Πόσο απέχει το ΑΕΠ από το διάστημα;

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Hλίας Καραβόλιας

Πώς ένας μόνο άνθρωπος κατάφερε και κατέχει, εν μέσω πανδημίας μάλιστα, περισσότερη περιουσία απο τον πλούτο που παράγει μια χώρα 11 εκατομμυρίων κατοίκων; (σημ.: ο περίφημος Elon Musk -της ηλεκτροκίνησης οχημάτων και των διαστημικών σχεδίων για δορυφόρους και ταξίδια σε πλανήτες - έφθασε να έχει καθαρή θέση πριν από λίγες ημέρες 188 δισ. δολάρια όταν στα 170 δισ. ευρώ είναι περίπου το ΑΕΠ της Ελλάδας).

Έννοιες-φαντάσματα παλαιότερων αιώνων (πλασματικό κεφάλαιο, όρια υπεσυσσώρευσης, χρηματιστικοποίηση) μας στοιχειώνουν τις νύχτες και μας αναγκάζουν να τις επισκεφτόμαστε συνεχώς μήπως και καταλάβουμε τι συμβαίνει.

Ανοίγεις ξανά και ξανά τους κλασικούς αλλά και τους σύγχρονους θεωρητικούς, κάθε σχολής και άποψης, μήπως και βρείς εξήγηση απο την οικονομική επιστήμη για το φαινόμενο. Άραγε ποια θεωρία περί συσσώρευσης κεφαλαίου θα έδινε πειστική εξήγηση στα ασύλληπτα αυτά μεγέθη των νέων ελίτ, αυτών που ελέγχουν τους τεχνολογικούς κολοσσούς, συγκεντρώνοντας ασύλληπτη περιουσία και γίνονται ισχυρότεροι απο κράτη, κυβερνήσεις και θεσμούς; Τwitter και Facebook έκλεισαν τον λογαριασμό του προέδρου των ΗΠΑ. Κάτι που ναι μεν ήταν σωστό, αλλά φανταστείτε τι μπορούν να κάνουν σε εμάς τους κοινούς θνητούς (ΣΗΜ: στην Κίνα πάλι «εξαφανίζουν» συχνά-πυκνά τους δισεκατομμυριούχους που σηκώνουν παντιέρα στο καθεστώς. Τους επιβάλλουν όριο στη συσσώρευση και φυσικά έλεγχο στις μεθόδους πλουτισμού).

Πόσο αφορά όμως τελικά έναν μισθωτό, έναν ελεύθερο επαγγελματία, έναν μικρομεσαίο επιχειρηματία, ο αμύθητος πλούτος των λίγων; Καθόλου, είναι η σωστή απάντηση. Στο συλλογικό ασυνείδητο της μάζας εγγράφονται αυτά τα μεγέθη ως προβολές απο ένα φαντασιακό άπειρο που δεν συλλαμβάνεται απο τον κοινό νου. Όταν παλεύεις για το μεροκάματο, για τον αγώνα της χρεωμένης, ίσως για κάποιους, αλλά τουλάχιστον αξιοπρεπούς ζωής, δεν ασχολείσαι με το αν η μετοχή της Τesla (ηλεκτρικά αυτοκίνητα) και της Space -X (δορυφόροι) έκαναν τον Μusk πιο πλούσιο απο τον Bezos της Αmazon.

Χρειαζόμαστε μια άλλη αφορμή για να ακουμπήσουμε, να αντιληφθούμε κάπως τα α-νόητα αυτά νούμερα. Και τα λέω έτσι διότι πολύ απλά δεν τα πιάνει η ανθρώπινη νόηση. Παράγουμε στην Ελλάδα 170 δισ., δηλαδή όσο η περιουσία ενός 49χρονου που εισήγαγε πριν από λίγα χρόνια τις ιδέες του και τις εφευρέσεις του στον ναό του χάρτινου πλούτου (Wall Street) και σήμερα έφθασαν σε αυτές τις τρελές κεφαλαιοποιήσεις (άσχετα αν είναι τιμές και όχι αξίες, θέλει πολλή συζήτηση το θέμα).

