«Ριάλιτι» και πραγματικότητα

Rodiaki NewsRoom

Γράφει η Αντιγόνη Σεβαστάκη
Ιστορικός

Η περίοδος της πρώτης και δεύτερης καραντίνας αποτέλεσε ένα ιδιαίτερα πρωτόγνωρο γεγονός για όλους μας.

Εκ ξάφνου, οι αγαπημένες μας ασχολίες τέθηκαν σε παύση, έως ότου να μειωθεί το ιικό φορτίο στη χώρα μας. Αναμενόμενα λοιπόν, αυξήθηκαν και οι ώρες τηλεθέασης. Αν και εν έτει 2021 θα περίμενε κανείς πως το «στέμμα» της τηλεόρασης θα παραδίδονταν στο διαδίκτυο, ο εγκλεισμός άλλαξε τα δεδομένα.

Μικροί και μεγάλοι περνούσαν τον ελεύθερο χρόνο τους μπροστά στις τηλεοθόνες, ζώντας «μία δεύτερη ζωή» μέσω των προβαλλόμενων σειρών. Τα ριάλιτι εμφάνισαν ιδιαίτερη άνοδο τηλεθέασης, καθώς πλήθος κόσμου ταυτίστηκε με τους χαρακτήρες και τις ιδιομορφίες διαφόρων παικτών. Η διασκέδαση και οι στιγμές αγωνίας που χάρισαν αυτές οι σειρές δεν μπορούν να αποδοκιμαστούν αφού κράτησαν τους υπεύθυνους θεατές στους δέκτες τους, στο πλαίσιο τήρησης των προστατευτικών μέτρων. Υπάρχει όμως μία λεπτή γραμμή που χωρίζει τη διασκέδαση από την εμμονή.

Πέρα από την εκτεταμένη ενασχόληση με συγκεκριμένους παίκτες που μπορεί να προκύψει από τη συνεχή παρακολούθηση τηλεκπομπών, συχνά παρατηρείται και το φαινόμενο «ηρωοποίησής» τους. Οι -κυρίως νέοι- θεατές δικαιολογούν κάθε φράση και ιδιοτροπία τους, μετατρέποντας τις απόψεις τους σε ένα κινούμενο οδηγό ζωής. Μαθαίνουν τα πάντα για τον κύκλο τους, ενώ ενημερώνονται συνεχώς για τη δράση τους. Μιμούνται τις κινήσεις τους, ενώ ονειρεύονται να περπατήσουν στα βήματά τους.

Δεν θα ήταν υπερβολή μάλιστα να αναφέρουμε το γεγονός πως αρκετές φορές οι νέοι βρίσκονται σε λεκτική αλλά και σωματική αντιπαράθεση μεταξύ τους, για λόγους υπεράσπισης του αγαπημένου τους παίκτη. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ένα είδος εμμονής, το οποίο επισκιάζει την προσωπικότητα του νέου, ενώ υιοθετεί έναν χαρακτήρα που παρακολουθεί αδιάκοπα.

Μία ακραία ενσάρκωση του παραπάνω φαινομένου έλαβε χώρα και στο νησί μας. Εκατοντάδες άνθρωποι συνωστίστηκαν στην πλατεία για να υποδεχτούν τον αγαπημένο τους παίκτη ριάλιτι που επέστρεψε στο νησί, ξεχνώντας ότι βρισκόμαστε ακόμη στα δίχτυα της πανδημίας.

Οι αποστάσεις εκμηδενίστηκαν και οι μάσκες, εάν φορούνταν, βρίσκονταν κάτω από τη μύτη. Εκτός από την υπερβολή που -εύλογα- σχολιάστηκε από διάσημες σατιρικές εκπομπές (όπως το «Ράδιο Αρβύλα»), αξίζει να γίνει αναφορά ως προς τον κίνδυνο στον οποίο εκτέθηκε τόσο η κοινωνία, όσο ο ίδιος ο διαγωνιζόμενος. Η μαζική υποδοχή μετετράπη σε εστία υπερμετάδοσης του ιού, χωρίς ίχνος υπευθυνότητας. Χειραψίες, αγκαλιές, φιλιά… όλα για ένα «κλικ».

