Φέρουσα ικανότητα στον τουρισμό και αναπτυξιακή πολιτική

Rodiaki NewsRoom

Tου Δημήτρη Προκοπίου

Ο υπολογισμός της φέρουσας ικανότητας στον τουρισμό είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για τη χάραξη πολιτικής στους ελληνικούς προορισμούς και η τοπική αυτοδιοίκηση μπορεί να την χρησιμοποιήσει. Υπάρχουν πολλές προκλήσεις για την τοπική ανάπτυξη. Ο τοπικοί άρχοντες μπορούν να έχουν ολοκληρωμένη γνώση και ανάπτυξη σχεδίου μέσω της παράθεσης στοιχείων, ανάλυσης συμπερασμάτων ανάπτυξης προτάσεων. Κανένας Δήμαρχος δεν σημαίνει ότι μπορεί να χαράσσει πολιτική για όλα τα ζητήματα χωρίς να βασίζεται σε στοιχεία, τα οποία είναι εξίσου χρήσιμα με τη γνώμη των συνεργατών.

Μετά τη Συμφωνία της Λισαβόνας, για πρώτη φορά η Ευρωπαϊκή Ένωση, αναγνώρισε τον τουρισμό ως σημαντική οικονομική δραστηριότητα με γενικά θετικό αντίκτυπο στην οικονομική ανάπτυξη και την απασχόληση στην Ευρώπη και προσπάθησε για μια τουριστική πολιτική της ΕΕ.

Ο τουρισμός είναι μια ολοένα και πιο σημαντική πτυχή στη ζωή των Ευρωπαίων πολιτών που ταξιδεύουν όλο και περισσότερο, για ιδιωτικούς ή επαγγελματικούς λόγους. Ο τουρισμός, είναι μια δραστηριότητα που σχετίζεται με την πολιτιστική και φυσική κληρονομιά και τους σύγχρονους πολιτισμούς και παραδόσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς υποστηρίζει την οικονομική ανάπτυξη με βιώσιμη ανάπτυξη και την ηθική διάσταση. Ο τουρισμός έχει επίσης σημαντικό νόημα για την ενίσχυση της εικόνας της Ευρώπης παγκοσμίως, καθώς σας επιτρέπει να δείτε τις αξίες και να προωθήσετε την ελκυστικότητα του ευρωπαϊκού μοντέλου, το οποίο είναι αποτέλεσμα αιώνων πολιτιστικών ανταλλαγών, γλωσσικής πολυμορφίας και δημιουργικότητας.

Ο ποσοτικός στόχος της ευρωπαϊκής πολιτικής είναι ότι η Ευρώπη είναι ο πρώτος τουριστικός προορισμός στον κόσμο και ο τουρισμός είναι σε θέση να κεφαλαιοποιήσει τον πλούτο και την οικονομική ποικιλομορφία των περιφερειών. Επιπλέον, όπως αναφέρεται στη Συνθήκη, ο τουρισμός είναι μια οικονομική δραστηριότητα που μπορεί να δημιουργήσει ανάπτυξη και απασχόληση στην ΕΕ, ενώ συμβάλλει στην οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική ένταξη. Ιδιαίτερα ο τουρισμός στηρίζει την οικονομία σε αγροτικές και ορεινές περιοχές, παράκτιες περιοχές και νησιά, καθώς απομακρύνει τη δομή των τοπικών οικονομιών. Οι βασικές προκλήσεις για την επίτευξη αυτού του στόχου είναι:

1. Το άνοιγμα νέων τουριστικών αγορών
2. Η προσαρμογή στις δημογραφικές εξελίξεις
3. Η αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στο τουριστικό προϊόν.
Σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λισαβόνας για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του τουρισμού πρέπει να ληφθεί υπόψη μακροπρόθεσμα, ότι η ανταγωνιστικότητα συνδέεται στενά με τη βιωσιμότητα της ανάπτυξης.

Αυτό το τελευταίο σημείο οδηγεί στην ανάγκη για περιβαλλοντικά βιώσιμες πρακτικές στην τουριστική βιομηχανία. Αυτή η πολιτική που αναπτύχθηκε από επιστήμονες από τη δεκαετία του '60. Η έννοια του βιώσιμου τουρισμού απαιτεί τον εντοπισμό των δυσμενών επιπτώσεων και την ανάγκη για την επίτευξη των στόχων της αειφόρου ανάπτυξης και της εφαρμογής αυτών των πολιτικών.

Τα προηγούμενα χρόνια η έννοια του βιώσιμου τουρισμού εφαρμόστηκε πολιτικές τουριστικής ανάπτυξης μιας περιοχής σε αντίθεση με τον συμβατικό τουρισμό που επικρατούσε τις τελευταίες δεκαετίες. Βιώσιμος τουρισμός βασισμένος σε νέες μορφές τουρισμού, εναλλακτικούς ή ειδικούς, όπου η τουριστική ζήτηση προκύπτει από μικρές ομάδες τουριστών. Η οικονομική ανάπτυξη θα προκύψει από μεγαλύτερη οικονομική αξία κάθε τουρίστα και όχι από μαζική ανάπτυξη τουριστών μικρής οικονομικής αξίας.

