Αίθωνας- Ο λαμπερός τόπος

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο:
Κωνσταντίνος Σαρής
Δικηγόρος

Το 2008 δημοσίευσα ένα άρθρο με τον παραπάνω τίτλο, αισθανόμενος την ψυχική ανάγκη να υμνήσω τον τόπο χάρη στον οποίο σταθήκαμε όρθιοι σαν πολυμελής οικογένεια και με ανάπηρο πατέρα. Τούτο δε διότι τα μόνα εισοδήματα που είχαμε για την επιβίωσή μας ήταν τα πορτοκάλια, τα οποία πουλούσαμε στην τότε κεντρική λαχαναγορά της Ρόδου. Αισθάνομαι δε την ανάγκη να το αναδημοσιεύσω:

«Είναι καιρός τώρα που η διοίκηση του Πολιτιστικού Συλλόγου «Ο Αίθωνας» μου είχε εκφράσει την επιθυμία κάτι να γράψω για το σπουδαίο πράγματι περιοδικό που εκδίδουν και που σ’ αυτό καταγράφονται στο μέτρο του δυνατού τα ήθη, τα έθιμα και η πολιτιστική κληρονομιά του τόπου που γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε και δεν είναι άλλος από την Αρχάγγελο Ρόδου, διότι νομίζω ότι έτσι είναι η σωστή ονομασία.

Αν μέχρι πρότινος ρωτούσες τον οποιονδήποτε Αρχαγγελίτη από πού ήταν, έστω και αν ήταν περιττό λόγω προφοράς, θα σου ‘λεγε από την Αρχάγγελο και όχι από τον Αρχάγγελο, όπως τελευταία συνηθίζεται.

Πέρασαν από τη σκέψη μου διάφορα θέματα όμως έλεγα ότι δεν ήταν αυτό που θα ήθελα, δεν ήταν αυτό με το οποίο θα εξέφραζα το είναι μου, αυτό που έχω βιώσει και αγαπήσει όσο τίποτα άλλο.

Και αυτό δεν είναι άλλο από τον Αίθωνα ή τον Ναίθωνα, κατά τη δική μας διάλεκτο, τον λαμπερό και βλογημένο αυτό τόπο.

Τον τόπο όπου έχουν ανταμώσει η φτώχεια, η πείνα, η στέρηση με την ελπίδα ότι έχει ο Θεός και για μας, που μας χάρισε την τρισευλογημένη αυτή κοιλάδα ως αντιστάθμισμα στα παραπάνω.

Τον τόπο όπου έχουν ανταμώσει ο πόνος με τον έρωτα «μούσα ψάλλε μου» θα ‘λεγε ο αοιδός όταν τραγουδούσε εκείνο το «για μιαν Αρχαγγελίτισσα στον Αίθωνα ξενύκτησα».

Τον τόπο όπου έχουν ανταμώσει ο ανθρώπινος ιδρώτας, ο μόχθος, ο κάματος με την επιβίωση τουλάχιστον της δικής μας γενιάς και δεν γνωρίζω και πόσων άλλων.

Τον τόπο όπου το καλοκαίρι και μέσα στο λιοπύρι εκτός από τον αχό της τσάππας των μεροκαματιάρηδων, ή της οικογένειας μικρών και μεγάλων, ακουγόταν πολλές φορές από την Αρχαγγελίτισσα εκείνο το μοιρολόγι, στο άκουσμα του οποίου και ραγούσε κάθε ανθρώπινη καρδιά και τσάκιζε κάθε κακία.

Τον τόπο που μας έδωσε το στήριγμα αλλά και το μάθημα να σταθούμε με αξιοπρέπεια και περηφάνια στο διάβα της ζωής σ’ όσες δυσκολίες ή κακουχίες ανταμώσαμε.

Τον τόπο όπου το καλοκαίρι μεταφερόμασταν πολλές φορές με όλη την οικογένεια, μικροί και μεγάλοι, για να πασκίσουμε όλοι μαζί μικροί και μεγάλοι να σκάψουμε το χώμα, να περιποιηθούμε και να ποτίσουμε τα δέντρα για να μας δώσουν το αντάλλαγμά τους, έστω και δυσανάλογα, τη δύναμη και την ελπίδα της επιβίωσης.