Μαζί με αυτόν όμως κερδίζουν επενδυτές ανα τον κόσμο και κυρίως οι περισσότεροι Αμερικανοί πολίτες, των οποίων οι συντάξεις έχουν επενδυθεί στο χρηματιστήριο με αιχμή τις μετοχές υψηλής τεχνολογίας. Οπότε κάπου εδώ, ακούω να αναφωνούν οι φανατικοί οπαδοί της απορρύθμισης ότι «ιδού το θαύμα» του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού: όταν κερδίζει ένας επωφελείται το σύνολο.

Ας το αφήσουμε ασχολίαστο. Διότι εδώ έχουμε ιστορικές ανατροπές των αξιωμάτων όλων των σχολών και των θεωριών της οικονομικής φιλοσοφίας (για την ακρίβεια όχι ακριβώς όλων...). Εν τάχει: μετά την αποσύνδεση του χρυσού απο το δολάριο (1971) και την πετρελαϊκή κρίση του 1973 η κάμψη της κερδοφορίας προκάλεσε αρκετά κύματα δομικών οικονομικών αναδιαρθρώσεων. Αυτά όμως κατάφεραν να αντισταθμίσουν μόνο μερικώς τις ζημίες. Τότε το σύστημα ενεργοποίησε την ισχύ του πλασματικού κεφαλαίου.

Και κάπου στα μέσα της δεκαετίας του 1980 (Ρήγκαν, Θάτσερ) άρχισε ο νεοφιλελευθερισμός οπότε και ο χρηματοπιστωτικός τομέας απελευθερώθηκε και διεθνοποιήθηκε. Υπερσυσσωρευμένα κεφάλαια από τους παραγωγικούς τομείς της οικονομίας μεταφέρθηκαν προς τα χρηματιστήρια. Από εκεί και μετά η απορρύθμιση έπιασε δουλειά με την hitech τεχνολογία και το διαδίκτυο στην αρχή του αιώνα, να μετακινούν κεφάλαια σε κλάσματα του δευτερολέπτου: ο πλούτος γεννιέται πλέον από τη ροή, την ταχύτητα, τα σύμβολα, την τάση. Το μοχλευμένο χρήμα (αέρας) γεννάει χρήμα, χωρίς να απασχολεί χέρια, μηχανές, συντελεστές παραγωγής.

Mέχρι εδώ όμως με την ιστορία και τη θεωρία. Γιατί έτσι ξεχνάμε την εργασία, το ανθρώπινο κεφάλαιο και την υπεραξία που αποσπάται. Το μυστικό πίσω απο κάθε τέτοιες αμύθητες περιουσίες είναι ότι δημιουργούνται ως υποσχέσεις δυνητικής κερδοφορίας. Ως ανέξοδα στοιχήματα μελλοντικής ροής εσόδων, υπεραξιών, κεφαλαιοποιήσεων, εξαγορών. Ως χρήμα εν αναμονή. Κάθε ζάμπλουτος στη Wall Street έχει καρπωθεί τη φαντασιακή προβολή στο μέλλον κάποιων εκατομμυρίων επενδυτών που πόνταραν στο όραμά του. Θεμιτό. Έξυπνο. Ευφυές. Αυτή είναι η μαγεία με τον καπιταλισμό. Ένας σκέφτεται, σχεδιάζει, οραματίζεται και πολλοί τον χρηματοδοτούν. Κερδίζουν όσοι τον χρηματοδοτούν περισσότερο. Χάνει κανείς από τον πλουτισμό του ενός, των δυο, των λίγων;

Μην απορήσετε με την απάντηση: φαινομενικά κανείς. Αλλά όταν σας λείψουν λεφτά από το πορτοφόλι σας για τους απλήρωτους λογαριασμούς τέλος του μήνα, απλώς αναρωτηθείτε: πού πήγε το χρήμα από την αγορά, το ρευστό από τις οικονομίες, και γιατί δεν έχουμε πρόσβαση όλοι σε αυτό έστω να το δανειστούμε τώρα που είναι φθηνό από τις κεντρικές τράπεζες;

Μήπως το μάζεψε και το έστειλε στο φεγγάρι ο Musk με τους δορυφόρους του για να το κρύψει εκεί; Όχι βέβαια. Δεν το πήρε ο άνθρωπος από εμάς. Από τη διεθνή αγορά το «πήρε». Μετοχές έχει ο άνθρωπος, όχι ρευστό. Και αν ακόμα τις ρευστοποιήσει και το κρύψει σε άλλους πλανήτες, δικαίωμά του. Και νομίμως θα το κάνει, να το ξέρετε...