Hot spot Μόρια: Ανεπαρκές το σχέδιο της Πολιτείας που στόχο έχει την αντίδραση και όχι την πρόληψη

Φίλιππος Ζάχαρης

Το πρώτο επιβεβαιωμένο κρούσμα COVID - 19 σημειώθηκε χθες στον προσφυγικό καταυλισμό της Μόριας, στη Λέσβο.Με δεδομένο ότι στον καταυλισμό διαβιούν χλιάδες άνθρωποι, το γεγονός αυτό μπορεί να αποτελέσει την αφορμή για την εξάπλωση κύματος κορωνοϊού στον ίδιο τον καταυλισμό αλλά και σε ολόκληρο το νησί, με ανυπολόγιστες συνέπειες. Το δράμα όμως των προσφύγων αναμένεται να ενταθεί μετά το κρούσμα αυτό αφού οι άνθρωποι που διαμένουν εκεί πέρα από όλα τα προβλήματα που έχουν να αντιμετωπίσουν, διατρέχουν τώρα και έναν θανάσιμο κίνδυνο.

Στοιχεία
Τα στοιχεία για τη Μόρια είναι χαρακτηριστικά: όπως αναφέρουν σε ανακοίνωσή τους οι οργανώσεις Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες και Oxfam, στα τέλη του Αυγούστου, παρέμεναν στον προσφυγικό καταυλισμό της Μόριας, Λέσβου, 12.000 άτομα εκ των οποίων τα μισά είναι παιδιά (40%), σε συνθήκες υπερσυνωστισμού καθώς η χωρητικότητα του καταυλισμού είναι για λιγότερα από 3.000 άτομα. 160 άτομα χρησιμοποιούν την ίδια ανθυγιεινή τουαλέτα, ενώ 500 άτομα χρησιμοποιούν την ίδια ντουζιέρα. Σε ορισμένα σημεία του καταυλισμού 325 άτομα χρησιμοποιούν μία βρύση νερού στην οποία δεν υπάρχει σαπούνι. 15 με 20 άτομα αναγκάζονται να μοιράζονται το ίδιο κοντέινερ ή την ίδια σκηνή.

Μετεγκατάσταση
Να σημειωθεί εδώ βέβαια ότι μέσα στη χρονιά, σύμφωνα με τις οργανώσεις, αρκετά κράτη - μέλη της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Κροατίας, Γαλλίας, Γερμανίας, Ιρλανδίας, Ιταλίας, Λουξεμβούργου και Πορτογαλίας, συμφώνησαν να μετεγκαταστήσουν συνολικά 1.600 ασυνόδευτα παιδιά από τους προσφυγικούς καταυλισμούς των ελληνικών hotspot νησιών. Από την έναρξη της πρωτοβουλίας, 229 παιδιά έχουν μετεγκατασταθεί σε 6 κράτη - μέλη της ΕΕ, με πιο πρόσφατη τη Γαλλία, ωστόσο μήνες μετά την αρχική δέσμευση των κρατών, εκατοντάδες παιδιά περιμένουν ακόμα στα καμπς.

Τα μέτρα της Πολιτείας
Η ελληνική Πολιτεία έχει καταρτίσει ένα έκτακτο σχέδιο για τους προσφυγικούς καταυλισμούς, το οποίο στηρίζεται σε τρία μέτρα. Πρώτο μέτρο - έχει ήδη ενεργοποιηθεί σε όλους τους νησιωτικούς καταυλισμούς - είναι η προληπτική απομόνωση των καταυλισμών και ο περιορισμός της κυκλοφορίας. Εφόσον διαγνωστούν τα πρώτα κρούσματα, το δεύτερο μέτρο είναι ο ολικός αποκλεισμός του καταυλισμού (καραντίνα). Αυτό το βήμα έχει ενεργοποιηθεί σε κάποιους από τους προσφυγικούς καταυλισμούς. Το τελευταίο μέτρο, σε περίπτωση μαζικής έξαρσης του ιού, είναι η εκκένωση του καταυλισμού και ο διαχωρισμός των ευπαθών ομάδων από τον υπόλοιπο πληθυσμό.