Τον τόπο όπου μετά το σούρουπο, και με το σκοτάδι που έπεφτε, αφού δεν υπήρχε φως κουρνιάζαμε δίπλα στους γονείς μας, σαν εγγυητές ότι τίποτα δεν θα μας συμβεί, για τα όσα φάνταζε το πέπλο μυστηρίου που απλωνόταν γύρω μας.

Τον τόπο όπου πλάστηκαν οι μούσες και μαζί τους οι Νεράιδες του Καπιού, από το οποίο έρεε το άφθονο νερό μέσα από πλατάνια και καλαμιές, σκορπίζοντας την ευφορία της διψασμένης γης από Αρχάγγελο μέχρι Μάσσαρι.

Τον τόπο που μας έδινε από τον μήνα Οκτώβρη και μέχρι τις αρχές του Ιούνη, τον ημερήσιο περίπου προϋπολογισμό των 5 δρχ. για την επιβίωση ολόκληρης και μάλιστα συνήθως πολυμελούς οικογένειας.

Τον τόπο από τον οποίο με τον τρόπο της ζωής μας, διδαχθήκαμε πολλά και κυρίως την καρτερία, την υπομονή, την ελπίδα, αλλά πάνω απ’ όλα την ακατανίκητη θέληση για ένα καλύτερο αύριο. Και είναι αυτός ο τόπος που σπούδασε ή και μόρφωσε πολλούς Αρχαγγελίτες σε δύσκολες εποχές, όταν σε πολλά άλλα χωριά της Ρόδου, όπου υπήρχε μεγαλύτερη οικονομική ευχέρεια, δίσταζαν να κάνουν ένα βήμα προς την παιδεία.

Τον τόπο που εγώ προσωπικά αισθάνομαι ότι όχι μόνο έχω γεννηθεί σ’αυτόν, αλλά και έχω ζυμωθεί μέσα σ’αυτόν, που με ωρίμασε πιστεύω πριν την ώρα μου και που αγάπησα και ένιωσα όσο κανένα άλλο μέρος.

Τον τόπο όπου την μυροβόλα άνοιξη όταν τον περιδιαβαίνεις αισθάνεσαι να σκιρτά η ψυχή σου, οι αισθήσεις και το σώμα σου και να απογειώνεσαι σε άλλους κόσμους, σε άλλους ουρανούς, στη νόηση αλλά και συνάμα στην αίσθηση.

Τον τόπο όπου τόσο αρμονικά συναντιέται η πλάση με τον πλαστουργό της, με επίκεντρο το μοναστήρι της Παναγίας της Ελεημονήτριας ή Αλεμονήτρας, στο πανηγύρι της οποίας στις 23 Αυγούστου επικεντρωνόταν η προσμονή μας κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.

Τον τόπο που στο αντίκρισμά του ή στη σκέψη του, τον αισθάνεσαι, τον βιώνεις σαν τον κόσμο των ονείρων σου.

Τον τόπο που και τώρα που άλλαξαν οι καιροί και οι συνθήκες της ζωής, επιβάλλεται να τον περιποιούμαστε, να τον προσέχουμε και να τον ποτίζουμε και εκείνος θα εξακολουθεί ακούραστα και αδιάκοπα να μας δίνει τους καρπούς της μάνας γης.

Γι’αυτό και κάθε φορά που τον περιδιαβαίνω και είναι συχνές πυκνές αυτές οι περιδιαβάσεις μου, υποκλινόμενος στον Θεό, στη φύση και στο άγιο αυτό χώμα, σκέφτομαι και συλλογιέμαι ότι σ’αυτόν τον τόπο νοιώθεις «προσκυνητής, ερωτευτής, τραγουδιστής, διαβάτης».

