Κακή διάθεση

Μαρία Καρίκη

Οι διακυμάνσεις στη διάθεσή μας, μέσα σε φυσιολογικά όρια, είναι ένα συχνό και αναμενόμενο φαινόμενο στην ψυχολογία του ανθρώπου. Το συναντούμε από την παιδική μας ηλικία, εντείνεται στην εφηβεία και από εκεί και πέρα εμφανίζεται στην ενήλικη ζωή ανάλογα με την εκάστοτε φάση που περνάμε κάθε φορά. Μπορεί να οφείλεται σε οργανικούς ή/και σε ψυχογενείς παράγοντες. Το πόσο αποκλίνει η διάθεσή μας από τον μέσο όρο της και το πόσο διάστημα χρειάζεται για να επανέλθει είναι κάτι που μας ανησυχεί και μας προβληματίζει.

Η διάθεσή μας επηρεάζεται από διάφορα εξωτερικά και εσωτερικά ερεθίσματα. Επηρεάζεται από γεγονότα, καταστάσεις, πρόσωπα, συμπεριφορές, από συναισθήματα (άγχη, αγωνίες, φόβους, έγνοιες, ανασφάλειες κ.α.), από σκέψεις για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον, από αναμνήσεις, προσδοκίες, συνειδητοποιήσεις, από αλλαγές, ανατροπές, ειδήσεις, επιτυχίες και αποτυχίες. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να παραμείνει για πολύ καιρό η διάθεσή μας στο ίδιο επίπεδο. Η ευμεταβλητότητά της, η ρευστότητά της είναι στοιχεία που εκφράζουν τη φύση της, αλλά και τη δυναμική της.

Οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τα σκαμπανεβάσματα στη διάθεσή τους. Τα παρατηρούν και προσπαθούν μέσα τους να βρουν μια εξήγηση, μια αιτιολόγηση αυτού που τους συμβαίνει. Άλλοτε δίνουν χρόνο στον εαυτό τους να συνέλθει κι άλλοτε ανησυχούν υπέρμετρα σε σημείο να φοβούνται και να τρομοκρατούνται που η διάθεσή τους πέφτει και αποκτά ένα αρνητικό περιεχόμενο.

Έχει πολύ μεγάλη σημασία ο λόγος στον οποίο οφείλεται η αλλαγή της διάθεσής μας, αλλά και η διάρκειά της. Αν δικαιολογείται η αλλαγή και δεν κρατάει πολύ, τότε δεν χρειάζεται να ανησυχήσουμε. Αν από την άλλη, η συχνότητα που συμβαίνει κάτι τέτοιο γίνεται όλο και πιο πυκνή και τα διαστήματα της κακής διάθεσης όλο και μεγαλώνουν, τότε απαιτείται μια πιο διεξοδική διερεύνηση από το ίδιο το άτομο.

Πίσω από μια πτωτική διάθεση, σχεδόν πάντα κρύβεται ένα «μήνυμα». Κάτι συμβαίνει στη ζωή μας που μας προβληματίζει, μας αγχώνει, μας στεναχωρεί, μας πιέζει ή μας καταπιέζει. Το ζητούμενο είναι να το αναγνωρίσουμε, να το κατονομάσουμε και να κάνουμε κάτι για αυτό.

Ο πανικός σαν αντίδραση ή η αποφυγή ή η αδράνεια δεν μας βοηθούν σε οποιαδήποτε βελτίωση. Η διάθεσή μας επηρεάζεται βαθιά και από τον τρόπο που σκεφτόμαστε και τις ερμηνείες που δίνουμε στα διάφορα γεγονότα. Δεν αρκεί, βέβαια, μόνο να την παρατηρούμε. Χρειάζεται μεν να την αποδεχτούμε με τις εναλλαγές της, αλλά να πράξουμε και κάτι, ώστε να την ενισχύσουμε και να την αποκαταστήσουμε.

Το πώς αξιοποιούμε τον ελεύθερό χρόνο μας, το πώς αποσυμπιεζόμαστε, το ποιους ανθρώπους έχουμε γύρω μας, το τι επιλογές κάνουμε, τι υπομένουμε και το τι ανεχόμαστε σαφώς και θα χρωματίσει τη διάθεσή μας ανάλογα. Το αν θα είμαστε ή όχι «καλά» θα εξαρτηθεί από την ποιότητα της κάθε ημέρας που περνάει. Τι σκέφτομαι και τι κάνω από το πρωί που θα ξυπνήσω μέχρι το βράδυ που θα κοιμηθώ! Αυτό θα είναι και το «αποτέλεσμα» της διάθεσής μας.

Η διάθεσή μας δεν είναι κάτι «έξω» από εμάς. Δεν είναι αποκομμένη ως μεταβλητή από τα δρώμενα της ζωής μας. Βρίσκεται σε άμεση σύνδεση με τον βαθμό ικανοποίησης του τρόπου με τον οποίο ζούμε την κάθε μας μέρα. Με εξαίρεση τυχόν διαταραχές που αιτιολογούν μια «παράξενη» ή παρατεταμένη κακή διάθεση, όλες τις άλλες φορές καλό είναι να αξιολογήσουμε και το πλαίσιο που συμβαίνει ό,τι συμβαίνει. Να παραδεχτούμε αλήθειες, ζορίσματα, εξαρτήσεις, λάθη και καταπιεστικά περιβάλλοντα.

Το να μην μπορείς να είσαι ο εαυτός σου, το να μην εκτονώνεις τις σκέψεις και τα συναισθήματά σου, το να μην έχεις βρει ακόμα τον τρόπο να ισορροπείς μέσα σου σε καθιστούν ευάλωτο σε έντονες διακυμάνσεις ως προς τη διάθεσή σου… Οφείλουμε να εκπαιδεύσουμε τον εαυτό μας να είναι σε σύνδεση με τη διάθεσή μας και να την αποκωδικοποιούμε όσο είναι αυτό δυνατό, προκειμένου να παρεμβαίνουμε ενεργά και δυναμικά σε ό,τι μας υπονομεύει και μας αποσυντονίζει κάθε φορά. Μη μένεις απλώς παρατηρητής του τι συμβαίνει μέσα σου. Προστάτευσε τον εαυτό σου και δράσε ανάλογα! Τίποτα δεν αποκαθίσταται και δεν εξισορροπείται από μόνο του…