Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος: Το 13% των θανάτων σχετίζεται με τη ρύπανση

Φίλιππος Ζάχαρης

Η έκθεση του ΕΟΠ τονίζει ότι απαιτείται μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για τις πολιτικές στους τομείς του περιβάλλοντος και της υγείας προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι, και να προστατευτούν οι πιο ευάλωτες και ευπαθείς ομάδες.

Η ατμοσφαιρική ρύπανση και η ηχορύπανση, οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής όπως κύματα καύσωνα, και η έκθεση σε επικίνδυνες χημικές ουσίες προκαλούν ασθένειες στην Ευρώπη. Η κακή ποιότητα του περιβάλλοντος συμβάλλει στο 13% των θανάτων, σύμφωνα με μια μεγάλης κλίμακας αξιολόγηση για την υγεία και το περιβάλλον η οποία δημοσιεύτηκε προχθές από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος (ΕΟΠ).

Η βελτίωση της υγείας και της ευημερίας των πολιτών της ΕΕ είναι πιο σημαντική από ποτέ, με την προσοχή να επικεντρώνεται επί του παρόντος στην αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19. Η πανδημία αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της πολύπλοκης σχέσης μεταξύ του περιβάλλοντος, των κοινωνικών συστημάτων μας και της υγείας μας.
Ένα σημαντικό ποσοστό της επιβάρυνσης από ασθένειες στην Ευρώπη εξακολουθεί να αποδίδεται στη ρύπανση του περιβάλλοντος που οφείλεται σε ανθρώπινη δραστηριότητα, σύμφωνα με την έκθεση του ΕΟΠ «Υγιές περιβάλλον, υγιείς ζωές: πώς το περιβάλλον επηρεάζει την υγεία και την ευημερία στην Ευρώπη».

Η έκθεση, η οποία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας σχετικά με τις αιτίες θανάτου και ασθενειών, επισημαίνει τον τρόπο με τον οποίο η ποιότητα του περιβάλλοντος της Ευρώπης διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της υγείας και της ευημερίας μας. Καταδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο ο κοινωνικός αποκλεισμός, οι μη υγιείς συμπεριφορές και οι δημογραφικές μεταβολές στην Ευρώπη επηρεάζουν τις επιπτώσεις του περιβάλλοντος στην υγεία, με τις ευάλωτες ομάδες να πλήττονται περισσότερο.

Βασικά πορίσματα της έκθεσης
• Η ατμοσφαιρική ρύπανση εξακολουθεί να αποτελεί τη μεγαλύτερη περιβαλλοντική απειλή για την υγεία στην Ευρώπη, με περισσότερους από 400.000 πρόωρους θανάτους λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης ετησίως στην ΕΕ. Στη δεύτερη θέση βρίσκεται η ηχορρύπανση, η οποία συμβάλλει σε 12.000 πρόωρους θανάτους, ακολουθούμενη από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, ιδιαίτερα τα κύματα καύσωνα.

• Η επιβάρυνση εξαιτίας της ρύπανσης και της κλιματικής αλλαγής ποικίλλει ανά την Ευρώπη, με σαφείς διαφορές μεταξύ των χωρών της ανατολικής και δυτικής Ευρώπης. Το μεγαλύτερο ποσοστό θανάτων σε εθνικό επίπεδο (27%) που αποδίδεται στο περιβάλλον σημειώνεται στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη και το χαμηλότερο στην Ισλανδία και στη Νορβηγία με 9%.

• Οι κοινωνικά μειονεκτούσες κοινότητες συνήθως αντιμετωπίζουν τριπλή επιβάρυνση που οφείλεται στη φτώχεια, σε περιβάλλοντα κακής ποιότητας και σε ασθένειες. Οι φτωχότερες κοινότητες συχνά εκτίθενται σε μεγαλύτερα επίπεδα ρύπανσης και θορύβου και σε υψηλές θερμοκρασίες, ενώ προϋπάρχουσες παθήσεις αυξάνουν την ευπάθεια στους κινδύνους για την περιβαλλοντική υγιεινή. Απαιτούνται στοχοθετημένα μέτρα για τη βελτίωση των περιβαλλοντικών συνθηκών για τις πιο ευάλωτες ομάδες στην Ευρώπη.

• Οι άνθρωποι εκτίθενται σε πολλαπλούς κινδύνους ανά πάσα στιγμή, συμπεριλαμβανομένης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, της ρύπανσης των υδάτων και της ηχορρύπανσης, καθώς και των χημικών ουσιών, κίνδυνοι οι οποίοι σε ορισμένες περιπτώσεις δρουν συνδυαστικά ενάντια στην υγεία. Οι ευρωπαϊκές πόλεις είναι ιδιαίτερα ευάλωτες σε αυτές τις πολλαπλές απειλές, ενώ ταυτόχρονα προσφέρουν μικρότερη πρόσβαση σε χώρους πρασίνου και γαλάζιου.
• Εν εξελίξει έρευνα εξετάζει τη σύνδεση μεταξύ της τρέχουσας πανδημίας COVID-19 και των περιβαλλοντικών διαστάσεων.

Ο ιός που προκαλεί τη νόσο COVID-19 πιστεύεται ότι διαπέρασε το φραγμό των ειδών από τα ζώα στους ανθρώπους, το οποίο αποτελεί ένα απροσδόκητο αποτέλεσμα της πίεσης που ασκεί η αυξανόμενη κατανάλωση στα φυσικά μας συστήματα.
Όσον αφορά την επίπτωση της νόσου COVID-19 στις κοινότητες, τα πρώτα στοιχεία υποδηλώνουν ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση και η φτώχεια μπορεί να συνδέονται με αύξηση της θνησιμότητας. Απαιτούνται περαιτέρω έρευνες για να αποσαφηνιστούν οι εν λόγω αλληλεπιδράσεις, σύμφωνα με την αρχική αξιολόγηση στην έκθεση.