Εκδικητικό κράτος και αδιαφορία απέναντι στους νόμους

Φίλιππος Ζάχαρης

Ανησυχητικά δεν είναι μόνο τα σημάδια μιας κοινωνίας σε σύγχυση αλλά μίας κοινωνίας που οδεύει ολοταχώς προς έναν ακραιφνή ολοκληρωτισμό, χωρίς κανείς να μπορεί πλέον να φρενάρει την όλη δυσάρεστη εξέλιξη.

Οι αφορμές είναι πολλές και μάλιστα επίκαιρες, με δεδομένο ότι καθημερινά - παρά το lockdown - λαμβάνουν χώρα και άλλα γεγονότα σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικο-οικονομικής ζωής.

Εν προκειμένω μιλάμε για το φούντωμα της ανεργίας, την αδιαφορία της Πολιτείας απέναντι στις αξιώσεις του φοιτητικού κόσμου για την απομάκρυνση της αστυνομίας από τα Πανεπιστήμια, για το δικαίωμα του κάθε κρατούμενου στις φυλακές να τυγχάνει ανθρώπινης αντιμετώπισης και όχι εκδικητικότητας αλλά και τον παρατεταμένο αποκλεισμό των πολιτών από τις αποφάσεις που λαμβάνονται για λογαριασμό τους αλλά χωρίς τη συναίνεσή τους.

Η εξουσία στην Ελλάδα ήταν πάντα απομακρυσμένη από τις επιθυμίες των πολιτών ακόμη και αν αυτές οι επιθυμίες θεωρητικά μπορεί να μην εξέφραζαν το σύνολό τους. Είναι έτσι δομημένο το ελληνικό κράτος εδώ και πολλές δεκαετίες που σε αυτούς που γνωρίζουν, δεν φαίνεται να εκπλήσσει η συμπεριφορά της απέναντι στα κάθε λογής αιτήματα.
Την ανεργία οι κυβερνήσεις την αντιμετωπίζουν εξακολουθητικά διορίζοντας χιλιάδες δημοσίους υπαλλήλους με αντάλλαγμα την ψήφο αιώνιας πίστης στο εκάστοτε κυβερνών κόμμα και αυτό δεν αλλάζει.

Από την άλλη, κάθε κίνηση προς τη διεκδίκηση ή εφαρμογή ανθρωπίνων δικαιωμάτων - το αυτονόητο δηλαδή – θεωρείται παρέκκλιση από τον γενικό κανόνα, ακόμη και αν αυτή η αδιαφορία επιδεικνύεται προκλητικά ακόμη και κατά των ίδιων των εκπροσώπων της Δικαιοσύνης, οι οποίοι φτάνουν να παρεμβαίνουν διευκρινιστικά με δηλώσεις τους για την τήρηση των νόμων, όπως στην υπόθεση της απεργίας πείνας του Δημήτρη Κουφοντίνα.
Και δεν χρειάζεται να είναι κανείς ειδήμονας ούτε αντάρτης πόλης για να σκεφθεί ότι σε μία κατ’ επίφασιν δημοκρατία πρέπει να τηρούνται βασικά δικαιώματα, τουλάχιστον υποτυπωδώς, για να δικαιολογείται τουλάχιστον η ύπαρξή της.

Εδώ όμως έχουμε να κάνουμε με μία διαφορετική κατάσταση που μοιάζει περισσότερο με βεντέτα παρά με πιστή εφαρμογή του νόμου.
Απόδειξη για τούτο είναι οι συνθήκες κράτησης στις φυλακές υψίστης ασφαλείας, κάτι που θυμίζει Stammheim και λευκά κελιά ή φυλακές τύπου F.

Αν αυτό από μόνο του δεν υπονομεύει την κοινοβουλευτική δημοκρατία που ασπάζονται τα κόμματα, αν αυτό δεν αποτελεί παρά μία προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας απέναντι σε όλους ανεξαιρέτως τους διαφωνούντες, αν αυτή η δημοκρατία που λανσάρουν δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα κακέκτυπο και πάνω απ’ όλα ψευδεπίγραφο μοντέλο της αρχαίας Αθήνας, τότε δεν μιλάμε απλώς για εκδικητικότητα αλλά για σαφή ολοκληρωτισμό.

Έχουμε μάθει στην Ελλάδα να ανεχόμαστε συχνά αδιαμαρτύρητα – και αυτό είναι το πιο τραγικό – ανόητες επιεικώς συμπεριφορές αλλά πάνω απ’ όλα σοβαρές παραβιάσεις των νόμων που το ίδιο το κράτος έχει θεσπίσει. Έχουμε συνηθίσει δε σε ένα προκλητικά αδιάφορο μοντέλο ζωής του τύπου «μόνο όταν καίγεται το σπίτι του διπλανού σου, να ετοιμάζεσαι για το δικό σου».

Αυτό από μόνο του δημιουργεί τις προϋποθέσεις για μία κοινωνία σε βαθιά ύπνωση όπου ο καθένας ξυπνά μονάχα σε ακραίες περιπτώσεις. Φτάνουμε δηλαδή να κατηγορούμε το κράτος μόνο όταν αυτό εισβάλλει στα δικά μας χωράφια. Για όλους τους άλλους όμως που δεν θίγονται προσωπικά αυτό είναι αδιάφορο.

Αν με αυτή την τακτική θεωρούν οι κυβερνήσεις πως πετυχαίνουν τους στόχους τους, αν με το να αστυνομεύουν τα Πανεπιστήμια ή να αφήνουν να πεθαίνουν κρατούμενοι, πρακτική που θυμίζει άλλες εποχές, και σε αντιστάθμισμα όλων αυτών να ανοίγουν οι πόρτες μόνο για τα δικά τους παιδιά, πλασάροντας βέβαια παράλληλα τεχνηέντως πως «τα πράγματα έχουν αλλάξει», τότε δεν μιλάμε ούτε καν για κράτος που στοιχειωδώς θα μπορούσες να είχες απέναντί σου και να επιχειρηματολογήσεις δεόντως, παρά για μια κάθε φορά μικρή «παρέα» που καθορίζει τις τύχες των πολιτών.

Στην Ελλάδα λοιπόν έχουμε πρόβλημα ακόμη και με την υποτυπώδη αξιοκρατία αλλά πάνω απ΄όλα την εφαρμογή των νόμων. Αυτή την κατάσταση κανένα κόμμα δεν μπόρεσε και δεν θέλησε να διορθώσει ακόμη και αν μερικά από αυτά τα κόμματα συνασπίστηκαν από διαφορετικούς ιδεολογικούς χώρους.
Η Ελλάδα λοιπόν έχει συνολικά μεγάλο πρόβλημα λειτουργίας των Θεσμών, στοιχειώδους τήρησης βασικών νόμων. Αυτό ήταν και αυτό είναι το κυρίαρχο ζήτημα.

Κατά τα άλλα, οι πολίτες σε μεγάλο ποσοστό προσπαθούν να εκμεταλλευτούν τις λίγες ευκαιρίες που τους παρουσιάζονται, για να μην καεί και το δικό τους σπίτι όπως του διπλανού. Κοινώς, οι περισσότεροι σφυρίζουν αδιάφορα όταν η εξουσία καταπατά βασικά ανθρώπινα δικαιώματα αλλά πάνω απ’ όλα δεν εφαρμόζει τους δικούς της νόμους. Και αυτό είναι τον πιο τραγικό.