Σάββας Καραταπάνης: «Η απαίτηση για αξιοπρέπεια και η πολιτική της μνησικακίας»

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Σάββας Καραταπάνης*

Ένα ενδιαφέρον βιβλίο εκδόθηκε από τις εκδόσεις ΡΟΠΗ και συγγραφέας είναι ο γνωστός καθηγητής Francis Fukuyama του Πανεπιστημίου Στάνφορντ.

Το βιβλίο βοηθάει, νομίζω, αρκετά τον αναγνώστη να καταλάβει τον σύγχρονο κόσμο, τους ανταγωνισμούς μεταξύ των εθνών και τις συγκρούσεις μέσα στα ίδια τα κράτη, ανάμεσα σε διάφορες μειονότητες.

Τον 20ό αιώνα η πολιτική καθορίζεται κυρίως από οικονομικά αίτια με την αριστερά να απαιτεί περισσότερη ισότητα και τη δεξιά περισσότερη ελευθερία.

Η προοδευτική πολιτική επικεντρωνόταν γύρω από τους εργαζόμενους και τα συνδικάτα, με τη σοσιαλδημοκρατία να επιδιώκει μεγαλύτερη κοινωνική προστασία και οικονομική αναδιανομή ενώ η δεξιά αντίθετα ενδιαφερόταν να περιορίσει το μέγεθος της κυβέρνησης και να ενισχύει τον ιδιωτικό τομέα.

Σύμφωνα με τον Μαρξ, οι πολιτικοί αγώνες ερμηνεύονται σαν αντανάκλαση των οικονομικών συγκρούσεων των τάξεων.

Όσο σημαντικό όμως και να είναι το ατομικό οικονομικό συμφέρον, οι άνθρωποι έχουν και άλλα κίνητρα που εξηγούν καλύτερα τι συμβαίνει σήμερα. Αυτή είναι η πολιτική της μνησικακίας όπου ένας πολιτικός Αρχηγός κινητοποιεί τους οπαδούς του, γύρω από την αντίληψη ότι η αξιοπρέπεια της ομάδας έχει πληγεί και έχει περιφρονηθεί.

Η ταπεινωμένη ομάδα ζητά αποκατάσταση της αξιοπρέπειάς της και η ομάδα αυτή φέρει μεγαλύτερο συναισθηματικό φορτίο από τον άνθρωπο που επιδιώκει απλώς ένα οικονομικό όφελος.

Η παραπάνω ανάλυση εξηγεί το κίνημα του Osama Bin Laden της Al Qaeda, των μαύρων στην Αμερική (Η ζωή των μαύρων έχει αξία), το κίνημα των γυναικών, των ομοφυλόφιλων και άλλα.

Η ανάλυση αυτή μπορεί να επεκταθεί και στις σχέσεις ανάμεσα στα κράτη: Ο Πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ έχει μιλήσει για τα 100 χρόνια ταπείνωσης της χώρας του απέναντι στους Δυτικούς, ο Πρόεδρος Puttin ζητά να αναγνωρίζεται η Ρωσία ως παγκόσμια δύναμη και όχι περιφερειακή όπως την αποκάλεσε ο Πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα.

Το βιβλίο κάνει αναδρομή στον Πλάτωνα αναφέροντας τους διαλόγους του Σωκράτη με τον Αδείμαντο στην Πολιτεία για τα τρία μέρη της ανθρώπινης ψυχής. Ο συγγραφέας Fukuyama θεωρεί τον Πλάτωνα την αρχή της Δυτικής σκέψης παραβάλλοντάς τον και με άλλους σύγχρονους διανοητές τους οποίους αναλύει όπως τον Ρουσσώ, τον Μαρξ, τον Χέγκελ και τον Γιόχαν Γκότφριντ Χέρντερ. Ο τελευταίος είναι ο πατέρας της ιδιαίτερης ταυτότητας κάθε Λαού γι’ αυτό έχει συσχετιστεί με τον Εθνικισμό.

Τελειώνοντας θα ήθελα να τονίσω ότι το βιβλίο ερμηνεύει και πολύ καλά διάφορα σύγχρονα γεγονότα όπως την Αραβική Άνοιξη, τον ριζοσπαστισμό του Ισλάμ και παλαιότερα τη Γαλλική Επανάσταση καθώς και το Κίνημα του Μαρτίνου Λούθηρου.

*Ο Σάββας Καραταπάνης είναι γιατρός, αναισθησιολόγος ΕΣΥ, διευθυντής Παραρτήματος ΕΚΑΒ Μυτιλήνης
δημοτικός σύμβουλος Ρόδου.