Το βιβλίο «MARE NOSTRUM: Μετατοπίσεις ισχύος στον γεωπολιτικό χάρτη της Μεσογείου» και η σπουδαιότητά του

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο
Αγαπητός Ξάνθης
Αρχιτέκτονας

Όταν ένας φίλος μού συνέστησε το βιβλίο «MARE NOSTRUM: Μετατοπίσεις ισχύος στον γεωπολιτικό χάρτη της Μεσογείου», εκδόσεις: Παπαζήση το έψαξα αμέσως και το απέκτησα.

Είναι ένα περιγραφικό δοκίμιο απόψεων και θέσεων εξεχουσών προσωπικοτήτων που έχουν και θέλουν να έχουν θέσεις αλλά και αντιθέσεις με τα τεκταινόμενα των διεθνών σχέσεων στην περιοχή μας. Γιατί η περιοχή μας είναι η Μεσόγειος, και όπως γράφει ο επιμελητής και αν. καθηγητής του Πανεπιστήμιου Αιγαίου στον πρόλογο: «Η Μεσόγειος είναι πολλά πράγματα, είναι μια απέραντη θάλασσα, χωρίς ακριβή όρια» και σε συνέχεια διερωτάται ο επιμελητής «Άραγε είναι και δρόμος ειρήνης;».

Σε αυτό το καίριο ερώτημα έρχεται μια πλειάδα ειδικών επιστημόνων και διπλωματών και όχι μόνο, να καταθέσουν τη γνώση τους και τις εμπορίες τους για την πορεία των δρωμένων αλλά και παράλληλα να προβλέψουν περισσότερο από το παρόν.

Γιατί όπως αναφέρει ο κ. Σωτήρης Ντάλης στο προλογικό του άρθρο: ο κόσμος σήμερα είναι κατακερματισμένος και ασταθής και οφείλει έτσι να ενισχυθεί ο ρόλος της Ε.Ε. για μια ισορροπία αναφέροντας ενδεικτικά «για μία νέα αλληλεγγύη συμφερόντων σε ευρωπαϊκό επίπεδο που θα συμπληρώνει και δεν θα ακυρώνει το εθνικό συμφέρον. Αυτή η Ένωση θα φέρει ένα πρόσωπο εξωστρεφούς πατριωτισμού και θα πρωταγωνιστεί σε όλες τις πολυεπίπεδες συζητήσεις, για την πατρίδα μας την Ευρώπη!».
• Τη σκυτάλη του δοκιμίου την παίρνει ο κ. Ε. Βενιζέλος με μία ουσιώδη ανάλυση για τις θαλάσσιες ζώνες πάνω σε βασικές εθνικές θέσεις που θα εξασφαλίζουν όμως τη μεγάλη εσωτερική πολιτική και κοινωνική συναίνεση.
Ακολούθως έρχεται η κ. Ν. Μπακογιάννη η οποία τονίζει ότι τα ελληνικά –κυπριακά και τα ευρωπαϊκά σύνορα οφείλουν να έχουν την ίδια κατεύθυνση ασφαλείας με την επισήμανση ότι η χώρα μας μπορεί να καθίσει στο τραπέζι με τη γείτονα χώρα, με τη βασική προϋπόθεση της μη καταπάτησης της εθνικής μας κυριαρχίας.

Μετά έρχεται ο καθηγητής κ. Χριστοδούλακης για την ανάλυσή του σχετικά με την ισχύ και την οικονομία ως παράμετροι της μετα-μνημονιακής Ελλάδας, η οποία οφείλει να επαναφέρει βασικές προτεραιότητες.

Στη συνέχεια, ο πρέσβης Κ. Σαββαΐδης περιγράφει εκτενώς το ιστορικό της οριοθέτησης των θαλάσσιων ζωνών της χώρας συμπληρώνοντας το κείμενό του με το μνημόνιο: Τουρκίας-Λιβύης και με τις σχετικές συνέπειές του σε όλη την περιοχή και στη χώρα μας επισημαίνοντας την καταλληλότητα λόγου θεμάτων που άπτονται της εξωτερικής πολιτικής από πρόσωπα που διακρίνονται με θετικότητα από τις δυνάμεις και τις γνώσεις τους.