Το δεύτερο και ίσως σημαντικότερο σημείο στο οποίο θα έπρεπε να εστιάσουμε είναι πως τέτοιου είδους μαζικές συμπεριφορές, δημιουργούν εσφαλμένες εντυπώσεις στους νέους ως προς τα πρότυπα που ακολουθούν. Βλέποντας πως η συμμετοχή σε ένα τηλεπαιχνίδι μπορεί να ελκύσει τη συμπάθεια του κόσμου, ένας νέος -ενδέχεται- να υιοθετήσει μία παρόμοια συμπεριφορά παρά να αφιερωθεί περαιτέρω στις μελέτες ή στα αθλήματά του. Γιατί να ασχοληθεί άλλωστε; αφού η ίντριγκα και η υπερπροβολή μετράνε.

Γιατί να δώσει εξετάσεις για το πανεπιστήμιο; αφού μπορεί να γίνει πετυχημένος και διάσημος, χωρίς να σπουδάσει. Γιατί να φερθεί ευγενικά; αφού είναι διασκεδαστικό να βρίζει και να ξεσπά κανείς. Οι επιδόσεις που είναι αποτέλεσμα εντατικά σκληρής δουλειάς, δακρύων και άγχους παραβλέπονται από τα φώτα της δημοσιότητας διαρκώς.

Ας λάβουμε ως παράδειγμα την Άννα Ντουντουνάκη, η οποία πρόσφατα έπειτα από χρόνια σκληρής δουλειάς και ατελείωτων προπονήσεων, κατέκτησε χρυσό μετάλλιο στο πανευρωπαϊκό πρωτάθλημα κολύμβησης που διεξήχθη στη Βουδαπέστη. Έγινε μία σύντομη αναφορά στο όνομά της στις αθλητικές ειδήσεις, χωρίς να αναλυθεί η ζωή και τα επιτεύγματά της στα «πρωινάδικα».

Σε ελάχιστα άρθρα -έπειτα από αγανάκτηση στα μέσα μαζικής δικτύωσης- περιγράφτηκε η τιτάνια προσπάθειά της να ισορροπήσει τις σπουδές της στη νομική με τον αθλητισμό, παράλληλα με την εκμάθηση ξένων γλωσσών και του πιάνου. Δεν την υποδέχτηκαν με πυροτεχνήματα, ούτε έλαβε τη δόξα που θα περίμενε κανείς. Δεν εξυμνήστηκε σαν ήρωας, ούτε εμφανίστηκε το πρόσωπό της στα πρωτοσέλιδα με γιγαντιαίες επικεφαλίδες και αφιερώματα.

Τα δύο παραπάνω παραδείγματα αξίζουν να λειτουργήσουν ως τροφή για σκέψη. Η υποστήριξη ενός αγαπημένου μας παίκτη/προσώπου αδιαμφισβήτητα δεν αποτελεί κατηγορητέα συμπεριφορά.

Η απόλυτη προσήλωση και εμμονή με εκείνον/εκείνη μπορεί όμως να οδηγήσει τη νεανική κοινότητα σε λανθασμένα συμπεράσματα. Ως κοινωνία, οφείλουμε να αναδεικνύουμε και τα ένδοξα πρότυπα, που στηρίζονται σε ηθικές αξίες, αφοσίωση στους στόχους και τη συστηματική αυτοβελτίωση, όχι μονάχα σε τηλεοπτικά νούμερα και εμφανίσεις.

Από την άλλη πλευρά του νομίσματος βέβαια, τα συνεχώς επιβαλλόμενα πρότυπα θα μπορούσαν να συμβάλλουν επίσης σε αυτό το έργο. Έχοντας στη διάθεσή τους όλα τα μέσα δικτύωσης και ένα αφοσιωμένο κοινό, θα ήταν ευχάριστο να συμμετέχουν στην προσπάθεια αλλαγής της κοινωνικής σκέψης και νοοτροπίας. Με άλλα λόγια, να εκμεταλλευτούν τη δημοσιότητά τους για να προσφέρουν στο κοινό καλό… κάνοντας την πραγματική διαφορά.