Αυτά τα λίγα σαν μια δοξασία στον τόπο που μας κράτησε όρθιους και ζωντανούς και σαν ένα μνημόσυνο σ’όλους εκείνους που γεννηθήκανε και δώσανε τη ζωή τους μέσα σ’αυτόν και που φύγανε με τη σκέψη και την ικανοποίηση ότι ο Αίθωνας θα εξακολουθεί να λάμπει, και να ακτινοβολεί όσο υπάρχει η Αρχάγγελος.
Για τα παιδιά του Αίθωνα».

• • •

Όμως πέρασαν τα χρόνια, τα πορτοκάλια έπαυσαν πλέον να έχουν την τόσο πολύτιμη, που είχαν στο παρελθόν, αξία και ο Αίθωνας σχεδόν εγκαταλείφθηκε, αφού κανένας δεν αναμένει πλέον εισοδήματα από αυτόν. Οι δρόμοι χάλασαν, οι περισσότεροι υδραύλακες αχρηστεύθησαν και η καλλιέργεια των περισσότερων περιβολιών εγκαταλείφθηκε.

Οι νέοι πλέον έπαυσαν να έχουν συναισθηματικό δεσμό με τον ιερό αυτόν τόπο, τα Ιεροσόλυμα της Αρχαγγέλου, όπως τα ονόμασα και μόνο ελάχιστοι αγρότες ασχολούνται με τον Αίθωνα και τις πορτοκαλιές τους, οι οποίοι κάθε Σάββατο, όταν περιδιάβαινα τον Αίθωνα, από το Καπί μέχρι του Μηλιού τον Μύλο, ήταν οι μόνοι που συναντούσα να σκάβουν και να περιποιούνται τα περιβόλια τους.

Ποιος να τολμήσει να κατέβει στον Αίθωνα ακόμα και με αγροτικό αυτοκίνητο, αφού οι δρόμοι δεν ήσαν πλέον βατοί, οι υδραύλακες είχαν σχεδόν καταστραφεί και ο κίνδυνος να πέσει κανείς σε κάποιο χαντάκι ήταν υπαρκτός. Η εικόνα αυτή πλέον για μένα ήταν αποπνικτική και έτσι άλλαξα πορεία και μόνο κάποιο Σαββατοκύριακο επισκεπτόμουνα το περιβόλι μου, κυρίως για να αποτίσω φόρο τιμής στις πορτοκαλιές που μας κράτησαν όρθιους στη ζωή.

Το τελευταίο όμως Σάββατο, δηλαδή στις 2 Οκτωβρίου, θέλησα να περιδιαβώ τον Αίθωνα και να φτάσω στο Καπί για να δω εάν παρά την ανομβρία εξακολουθεί να πηγάζει το νερό, το οποίο πότιζε όλη την κοιλάδα, οπότε με έκπληξη διαπίστωσα μια τεράστια αλλαγή. Δρόμοι πλέον βατοί για κάθε μικρό ή μεγάλο αυτοκίνητο, χαντάκια κλεισμένα, υδραύλακες επισκευασμένους, που δεν μου έκανε καρδιά να φύγω.

Έβλεπα έναν Αίθωνα τόσο αλλαγμένο και μπήκα στον πειρασμό να ρωτήσω ποιος ήταν εκείνος που έκανε τις ενέργειες αυτές. Και αυτός δεν είναι κανένας άλλος από τον Πρόεδρο της Δημοτικής Ενότητας Αρχαγγέλου, στον οποίο αξίζουν θερμά συγχαρητήρια και την αγάπη των Αρχαγγελιτών που αγαπούν και φροντίζουν τον Αίθωνα τον ιερό τόπο, εάν όχι για όλους για πολλούς από μας.

Όμως υπάρχουν σοβαρά προβλήματα, όπως το αποχετευτικό, η μη επίλυση του οποίου μέχρι σήμερα ταλαιπωρεί τους συγχωριανούς μας και μάλιστα έχει επιφέρει σοβαρά προβλήματα υγείας. Η ανάδειξη του Κάστρου της Αρχαγγέλου ως επισκέψιμος τουριστικός προορισμός και τόσα άλλα στα οποία και θα πρέπει να ενσκήψουν οι αρμόδιοι.