Ανοικτή επιστολή: «Η Αλήθεια και η Γνώση ποτέ δεν κρύβονται, όπως και το Φως» (γνωμικό)

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Ναυκράτιος

Ναυκράτιος, τῷ ἀσπασίῳ Κώστα Σκανδαλίδη.

Φίλτατε και αγαπητέ μου, Κώστα. Χαίρε!
Μεγάλη, σου λέω, χαρά κι ευχαρίστηση μοὔδωκες και πολύ σ’ ευχαριστώ για το ανεκτίμητο και ιδιαίτερα για εμένα ακριβό δώρο σου.

Κόπος εξ’ ολοκλήρου καταδικός σου, καθώς και πολλών τόσων χρόνων επισταμένης κι επίπονης ενασχόλησης, βρίσκει τώρα την κατάλληλη και πρέπουσα θέση δίπλα στην πλούσια εργογραφία σου.
Ο τίτλος και το εξώφυλλο, με τη σεβάσμια μορφή του Δασκάλου -θαρρείς απαράλλαχτο εφέστιο εικόνισμα- μ’ ανάγκασε από βαθιά κι εσωτερική επιθυμία ν’ αφήσω, προσώρας, κάθε άλλη μου ενασχόληση κι ασμένως να ριχτώ στο διάβασμα και να εισχωρήσω -για ακόμα μια φορά- μέσα στην πολυκύμαντη και πολυσύνθετη ζωή αυτού, «του άξιου του μόχθου, της επιστήμης, των γραμμάτων, της τέχνης και της πατρίδας». Αυτού δηλαδή, του καινούργιου καλοπροσεγμένου, κι αυτή τη φορά, ευφραντικού σου πονήματος.

Διάβασμα όμως ή μελέτη έκανα; Εντρύφημα ναι, σωστότερα, πρέπει να γράψω. Και σε διαβεβαιώνω ότι, καθόλου εύκολη δεν υπήρξε για μένα η περιπλάνησή μου μέσα στις πλούσιες σελίδες του, 460 αυτές!. Και με τόσες όμορφες αναμνηστικές χρωματιστές φωτογραφίες. Καλλιτεχνικές, θάλεγα καλύτερα. Μοιάζει το βιβλίο σου τούτο με μιας ανείπωτης τέρψης περιδιάβαση. Ένας ξαφνικός κι ευφρόσυνος περίπατος είναι. Σεργιάνι αναπόλησης ανάμεσα σε σκιερές όχθες κάποιου αρχαίου πανέμορφου Ιλισού, με τα μαγευτικά παρακλάδια του γοητευτικού Ηριδανού. Με τις πανέμορφες ιτιές να γέρνουν τους χαριτωμένους κλώνους τους και να χαρίζουν δροσιάς ανασασμούς και στις δυο μπάντες της κοίτης του. Και πώς συνειρμικά, όπως σε ξαφνική και φανταστική αλληλουχία, ο νους δεν δραπέτεψε; Κι έτρεξε κι έφθασε στις άλλες, τις πιο κάτω όχθες μιας Νειλόρρυτης, τώρα γης; Εκεί που, μες στην καρδιά του πολέμου, ο ζόφος και η λαίλαπα και ο όλεθρος μιας παγκόσμιας καταστροφής εγκυμονούσαν το απόλυτο χάος. Κι εσείετο συθέμελα η γη και τρανταζόταν σε τρελό χορό. Εκεί, λοιπόν, ήρθε στο φως το 1942 για πρώτη φορά και τυπώθηκε «Το τραγούδι του Σκλάβου». Και ήταν του Δασκάλου μας το πρώτο του βιβλίο!

Ναι, εκεί και πάλι…Και ξανά και ξανά, ταξίδεψε ο νους…Στις σκιερές όχθες του τροφοδότη και ζωοδότη μεγάλου ποταμιού, που Νείλο τον ελένε…Με τους πανύψηλους και αρχοντικούς ευκάλυπτους με τα ασημοπράσινα φύλλα και τις φαραωνικές φοινικιές… Ναι, σ’ εκείνο το μακρινό για εμάς, σήμερα, Κάιρο. Σ’ εκείνες τις αλησμόνητες μέρες που η Ρωμιοσύνη έγραφε τις πιο όμορφες σελίδες της ιστορίας της. Με μια μεγάλη ομογενειακή κοινωνία. Ενώ εδώ, στην άλλη μπάντα της Μεσογείου, σκλάβα και βαριαστενάζουζα η Μάνα ζούσε το δικό της δράμα. Χρόνια σκοτεινά μιας ανελέητης ναζιστικής και ωμής φασιστικής καταπίεσης. Μιας απαράλλακτης κόλασης. Με εξανδραποδισμούς και εξορίες… Πρόσφυγας κι εκείνος τότε, στη Ρουμανία. Και ποιος, αλήθεια, συνέλληνας δεν υπήρξε στη ζωή του πρόσφυγας ή καταπιεσμένος και νοσταλγός; Να φταίει μήπως ο προγονός, κείνος ο Δυσσέας; Μοίρα μας να ’ναι ή και ριζικό μας;