Ακολουθεί ο πρέσβης κ. Αποστολίδης με μια σοβαρή προσέγγιση των ελληνοτούρκικων σχέσεων, μετά η κυρία Μάνια Τελαλιάν με ανάλυση σε βάθος του Τουρκο-Λιβυκού μνημονίου με τις νομικές διεθνείς ατέλειες, ο ρόλος των νησιών για τις θαλάσσιες ζώνες και να κλείσει με την αποδεδειγμένη παραβίαση των πρωτογενών κανόνων της ΣΔΘ εκ μέρους της Τουρκίας και της Λιβύης για το αναφερόμενο μνημόνιο.

Το βιβλίο συνεχίζει με ενδιαφέρουσες απόψεις για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις από τη Συμφωνία στο Ελσίνκι (1999) για την ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. και τις δεσμεύσεις της Τουρκιάς και το σχετικό «θάνατό» της, μέχρι τη δύναμη της δημοσίας διπλωματίας στην εποχή της παγκόσμιας επικοινωνίας και των νέων τεχνολογιών.

Το ενδιαφέρον Πρώτο Μέρος οριστικοποιείται με δύο εισηγήσεις που καταπιάνονται με θέματα ΜΜΕ και δημόσιας διπλωματίας, στην ψηφιακή εποχή όπου αναπτύσσεται ένας ιδιότυπος εκδημοκρατισμός της πληροφορίας με τη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας ως μέσον πλέον της επικοινωνιακής τακτικής προς όφελος όλων.

Τα ενδιαφέροντα άρθρα τα παρουσιάζουν αντίστοιχα, κ. Μοσχόπουλος, η κ. Πουλίδου, ο κ. Ρωσσίδης, ο κ. Καπετανγιάννης και η κ. Μπούρα.
Εν κατακλείδι, το Πρώτο Μέρος, περιγράφει τις ευαίσθητες Ε/Τ σχέσεις με εξωστρέφεια, ειλικρίνεια και τεκμηρίωση και ανοίγει ουσιαστικά το πολυσυλλεκτικό δοκίμιο με πολύ ενδιαφέρον και σοβαρότητα λόγου και θέσης, τα οποία διακρίνομε σε όλο το εύρος του τόμου.

• Το Δεύτερο Μέρος ανοίγει το διάλογο για τον «Κυπριακό» με το βασικό ερώτημα: Quo Vadis Κύπρος;
Γράφουν ο κ. Αλέκος Μαρκίδης νομικός, ο κ. Τάκης Χατζηδημητρίου πρόεδρος του ΙΚΜΕ (Ίδρυμα Κοινωνικοπολιτικών Ερευνών), ο κ. Μιχάλης Ατταλίδης πρώην Πρύτανης του Πανεπιστήμιου Λευκωσίας για το πλαίσιο και τα οφέλη των τριμερών συνεργασιών με τη σταθερή θέση ότι η επίλυση του «Κυπριακού» περνάει τώρα από την επίλυση των ενεργειακών προβλημάτων όλης της περιοχής.

Μετά στο παρασκήνιο της Συναντήσεως του «Γκραν Μοντανά» της Ελβετίας (2017) για την επίλυση του Κυπριακού και διαβάζουμε τον ρόλο των τότε πολιτικών προσωπικοτήτων στο εν γένει θέμα και να κλείσει αυτή ενότητα με την πολυπλοκότητα του κυπριακού θέματος και τη σχετική δύναμη των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης με τους συγγραφείς: κ. Δρουσίωτη και κ. Παύλου αντίστοιχα.

• Το Τρίτο Μέρος μπαίνει δυναμικά στο χώρο της Ν.Α. Μεσόγειου με τα ενεργειακά και γεωπολιτικά παίγνια, με τις φιλικές αλλά και αντιπαραθετικές σχέσεις των κρατών που βρίσκονται σε αυτή την ρευστή περιοχή και των εμπλεκόμενων μεγάλων δυνάμεων.

Αυτό το μέρος, συνεχίζει με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, με το Μνημόνιο Συνεργασίας Τουρκίας και Λιβύης (MoU-Memorandum of Understanding) και τα συνεπαγόμενά του ως νομικά αδύναμη γεωγραφική ανορθογραφία με το στόχο όμως η Τουρκία να αναδειχθεί περιφερειακή υπερδύναμη με τις κινήσεις της.
Μετά ξετυλίγεται ένα θέμα του ευρύτερου ενδιαφέροντος, όπως η σχέση του Ιράν-Δύσης για να κλείσει αυτό το Μέρος.
Γραφούν οι κ. Κούρκουλας, ο κ. Ατταλίδης, ο κ. Αθανασόπουλος, ο κ. Τριφύλλης, η κ. Χειλά, ο κ. Καραγιάννης και ο κ. Ζιώγας.

