Από το δικτατορικό καθεστώς των Συνταγματαρχών- Οι γελοιότητες της λογοκρισίας στις εφημερίδες της Ρόδου

Rodiaki NewsRoom

ΛΟΓΟΚΡΙΝΑΝ ΚΑΙ ΤΑ ΞΕΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΟΠΙΚΗΣ ΣΥΝΑΥΛΙΑΣ

Γράφει ο Δημοσιογράφος Γιώργος Ζαχαριάδης

Η πρώτη δουλειά που έκαναν οι Συνταγματάρχες στις 21 Απριλίου 1967 ήταν να επιβάλουν λογοκρισία! Και κυρίως στις εφημερίδες και σε κάθε άλλο πάσης φύσεως έντυπο. Βέβαια, δεν υπήρχαν τότε ελεύθεροι ραδιοτηλεοπτικοί σταθμοί και έτσι η ΕΡΤ και η ΥΕΝΕΔ ήταν δικά τους μαγαζιά και θα μπορούσαν να κάνουν τη χουντική προπαγάνδα τους.

Όμως, προληπτική λογοκρισία γινόταν ακόμη στα θεατρικά και κινηματογραφικά έργα, ακόμη και σε συναυλίες. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση, όπου το νεανικό ροδίτικο μουσικό συγκρότημα The Rabbits («Τα Κουνέλια») θέλησε να πραγματοποιήσει μια συναυλία στις 7 Μαΐου 1967 στο Εθνικό Θέατρο. Υπέβαλε αίτηση στη διοίκηση Χωροφυλακής μαζί με τους τίτλους των κομματιών που θα τραγουδούσαν ! Η έγκριση δόθηκε «με την προϋπόθεση ότι κατά την συναυλίαν θα εκτελεσθώσι μόνο τα μουσικά κομμάτια άτινα υπεβλήθησαν ημίν…». Και βέβαια ο διοικητής της Διοικήσεως Χωροφυλακής… γνώριζε π.χ. Τα κομμάτια των Μπιτλς ή άλλων ξένων συγκροτημάτων που έλεγαν οι Ροδίτες “Rabbits”! Τόσο αστείες καταστάσεις...

Βέβαια, τότε είχαν απαγορευτεί και τα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη. Και θυμάμαι την περίπτωση του Οσμάν, ενός νεαρού Ροδίτη μουσουλμάνου, που ένα βράδυ πηγαίνοντας στο σπίτι του σιγοτραγουδούσε το «στρώσε το στρώμα σου για δυο» και για κακή του τύχη τον άκουσε ένας περαστικός χωροφύλακας και τον συνέλαβε! Οδηγήθηκε στο Τμήμα κι από εκεί με χειροπέδες στο Τμήμα Μεταγωγών Πειραιά για να δικαστεί από το Στρατοδικείο Αθηνών! Δεν έμαθα ποια ήταν η ποινή που του επιβλήθηκε, αλλά ξέρω ότι όταν αφέθηκε ελεύθερος, έφυγε για τη Σουηδία και από τότε δεν ξαναγύρισε στη Ρόδο!

Η ΛΟΓΟΚΡΑΣΙΑ ΣΤΙΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ

Από το πρώτο βράδυ της δικτατορίας δόθηκε εντολή να γίνεται λογοκρισία και στις τοπικές εφημερίδες. Κυκλοφορούσαν τότε στη Ρόδο «Η Ροδιακή» και η «Πρόοδος», μάλιστα όταν ο συντάκτης της «Προόδου» Τσαμπίκος Καλογήρου πήρε στο στρατηγείο την επόμενη ημέρα την εφημερίδα για έλεγχο, κρατήθηκε γιατί δεν άρεσαν κάποια κείμενα στους λογοκριτές.

Πριν από την επιβολή της δικτατορίας και οι τοπικές εφημερίδες έκλειναν τις σελίδες τους τις πρώτες πρωινές ώρες. Η πρώτη εντολή του καθεστώτος ήταν οι εφημερίδες να πηγαίνουν στην επιτροπή για έλεγχο στις 12 τα μεσάνυχτα! Εάν δεν έφταναν εγκαίρως, τότε δεν έδιναν άδεια για να κυκλοφορήσουν. Το μέτρο αυτό ίσχυσε για όλη την Ελλάδα.