Δεν ήταν και λίγες φορές, φίλε Κώστα, που καθώς μελετούσα (οι πιο πολλές σελίδες μελέτη θέλανε) τις όμορφες σελίδες του πονήματός σου και δεν ξαναγύρναγα σε κάποια παράγραφο, για να ρίξω μια δεύτερη ματιά. Και τούτο για να εμπεδώσω καλύτερα την έννοια που, για παράδειγμα, δίνει στη λέξη «εν-τελ- εχεια». Όπως και σ’ εκείνο το παράδειγμα που, το τοσοδά «σποράκι» κάποιου φουρνισμένου σύκου, γίνεται αφορμή να εξηγήσει στην Τάξη τη σημασία του «εν δυνάμει»…Καθώς έτσι, με τον απαιτούμενο καιρό και την φροντίδα, το μικρούτσικο σπυρί, γιγαντεύεται και γίνεται μια περήφανη συκιά! Το ίδιο και με την Γεωμετρία. Τον κύκλο, το τρίγωνο, το τραπέζιο…Το πάνω-κάτω… Το μία η είσοδος, μία και η έξοδος, ίδια είναι η πόρτα! Απαράλλακτη και η σκάλα. Τα ίδια σκαλοπάτια ν’ ανέβεις, τα ίδια για την κάθοδο! Σωστή ερμηνευτική βιβλιοθήκη σοφίας ο Δάσκαλος. Με παραδείγματα απλά και σύντομα, μα και τόσον ευκολόληπτα.

Πλούσιες κι επαγωγικές και οι σελίδες με τ’ ανεκτίμητα αποφθέγματα του κοινού σας φίλου Θανάση Στρίκου, που με τόση δεξιοτεχνία και πολύ αναλυτικά ακτινογραφούν την συσσωρευμένη σοφία και το εύρος του παιδαγωγού και βαθυστόχαστου Δασκάλου σας. Μα, τι λέω τώρα; Τι, στο καλό, τὄθελα τούτο το «σας»; Του «πάντων ημών» Διδάχου θἄπρεπε να ειπώ. Όλων μας! Και των «εγγύς» -που απ’ τα σχολικά τους θρανία τον γνώρισαν και στιγμές ανεπανάληπτες μαζί του γεύτηκαν- μα και των άλλων, των «μακράν». Και των αγέννητων ακόμα, που μελλούμενα θα τον ανακαλύψουν από την πλούσια κληρονομιά κι αδαπάνητη παρακαταθήκη του. Αυτής της αειφόρου και ακένωτης κι αστείρευτης πνευματικής δεξαμενής που, δροσερό ωσάν «ὕδωρ ἁλλόμενον», θ’ αναβλύζει για χρόνια πολλά το νάμα της Γνώσης. Και θ’ αντλούν και θα ξεδιψούν οι άνθρωποι.

Η, κατά το δυνατόν, συμπυκνωμένη και άκρως φροντισμένη εργασία σου, φίλε Κώστα, και πολλή μεγάλη αξία κατέχει και άκρως πολύτιμη είναι. Διότι και στο εγγύς μα και στο απώτερο μέλλον -με γνώση λόγου τ’ ομολογώ- θ’ αποτελεί πόλο έλξης. Αληθινό προσκλητήριο! Να σκύβει εκεί μέσα ο φιλόμουσος (των Μουσών φίλος) μα και των Ελληνικών Γραμμάτων και της Γλώσσας μας εραστής -Δωδεκανήσιος ή και πας άλλος (πασαένας και πασαμία), ελληνολάτρης και ελληνολάτρισσα. Να σκύβει, λέω, στη μελέτη τής, τόσο πλούσιας του Δασκάλου μας Φώτη Βαρέλη, βαθυστόχαστης πραγματείας.