Βασικός δείκτης βιωσιμότητας μιας περιοχής προέρχεται η φέρουσα ικανότητα της περιοχής. Ορίζεται γενικά ως «ο μέγιστος αριθμός ατόμων που μπορούν να χρησιμοποιήσουν έναν τοπο χωρίς καμία τροποποίηση του φυσικού περιβάλλοντος και χωρίς της μείωση της ποιότητας της εμπειρίας που αποκτώνται από τους τουρίστες» (Mathieson and Wall[1]). Αυτός ο ορισμός είναι για γενικευμένη χρήση στο κοινωνικο-πολιτισμικό και οικονομικό περιβάλλον και σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού, η φέρουσα ικανότητα είναι «ο μέγιστος αριθμός ατόμων που μπορούν ταυτόχρονα να επισκεφθούν έναν τουριστικό προορισμό, χωρίς να προκαλέσουν ζημιά στο φυσικό, οικονομικό και κοινωνικοπολιτισμικό περιβάλλον, καθώς και μια απαράδεκτη άρνηση ποιότητας και ικανοποίησης επισκεπτών ".

Ο παραπάνω ορισμός αναφέρεται μόνο στην ικανοποίηση των τουριστών και ερευνητών έχουν ήδη εκφράσει την άποψη ότι η ικανότητα μεταφοράς πρέπει να μετρηθεί και, για τους κατοίκους.
Τελικά ο Donald Getz[2] εντόπισε την έννοια της φέρουσας ικανότητας μεταφοράς σε έξι υποκατηγορίες (φυσική, οικονομική, αντιληπτική, κοινωνική, οικολογική και πολιτική), καθεμία με διαφορετικές επιπτώσεις.

Η ικανότητα μεταφοράς είναι ένα από τα κεντρικά πλαίσια εντός του οποίου τέτοια θέματα μπορούν να αντιμετωπιστούν τοπικά (Lindberg[3]). Ο ζωντανός κύκλος ανάπτυξης τουριστικών προϊόντων έχει περιγραφεί από τον Butler[4]. Η φέρουσα ικανότητα του μοντέλου αναφέρεται ως το στοιχείο που περιορίζει την ανάπτυξη και εμφανίζεται στο στάδιο της οικονομικής στασιμότητας του τουριστικού προορισμού και εμφανίζεται ως μια σχετικά στατική ζώνη που ελέγχει το ύψος της ανάπτυξης σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον (Λάγος και άλλοι[5]). Η διεπαφή μεταξύ του κύκλου ζωής που αντιπροσωπεύει την τουριστική ανάπτυξη και τη φέρουσα ικανότητα είναι μια δυναμική διαδικασία (Butler[6], Martin και Uysal[7]).

Παρά την απεριόριστη ανάπτυξη σε οποιονδήποτε προορισμό είναι αδύνατη, αλλά το σχήμα της ανάπτυξης μπορεί να έχει κυκλική μορφή (Baum[8], Butler[9]). Όπως προτείνεται στο τελικό στάδιο της οικονομικής στασιμότητας ή ακόμα και νωρίτερα, εάν εισαχθούν σημαντικά νέα προϊόντα ή συστήματα μάρκετινγκ, ο κύκλος ζωής ενός τουριστικού προορισμού μπορεί να αρχίσει ξανά να δείχνει ανάπτυξη. Διαφορετικά, μπορεί να υπάρχει πτώση (Tooman[10]).

[1] Mathieson, A. and Wall, G., Tourism: economic, physical and social impact. Longman Scientific and Technical. New York. 1982.
[2] Getz, D. Capacity to absorb tourism: Concepts and implications for strategic planning Annals of Tourism Research Vol. 10, (2), pp. 239-263, 1983.

[3] Lindberg, K., S. McCool, and G. Stankey, Rethinking Carrying Capacity. Annals of Tourism Research 24:461–465. 1997.
[4] Butler, R.W. The concept of tourism area cycle of evolution: implications for management of resources Canadian Geographer 24(1): 5-12. 1980.

[5] Lagos, D. and Diakomanolakis, M., Carrying capacity Tourism Development for Island of Kos. Proceedings of ERSA Conference. Panteio University, Athens, 2011.Online to: https://plandevel.web.auth.gr/ERSA_GR_CONF_2012.
[6] Butler, R. Modelling Tourism Development: Evolution, Growth and Decline. Tourism, Development and Growth: The Challenge of Sustainability, eds S. Wahab and J. Pigram. Routledge: London, pp. 109–125, 1997.

[7] Martin, B. S., and Uysal, M., An Examination of Relationship Between Carrying Capacity and the Tourism Life Cycle: Management and Policy Implications. Journal of Environmental Management 31:327–333.1990.
[8] Baum T., Taking the Exit Route: Extending the Tourism Area Life Cycle Model, Current Issues in Tourism, Vol. 1 (2), pp. 167 – 175, 1998.

[9] Butler, R., The Tourism Area Life Cycle in the Twenty-First Century. A Companion to Tourism, A. Lew, eds M. Hall and A. Williams. Oxford: Blackwell, pp. 159–169, 2004.
[10] Tooman, L., Applications of the Life-Cycle Model in Tourism. Annals of Tourism Research 24:214–234, 1997.