• Το Τέταρτο Μέρος φέρνει στο προσκήνιο τη γεωοικονομία και τη διπλωματία των (ενεργειακών) αγωγών, χωρίς να φείδεται λόγου σε προκαλούμενα κοινωνικά θέματα, όπως είναι η κλιματική αλλαγή και η φτώχεια.
Εάν θέσουμε ότι η ενεργεία σημαίνει ανάπτυξη, τότε η θεματολόγια της συγκεκριμένης ενότητας με το δίκτυο αγωγών και τα σχετικά παίγνια που παίζονται καταλαβαίνει κανείς τη σπουδαιότητα αυτού το Μέρους.
Γράφουν ο κ. Χατζηδάκης, ο κ. Μανιάτης, ο κ. Ανδριανόπουλος, ο κ. Γαλδαράς και ο κ. Φίλης.

• Το Πέμπτο Μέρος δεν μπορεί να απέχει από ένα παγκόσμιο θέμα που αφορά την προσφυγική κρίση, το μεταναστευτικό ζήτημα και τις ανάλογες προκλήσεις ασφαλείας στα σύνορα της Ευρώπης. Ο αν. υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, κ. Κουμουτσάκος επισημάνει το βάρος του προβλήματος και την ανάγκη σύνθεσης προσπαθειών, ο κ.Φλωρίδης εισαγγελέας Εφετών, αναλύει το θέμα νομικά. Σε συνέχεια ο κ. Μποτόπουλος αναφέρει την ανάγκη να υπάρξει ένα νέο ευρωπαϊκό σχετικό πλαίσιο με την αποφυγή μορφών τύπου «Μόριας», ο κ. Σεβαστάκης καθηγητής στο ΑΠΘ, αγγίζει το θέμα των συνόρων και ο καθηγητής κ.Παγουλάτος, αναλύει την πραγματική πρόκληση της μετανάστευσης στη βάση της ενσωμάτωσης και όχι της απλής διέλευσης.

Τέλος, ο κ. Ζωγραφάκης, ο κ. Σαββίδης, ο κ. Καρατράνος, ο κ. Βιολάκης και η κ. Μπαρδακά περιγραφούν την οικονομική συσχέτιση του ζητήματος - την κοινωνική πλευρά - τα εξαγόμενα προβλήματα στον τομέα της ασφάλειας όσο στο εθνικό επίπεδο τόσο στο ανθρώπινο μαζί με το ρόλο της Ε.Ε και τη θέση της Τουρκίας στο μείζον θέμα της μετανάστευσης και τα παρελκόμενα με τη σχέση με την Ε.Ε. Και τέλος η Αννίτα Μπαρδακά παρουσιάζει ένα ευαίσθητο θέμα του Trafficking στη Μεσόγειο μέσα από τη δραματική διπλή ματιά της παράνομης μετανάστευσης-λαθρεμπορίου-τρομοκρατίας και της εμπορίας ανθρώπων.

• Το Έκτο Μέρος έρχεται στην Ευρώπη και στο χαρακτήρα των διεθνών σχέσεών της και κυρίως των διατλαντικών. Πρώτος γραφεί ο κ. Χρήστος Στυλιανίδης τ.Επίτροπος προδιαγράφοντας τα εργαλεία για μια ισχυρή Ε.Ε σε πολλά παγκόσμια επίπεδα δράσης. Επισημαίνει το χαρακτήρα της «ήπιας ισχύος» αλλά με σκέψη “out of box”, ώστε η Ένωση να είναι ένας παγκόσμιος παίκτης της ειρηνικής συνύπαρξης, του ανθρωπισμού και της προόδου.

Συνεχίζει ο κ. Κ. Αρβανιτόπουλος, τ. υπουργός Παιδείας και καθηγητής σε Ίδρυμα στην Αμερική, όπου περιγράφει την παγκόσμια εικόνα μέσα από τις εξελίξεις και τις κρίσεις καταλήγοντας στην επαναφορά της σημασίας και του γνωστικού ενδιαφέροντος των Διεθνών Σχέσεων.

