Σώθηκαν τα «Γκαλαπάγκος της Μεσογείου»;

Φίλιππος Ζάχαρης

Όταν υπάρχει μαζική αντίδραση σε διάφορα σχέδια που υποβαθμίζουν συστηματικά το φυσικό περιβάλλον, όταν οι άνθρωποι κινητοποιούνται και δεν μένουν απαθείς απέναντι στις καταστροφικές επιδιώξεις κάποιων με τις ευλογίες της Πολιτείας που συνήθως κλείνει τα μάτια σε αυτήν ακριβώς την απαξίωση της Φύσης, τότε τα αποτελέσματα δεν αργούν να έρθουν, μιας και απέναντι σε μία μαζική αντίδραση η ίδια η Πολιτεία υποχωρεί. Δεν θα γινόταν το ίδιο εάν η σιωπή επικρατούσε για καιρό και οι όποιες εταιρείες προχωρούσαν στην υλοποίηση των στόχων τους.

Αυτή τη φορά η επικείμενη καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος αφορούσε τις νησίδες του Νοτίου Αιγαίου, αποκαλούμενες ως «Γκαλαπάγκος της Μεσογείου», με τη μεγάλη βιοποικιλότητα που επρόκειτο να κινδυνεύσει άμεσα από δεκάδες ανεμογεννήτριες.

Πράγματι, όπως μας ενημερώνουν σε ανακοίνωσή τους πολλές υπογράφουσες περιβαλλοντικές οργανώσεις με μία ιστορική απόφαση για την προάσπιση της βιοποικιλότητας στη χώρα μας, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας απέκλεισε τον περασμένο Μάιο τη χωροθέτηση 106 ανεμογεννητριών σε 14 νησίδες του Ν. Αιγαίου αποτρέποντας τη μετατροπή του μοναδικού οικοσυστήματος των νησίδων του Ν. Αιγαίου, γνωστές ως τα «Γκαλαπάγκος της Μεσογείου», σε ένα τεράστιο εργοτάξιο.

Για περισσότερα από δύο χρόνια, η σωτηρία των νησίδων βρέθηκε στο επίκεντρο ενός αγώνα που ένωσε δεκάδες περιβαλλοντικούς και επιστημονικούς φορείς, συλλογικότητες και χιλιάδες πολίτες, φέρνοντας στο προσκήνιο τόσο τη σημασία της ορθής χωροθέτησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη χώρα μας όσο και την επιτακτική ανάγκη προστασίας της βιοποικιλότητας, η δραματική μείωση της οποίας θα έχει μη αναστρέψιμες συνέπειες για την ανθρωπότητα.

Εγκατάσταση ανεμογεννητριών εντός 10 Προστατευόμενων Περιοχών του Ευρωπαϊκού Δικτύου Natura 2000

Όλα ξεκίνησαν τον Φεβρουάριο του 2019, όταν τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση ένα πρωτοφανές έργο που προέβλεπε τη χωροθέτηση τριών Αιολικών Σταθμών Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΣΠΗΕ) στις νησίδες του Ν. Αιγαίου.

Το σχέδιο για το φαραωνικών διαστάσεων έργο προέβλεπε την εγκατάστασή του εντός του πυρήνα 10 Προστατευόμενων Περιοχών του Ευρωπαϊκού Δικτύου Natura 2000 (!), με άμεσο κίνδυνο να εξαφανιστεί εν μια νυκτί το βασικό χαρακτηριστικό που εδώ και χιλιάδες χρόνια καθιστά αυτές τις νησίδες υπερ-πολύτιμες για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας: η απουσία ανθρώπινων δραστηριοτήτων.

Η εναντίωση στη χωροθέτηση ενός τόσο εξόφθαλμα καταστρεπτικού έργου ήταν καθολική, αναφέρουν οι οργανώσεις, και πλήθος φορέων από την περιβαλλοντική και επιστημονική κοινότητα έσπευσαν να καταθέσουν τις ενστάσεις τους κατά τη δημόσια διαβούλευση για τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) του έργου.

Με επίκεντρο την εκτενή και πολυσέλιδη τεκμηρίωση με την οποία αποδομούσε το αφήγημα της ΜΠΕ περί «ασθενών επιπτώσεων» στα θαλασσοπούλια και τον Μαυροπετρίτη, η Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία ξεκίνησε το Φθινόπωρο του 2019 την εκστρατεία ενημέρωσης «Τα Γκαλαπάγκος της Μεσογείου κινδυνεύουν!», στο πλαίσιο της οποίας δεκάδες περιβαλλοντικές οργανώσεις και επιστημονικοί φορείς, με κοινή επιστολή τους, κάλεσαν τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και τον τότε Υπουργό Περιβάλλοντος, Κωστή Χατζηδάκη, να αποτρέψουν τη χωροθέτηση ΑΣΠΗΕ στις ανέγγιχτες μέχρι σήμερα νησίδες και να τις διαφυλάξουν ως ένα από τα πολυτιμότερα αποθέματα της παγκόσμιας φυσικής κληρονομιάς.

Καθοριστικής σημασίας για τη σωτηρία των νησίδων ήταν η αρνητική γνωμοδότηση, τον Ιούλιο του 2020, της αρμόδιας Διεύθυνσης Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος και Βιοποικιλότητας, ενώ στο ίδιο πνεύμα κινήθηκαν και οι αντίστοιχες αρνητικές γνωμοδοτήσεις των Φορέων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Κυκλάδων και Δωδεκανήσου.

Η ενημερωτική προσπάθεια για τα «Γκαλαπάγκος της Μεσογείου» αγκαλιάστηκε από εκατοντάδες πολίτες και φορείς από την Ελλάδα αλλά και διεθνώς, ενώ υποστηρίχθηκε ενεργά από τις Περιβαλλοντικές Οργανώσεις ANIMA, Αρκτούρος, ΑΡΧΕΛΩΝ, ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης, Εταιρία Προστασίας Πρεσπών, Καλλιστώ, MEDASSET, MOm, Greenpeace και WWF Ελλάς.

Η ανακοίνωση των οργανώσεων επισημαίνει εντούτοις πως παρά την αρνητική απόφαση, η εταιρεία συνεχίζει να κατέχει άδειες παραγωγής σε 23 προστατευόμενες νησίδες που πρακτικά σημαίνει ότι ενδεχομένως ο αγώνας για την προστασία τους δεν έχει τελειώσει και πως ο κόσμος πρέπει να βρίσκεται σε επιφυλακή.

Θα έλεγα ότι το τελευταίο πρέπει να το καταλάβουν όλοι μιας και ολόκληρη η χώρα έχει γεμίσει με ανεμογεννήτριες – θηρία σε ευαίσθητες οικολογικά περιοχές, χωρίς την παραμικρή σημασία αν οι περιοχές αυτές είναι προστατευόμενες.

Εν ολίγοις χρειάζεται εγρήγορση την στιγμή που η αρνητική αυτή απόφαση μπορεί να προσβληθεί μιας και οι επενδυτές γράφουν στα παλιά τους τα υποδήματα την βιοποικιλότητα και ειδικά στην Ελλάδα που από δεκαετίες τώρα κατατάσσεται στις χώρες εκείνες όπου η αντιπεριβαλλοντική συνείδηση και η καταπάτηση των πάντων είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός.

Ειδικά όταν στη μέση μπαίνει ο παράς, μια θέση εργασίας ή οι ανεκτέλεστες δικαστικές αποφάσεις για αυτήν ακριβώς τη συστηματική κακοποίηση του περιβάλλοντος.