Ένας μυθώδης θησαυρός στην Κάλυμνο του 19ου αιώνα

Rodiaki NewsRoom

Το 1821, σε καθεστώς αυτονομίας, η Κάλυμνος συμμετέχει στη μεγάλη επανάσταση, παίρνει μέρος στη ναυμαχία του Γέροντα, στις 29 Αυγούστου 1825. Μαζί με Λέρο, Πάτμο και Ικαρία είναι οι «Συμπληρωματικαί νήσοι του τμήματος των ανατολικών Σποράδων». Όταν όμως καθορίστηκαν τα σύνορα του ελληνικού κράτους, η Κάλυμνος ανταλλάχθηκε με την Εύβοια, με αποτέλεσμα να επανέλθει ξανά στους Οθωμανούς [δεύτερη Οθωμανοκρατία]. Το 1835 η αυτονομία της μαζί με τα παραπάνω νησιά αναγνωρίζεται με αυτοκρατορικό φιρμάνι.

Σε ένα περιβάλλον όπως αυτό, μόλις 2 χρόνια μετά την Ελληνική Επανάσταση, ένας Καλύμνιος αγρότης επιχειρεί να ανοίξει ένα πηγάδι στο χωράφι του. Σκάβει βαθιά τουλάχιστον 15μ. αλλά πέφτει αναπάντεχα σε αρχαιολογικό εύρημα τεράστιας αξίας. Σε ανύποπτο χρόνο ανακαλύπτει έναν θησαυρό από πολυάριθμα δείγματα νομισμάτων. Το απόθεμα IGCH 1216, όπως είναι γνωστό, ήταν τεράστιο καθώς περιείχε τουλάχιστον 10.000 νομίσματα από διαφορετικές ημερομηνίες και περιοχές προέλευσης. Το εύρημα αναφέρθηκε το 1847, σχεδόν 25 χρόνια μετά την ανακάλυψή του.

Σύμφωνα με έκθεση της εποχής, περιείχε δραχμές με πολυάριθμα δείγματα νομισμάτων από Κάλυμνο, Κω, Ρόδο και ένα νόμισμα από την Κνίδο καθώς και χιλιάδες «δαρεικά» περσικά νομίσματα και άφθονη ποσότητα νομισμάτων των Εκατομνιδών [ηγέτες της Καρίας και των γύρω περιοχών, από το 395-334 π.Χ.].

Ηταν νομίσματα του 4ου αιώνα π.Χ και μεταγενέστερα. Η συντριπτική πλειονότητά τους λέγεται ότι αγοράστηκαν από μουσεία και συλλέκτες τον 19ο αιώνα. Ωστόσο, δεν ήταν ο μόνος γνωστός θησαυρός που ανακαλύφθηκε στην Κάλυμνο.

Ενα δεύτερο απόθεμα, πλέον γνωστό ως IGCH 1320, αναφέρθηκε για πρώτη φορά το 1936, ήταν πολύ μικρότερο από την ανακάλυψη του 1823, όμως περιείχε περίπου 150 νομίσματα. Ο θησαυρός της δεκαετίας του ‘30 αποτελούνταν από ασημένια, χάλκινα νομίσματα της Κω της Καλύμνου όπως επίσης μερικά από ψευδο-ροδιακά ασημένια νομίσματα. Δεν έχουμε πολλές πληροφορίες για τον 4ο αιώνα π.Χ. της Καλύμνου. Είναι λογικό ότι έχει προηγηθεί ο μέγιστος σεισμός του 411 π.Χ. Ακόμη δεν έχει συνέλθει η τοπική κοινωνία από το χτύπημα.

Στις αρχές του 3ου αιώνα φαίνεται ότι ο Δημήτριος Πολιορκητης είχε κυρίαρχη επιρροή στο νησί καθώς ενήργησε ως διαιτητής σε μια σύγκρουση μεταξύ Καλύμνου και Κω. Προς το τέλος του 3ου αιώνα πιθανώς όχι αργότερα από το 210 περίπου, η Κάλυμνος έγινε μέρος της Κω.

Το 198/199 π.Χ. εκδηλώνεται ο σεισμός από το Ρήγμα της Ρόδου που προκαλεί σοβαρές ζημιές τόσο στην Κω όσο και την Κάλυμνο. Πιθανόν οι θησαυροί να συνδέονται με τα μεγάλα σεισμικά επεισόδια του νησιού. Οι σεισμοί δεν καταστρέφουν μόνο την πολιτιστική ​κληρονομιά ​αλλά​ αναδιανέμουν ​τους ​αρχαίους ​θησαυρούς​ μιας​ περιοχής. Σε μεγάλες φυσικές καταστροφές ή ακόμη και σε σημαντικές πολιτικές/πολεμικές αναταραχές χάνονται οι περισσότεροι θησαυροί και συνήθως επανεμφανίζονται σε μουσεία, ιδρύματα, ιδιωτικές συλλογές μετά από πολλά χρόνια.

Σε ό,τι αφορά το νόμισμα της φωτογραφίας δεν είναι γνωστό αν προέρχεται από έναν από τους θησαυρούς που έχουν προαναφερθεί ή απο κάποιο άγνωστο μέχρι σήμερα απόθεμα.
Ενα μεγάλος μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς της Καλύμνου, χερσαίας ή υποθαλάσσιας, έχει διανεμηθεί από «άρπαγες» εισαγόμενους ή εγχώριους. Αλλωστε, ο σπουδαίος γυμνασιάρχης Γιώργης Κουκούλης το έχει επισημάνει στο βιβλίο του η «Κάλυμνα της Ιστορίας».Το νόμισμα φέρεται ότι παράχθηκε στην Κάλυμνο, έχει βάρος: 10,516 γραμμάρια. Από το 1852 βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο. Πρόκειται για ασημένια δραχμή 3ου αιώνα π.Χ.

Η Κάλυμνος βρίσκεται απέναντι από τη Μύνδο, αρχαία πόλη της Καρίας. Πολλοί μελετητές αποδίδουν ένα αρχαϊκό ζήτημα σε αυτό, που αποτελείται από έναν πολύ σπάνιο στάτορα, του οποίου η αυθεντικότητα αμφισβητήθηκε πρόσφατα, απεικονίζοντας ένα κράνος με αρσενικό κεφάλι στην όπισθεν και μια λύρα στο πίσω μέρος. Η απεικόνιση του κεφαλιού πιθανότατα ταυτίζεται με τον Άρη, τον θεό του πολέμου [υπήρχε ναός;]. Έχει αποδοθεί με έναν τραχύ, αρχαϊκό τρόπο που του επιτρέπει να χρονολογείται στο δεύτερο μισό του 6ου αιώνα π.Χ. Ομως η χρήση της λύρας σχετίζεται με τη λατρεία του Δάλιου Απόλλωνα, με τον ναό του 3ου αιώνα π.Χ. που υπήρχε στη Χώρα.

Η Κάλυμνος φαίνεται ότι είχε τη δυνατότητα να κόψει δραχμές και χάλκινα νομίσματα με αυτό τον εικονογραφικό τύπο την ελληνιστική περίοδο πριν από τον σεισμό του 198 π.Χ.
Με πληροφορίες από την Kerstin Höghammar, e-book «Σεισμοί της Καλύμνου» και το Βρετανικό Μουσείο.

Αναδημοσίευση από Γεωδίφης
[geogeodifhs.blogspot]