Ο κ. καθηγητής Π. Ιωακειμίδης, παρουσιάζει με επιστημονικό τρόπο την Τουρκία, το Ην. Βασίλειο, την Ουγγαρία και τις ΗΠΑ, ως δυνάμεις που προέρχονται από αυτοκρατορίες και νοσταλγούν με το ένα ή άλλο τρόπο στη επαναφορά της αυτοκρατορικής ισχύος τους.
Κατοπινά κ. Θ. Θεοδώρου τονίζει τα οφέλη από το εγχείρημα της Ε.Ε. με τις ανάλογες δράσεις της και την υπεραξία με ουσιαστικές στηρίξεις στα κ-μ, όπως το σημερινό ειδικευμένο «πακέτο» του Ταμείου Ανάκαμψης. Ο κ. Λ. Κουρκουβέλας αναλύει ιστορικά τα θέματα της μεταπολεμικής Δύσης, με έμφαση στους θαλάσσιους δρόμους και το παγκόσμιο εμπόριο τονίζοντας τη μεγάλη σημασία που έχει η ικανότητα να διατηρεί κάποια χώρα τον έλεγχο των θαλασσών με τα ανάλογα οικονομικά οφέλη.

Ο καθηγητής κ. Π. Στάγκος ανοίγει το φάκελο Ευρώπη-Μεσόγειος με τα θετικά και αρνητικά αποτελέσματα πολιτικών και δράσεων.

Η κ. Μ. Κοππά αναφέρεται στην Παγκόσμια Στρατηγική Ασφάλειας και το ρόλο της Ευρώπης υπογραμμίζοντας τη λέξη «ανθεκτικότητα-resilience», ως σημαντικό στοιχείο βοήθειας για να γίνουν τα κράτη λιγότερα ευάλωτα και ασταθή στη παγκόσμια διακυβέρνηση του 21ου αιώνα, πάντα όμως στο πνεύμα των δημοκρατικών κρατών.
Τέλος, οι δύο τελευταίοι συμμετέχοντες ο αν. καθηγητής κ.Σ. Ντάλης και ο κ. Ι. Φούκας μαζί με τον κ. Σ. Ντάλη με δυο σπουδαία άρθρα περιγράφουν στο πρώτο: το πολιτικό «μοντέλο» της Ένωσης με τις επιτυχίες αλλά και τις αδυναμίες της υπολογίζοντας την Ενώση όχι ως δύναμη αλλά ως ενιαίο χώρο με τη στόχευση για μία Οντότητα συνολική, αναπτυξιακή, κοινωνική, θεσμική και πολιτική στο τέλος.

Μια Ευρώπη ανοιχτή, φιλελεύθερη, εξοπλισμένη με την απαραίτητη κυριαρχία αφήνοντας πίσω νοήματα του κλειστού «φρουρίου» και της σφιχτής νομισματικής πολιτικής υπέρ των αγορών. Στο δεύτερο και τελευταίο άρθρο του βιβλίου: αναφέρεται η απάντηση της Ε.Ε. στην πρόκληση και τη φιλοδοξία στη διαμόρφωση μιας στρατηγικής γεωπολιτικής δύναμης με το σχετικό κείμενο «Παγκόσμια Στρατηγική της Ε.Ε».

Ως θεσμική απάντηση περιγράφεται η ενεργοποίηση μιας κοινής Απόφασης που αφορά τη «Μόνιμη Διαρθρωμένη Συνεργασία-PeSCo», η οποία ουσιαστικά παρουσιάζει μια νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας και άμυνας για την Ευρώπη, διαφορετική και απεγκλωβισμένη από το ΝΑΤΟ.
→ Το όλο συλλογικό δοκίμιο κατέχεται από μια συνέχει των έξι (6) Μερών του με ευανάγνωστη ροή και αναλύει, προσεγγίσει, ακουμπά, συσχετίζει θέματα που είναι συνεχώς στα αυτιά μας μέσα από τα Μ.Μ.Ε., και μας αφορούν.
Συνεπώς το συγγραφικό αυτό εγχειρίδιο διαθέτει πλούσια γνώση από ειδικούς αλλά και από άτομα που έχουν να αναφέρουν κάτι πολύ ενδιαφέρον στην κοινή γνώμη.

Ο δε εισηγητής- επιμελητής ο κ. Σωτήρης Ντάλης περίτεχνα συνέθεσε και περιεργάστηκε το σύνολο του βιβλίου για να αποτελέσει απαραίτητο κομμάτι της βιβλιοθήκης των Διεθνών Σχέσεων και όχι μόνο.