Το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες και η Oxfam επισημαίνουν ότι το σχέδιο της Πολιτείας αποσκοπεί κατεξοχήν στην αντίδραση, αντί στην πρόληψη. Περαιτέρω, πολλές από τις λεπτομέρειες της εφαρμογής του παραμένουν ασαφείς. Και αναρωτιούνται: «που και πώς θα μεταφερθούν οι άνθρωποι σε περίπτωση εκκένωσης και ποια είναι η αρμόδια αρχή που θα επιμεληθεί της υλοποίησης του σχεδίου;».

Καταστροφή η εμφάνιση κρούσματος κορωνοϊού στη Μόρια
Η Evelien van Roemburg, διευθύντρια της εκστρατείας για τη μετανάστευση στην Ευρώπη, ανέφερε:
«Η άφιξη του κορωνοϊού στο ευρωπαϊκό “hot spot” της Μόριας αποτελεί μια καταστροφή για τους ανθρώπους που παραμένουν εγκλωβισμένοι εκεί. Η «κοινωνική αποστασιοποίηση» και τα προβλεπόμενα υγειονομικά μέτρα είναι αδύνατον να τηρηθούν – υπάρχουν σχεδόν 12.000 άνθρωποι εγκλωβισμένοι σε έναν καταυλισμό που σχεδιάστηκε για να φιλοξενεί λιγότερους από 3.000 ανθρώπους. Δεν υπάρχουν αρκετές τουαλέτες, ντουζιέρες ή επαρκής πρόσβαση σε τρεχούμενο νερό. Χωρίς άμεση και δραστική παρέμβαση, υπάρχει κίνδυνος η κατάσταση να εξελιχθεί σε μια υγειονομική κρίση, που θα μπορούσε να προκαλέσει τον θάνατο εκατοντάδων, ήδη ευάλωτων, ανθρώπων.»

Ανεπαρκές σχέδιο
Τέλος, Η Ναταλία-Ραφαέλλα Καφκούτσου, ειδικός επί του προσφυγικού δικαίου στο Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ), ανέφερε:
«Σχεδόν έξι μήνες από την αρχή της πανδημίας, το έκτακτο σχέδιο που κατάρτισε η ελληνική Πολιτεία παραμένει πλήρως ανεπαρκές για να προστατεύσει τους αιτούντες άσυλο, το προσωπικό που εργάζεται στους προσφυγικούς καταυλισμούς και τον ευρύτερο πληθυσμό των ελληνικών νησιών. Επικεντρώνεται σχεδόν αποκλειστικά στον περιορισμό της κυκλοφορίας των διαμενόντων στους καταυλισμούς, αντί να στοχεύει στην πρόληψη και την αποτελεσματική προστασία των ανθρώπων υπό συνθήκες πανδημίας.

«Αντί να στοχεύει στην πρόληψη και την αποτελεσματική προστασία της υγείας των ανθρώπων, η ελληνική πολιτεία επιβάλει πρόστιμα στις ιατρικές κλινικές του “hot spot” της Μόριας, ενώ παράλληλα προβαίνει στον περιορισμό των θέσεων φιλοξενίας στην ενδοχώρα».

Μεταφορά του πληθυσμού σε κατάλληλες δομές
Οι αρμόδιες αρχές δεν πρέπει να περιμένουν, επισημαίνεται χαρακτηριστικά, για μια μαζική έξαρση του κορωνοϊού, ώστε να σώσουν τους ανθρώπους που παραμένουν υπό συνθήκες υπερσυνωστισμού στους προσφυγικούς καταυλισμούς των νησιών.
Αντίθετα, όλοι οι διαμένοντες του καταυλισμού της Μόριας θα πρέπει να εξετασθούν για τον ιό του COVID, και όσοι διαπιστωθούν πως είναι θετικοί στον ιό, θα πρέπει άμεσα να απομονωθούν σε κατάλληλες εγκαταστάσεις. Η ελληνική κυβέρνηση και οι εταίροι της στην ΕΕ πρέπει να λάβουν άμεσα δράση και να μεταφέρουν το σύνολο του πληθυσμού των καταυλισμών σε κατάλληλες δομές στην ενδοχώρα και σε άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ.