλές θεωρίες που άλλοτε απέχουν και άλλοτε προσεγγίζουν την πράγματικότητα. Το δράμα ξεκινά από τη στιγμή που ο κόσμος βυθίζεται σε ένα αλαλούμ θεωριών που δεν έχουν βάση. Από την άλλη, δράμα είναι και το γεγονός της συντήρησης της καθημερινότητας με την απόκρυψη πληροφοριών και παραδοχή μιας αμφισβητούμενης κανονικότητας.

Σε κάθε περίπτωση λοιπόν, οι γνώμες είναι πολλές και οι εκδοχές ακόμα περισσότερες. Δεν ξέρω τελικά πώς θα ξεχωρίσει η ήρα από το στάρι και αν τελικά καλύτερο είναι «κρείττον του λαλείν το σιγάν».