Πακτωλός, σωστός σοφίας, ο λόγος του. Όπως κείνος ο άλλος, της αρχαίας Λυδίας τ’ ονομαστό ποτάμι. Που όταν κανείς διάβαινε πάνω στην άμμο της κοίτης του, η πατούσα του γιόμιζε μ’ απαστράπτοντα ψήγματα χρυσού! Έτσι και τα γραφούμενα του Φώτη Βαρέλη, τα χρυσά λόγια. Χρυσάφι ατόφιο, αμιγές. 24άρι μάλαμα!

Μπορεί, στην επίγεια ζωή του ο Βαρέλης, να υπήρξε ένας «λάθε βιώσας» (ή λάθρα βιώσας) όπως κι εκείνος ο παλιός, ο Επίκουρος δίδασκε, όμως μετά τη θανή του, ο λόγος και η σοφία του Δασκάλου παραμένουν όπως ένας άσβεστος τηλαυγής φάρος που άπλετο το φως του σκορπά και βασίλεμα δεν γνωρίζει. Κι όπως σ΄ ό,τι είναι καθάριο και πνευματικό, Δύση και βασίλεμα δεν υπάρχουν, έτσι και τ’ ανθρώπου η ψυχή, πνεύμα είναι κι άφθαρτη μαζί πορεύεται. Εσαεί ζει. Αγάλλει, και πάλι συντροφευμένα, θα συναγάλλεται.
Φίλε μου κι αγαπημένε, Κώστα.

Η αγαστή συνεργασία σου με τόσους συμπαθείς κι αξιόλογους πνευματικούς μας συμπατριώτες, θερμούς ζηλωτές και θεράποντες των Μουσών και των Ελληνικών Γραμμάτων, τους: (εδώ, ας μου συγχωρεθεί η σειρά των ονομάτων) Μαν. Μακρή, Νίκ. Νικολάου, Αντ. Αγγελή, Στ. Χρύσαλλο, Μ. Αναστασιάδη, Σταύρο Βαρέλη, Νίκ. Κασέρη και τον τότε «αντάρτη» μαθητή της Γ΄ Πρακτικού Μαν. Βρατσάλη (κι εύχομαι κανένα να μην λησμόνησα) καθώς και με τους πνευματικούς ταγούς της Ρόδου κι όλων των νησιών μας, τον αξιοσέβαστο και λογιότατο Μητροπολίτη μας κύριο Κύριλλο, καθώς και τον εμβριθέστατο και πολύ αγαπητό σεμνό φίλο, Παναγιώτη Χαμουζά, όπως και με την βαρύνουσα και πολύτιμη συμμετοχή τού λίαν αξιόλογου και σ’ εμβρίθεια πνευματικού ανδρός, Θανάση Στρίκου (φίλου σου καρδιακού) που με το σημαδιακό συναπάντημά σας, «θαυμαστώς» τότε, και πνευματικά συνδεθήκατε κι έγινε η αφορμή να δέσει και των δυονών σας ο αρραγής φιλικός και πνευματικός σύνδεσμος. Κι αφού σπείρατε κι οι δυο και καλλιεργήσατε το πνευματικό χωράφι και με τον ιδρώτα του ζήλου σας το ποτίσατε, τώρα ο σπόρος σας ωρίμασε και ψήλωσε. Και πλούσια κάρπισε και τυπώθηκε αυτό το όμορφο βιβλίο, για να μας προσφέρει αυτή την ξεχωριστή, σήμερα, πνευματική πανδαισία.

Κι εσύ, φίλτατέ μου, Κώστα, ένας ξεχωριστός, έντιμος κι εκπληκτικός καλλιεργητής του Λόγου και της Τέχνης. Ιστοριοδίφης, μελετητής άριστος και πολύ σεμνός, όρθιος κι ευθυτενής στάθηκες πάνω στο πόντιουμ [(podium) και με την εκπληκτική σου μπαγκέτα (baguette) – βάκτρο, βακτηρία] διηύθυνες με τόση μαεστρία αυτήν την πολύ πετυχημένη ενορχήστρωση και καλλίφωνη συναυλία. Με φθόγγους μαγικούς ανάτασης πνευματικής που πράγματι ευφραίνουν την ψυχή.
Ναι, το πέτυχες, το κατόρθωσες!

Ναι, ομολογουμένως, το βιβλίο σου αυτό είναι τόσο πολύτιμο, όσο κι απαραίτητο. Όχι, για να μπει σ’ ένα ψηλό ράφι μιας πολυτελούς κι από μαόνι καμωμένης βιβλιοθήκης, αλλά να βρίσκεται δίπλα, κοντά. Προσιτό πάντοτε κι ευκολόπιαστο.

Ασπασίως, πάντα δικός σου
Ναυκράτιος
Και για την αντιγραφή
Δανιήλ Σπάρταλης