Στη Ρόδο την επιτροπή αποτελούσαν ένας αξιωματικός του Στρατού, ένας της Χωροφυλακής και ένας υπάλληλος της Νομαρχίας Δωδεκανήσου. Ουσιαστικά γινόταν πάντα αυτό που έλεγε ο στρατιωτικός, οπότε σιγά-σιγά καταργήθηκαν οι άλλοι δύο. Στην ιστορία θα μείνει ένας λοχαγός ονόματι Γκότσης, ο οποίος όταν είχε βάρδια, έλεγχε ακόμη και τις κηδείες, τα μνημόσυνα και τις μικρές αγγελίες και κυριολεκτικά μας «έβγαζε το λάδι»! Δεν επέτρεπε τη δημοσίευση ειδήσεων που ανέφεραν π.χ. ότι η χρονιά στο λάδι δεν ήταν καλή ή ότι δεν έβρεξε τον χειμώνα και πιθανόν θα έχουμε πρόβλημα νερού και άλλα τέτοια παρόμοια. Υπήρχε κι ένας λογοκριτής (ο ταγματάρχης Φατσέας) που στη βάρδια του ήταν η καλύτερη μας, γιατί μπορούσαμε να περάσουμε όλα τα κείμενα της εφημερίδας!

Αλλά κι εμείς «δεν ήμασταν καλά παιδιά». Φροντίζαμε, κάτω από τα φιλοχουντικά κείμενα που μας υποχρέωναν να δημοσιεύσουμε, να βάζουμε καμιά είδηση π.χ. «χάλασαν οι βόθροι και βρώμισε η πόλη» και κάτι τέτοια. Φυσικά στην προμετωπίδα της εφημερίδας υπήρχε πάντοτε εκείνο το φαιδρό «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών» που τότε ο «Γέρος της Δημοκρατίας» Γεώργιος Παπανδρέου είχε μετατρέψει σε «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών Καθολικώς Διαμαρτυρομένων».

Όταν πέθανε ο Γεώργιος Παπανδρέου πήραμε το φύλλο στη στρατιωτική διοίκηση για λογοκρισία. Είχε μια τρίστηλη φωτογραφία του Γέρου κι ένα κείμενο σε μαύρο πλαίσιο. Επέστρεψε το φύλλο με σφραγίδα και σβησμένο το κείμενο με κόκκινο στυλό που σήμαινε ότι έπρεπε να το αφαιρέσουμε. Ο διορθωτής Σταύρος Τσιγάρος που μετέφερε τις εντολές από τη λογοκρισία μου είπε ότι οι εντολές ήταν σαφείς, τουλάχιστον για να αφαιρέσουμε τη μεγάλη φωτογραφία.

«Σταύρο, θα κυκλοφορήσουμε κανονικά και ο Θεός βοηθός», του είπα.
Η εφημερίδα κυκλοφόρησε και με τη φωτογραφία του Παπανδρέου, αλλά η λογοκρισία δεν τόλμησε να μας συλλάβει γιατί και οι αθηναϊκές εφημερίδες είχαν ανάλογες φωτογραφίες!
Πολλές φορές μας πέταγαν κείμενα, τα οποία έπρεπε να αντικαταστήσουμε για να κυκλοφορήσει η εφημερίδα. Έτσι είχαμε στον πάγκο του τυπογραφείου διάφορα θέματα που αφορούσαν την υγεία π.χ. νέα φάρμακα, θεραπείες νοσημάτων κ.λπ.

Τα πράγματα έγιναν δυσκολότερα όταν ο Παπαδόπουλος αυτοαναγορεύτηκε «Πρόεδρος της Δημοκρατίας». Κατήργησε την προληπτική λογοκρισία, οπότε κάθε εφημερίδα (ή άλλο έντυπο) κινδύνευε να συλληφθούν οι συντάκτες της εάν το κείμενο δεν άρεσε στο καθεστώς!

Η λογοκρισία επεβλήθη ξανά την ημέρα που έγινε το πραξικόπημα στην Κύπρο εναντίον του Μακαρίου, αλλά κράτησε μόνο μερικές μέρες, μέχρι που έπεσε η χούντα μαζί με όλα τα δεινά που συσσώρευσε στη χώρα και τις γελοιότητές της! Πάντως το πρωινό που έγινε το πραξικόπημα στην Κύπρο είχα ενημερώσει (από τη «Ροδιακή» όπου εργαζόμουν τότε) την εφημερίδα «Τα Νέα», αλλά οι δικτάτορες δεν επέτρεψαν να κυκλοφορήσει το παράρτημα!