Η γεωγραφία και η σχέση της με τη θεωρία του χρυσόψαρου...

Rodiaki NewsRoom

Τα σύνορα δείκτες κυριαρχίας και ανάπτυξης

Γράφει ο
Αγαπητός Ξάνθης
Αρχιτέκτονας

Στις διεθνείς σχέσεις, η Γεωγραφία αποτελεί κύριο πνεύμονα του συστήματος ορθής διακυβέρνησης και μάλιστα η αμφισβήτηση για την ισχύ της στην εποχή της ψηφιακής επανάστασης μάλλον είναι λανθασμένη και αδύναμη.

Ο μεγάλος χώρος της γης είναι διανεμημένος σε χώρες με κυριαρχικά συμφέροντα, σύνορα και δικαιώματα που πηγάζουν από τις διεθνείς Συνθήκες - Διακηρύξεις του ΟΗΕ.

Η προφητεία για την εξαφάνιση των κρατών από την ψηφιακή επανάσταση που έχει διεισδύσει σε πολλά επίπεδα μάλλον δεν επιβεβαιώνεται, όμως όπως και να έχει μεταβάλλεται μέσα από τον digital ανταγωνισμό. Οι τάσεις και οι προωθήσεις τέτοιων μορφών εξέλιξης βρίσκουν γόνιμο έδαφος σε κράτη που υιοθετούν προωθημένες σκέψεις και συντρέχουν στη λεγόμενη ψηφιακή γεωπολιτική.

Οι συμπράξεις, οι συνεργασίες με τους ψηφιακούς γίγαντες αφήνουν ένα θετικό αποτύπωμα στην παραδοσιακή γεωπολιτική της χώρας που δείχνει εξωστρέφεια και αφοβία στο καινούργιο. Όμως, όπως είδαμε και στη διαχείριση του COVID-19 η ψηφιακή προσέγγιση διευκόλυνε την καθημερινότητα, τους επιστήμονες, το κράτος, να παρθούν οι κατάλληλες αποφράσεις.

Ο Tim Marsall1 ανέφερε ότι είναι δύσκολο να ξεμπερδέψουμε από τη Γεωγραφία. Αποτελεί βασικό εργαλείο των Διεθνών Σχέσεων και συμπληρώνεται σήμερα με την τεχνολογία. Ο δε Robert Kaplan2 επισημαίνει ενδεικτικά ότι η Γεωγραφία δεν υποβαθμίστηκε στην εποχή μας, αντίθετα έχει αποκτήσει ακόμη κρισιμότερο ρόλο μέσα από την μετανάστευση, την κρίση της ταυτότητας και στην εξελισσόμενη αστικοποίηση.
Ο δε διπλωμάτης Michel Foucher3 καταγράφει τα σύνορα ως θεσμό δικαίου και στοιχείο της γεωπολιτικής αλλά και ταυτόχρονα αποτελούν σημαντικά γεγονότα της Γεωγραφίας.

Είμαστε «αιχμάλωτοι» της Γεωγραφίας, είτε στον μικρο-χώρο, είτε στον mega-χώρο και ευτυχώς η τεχνολογία μας βοήθησε να αποδράσουμε από τη φυλακή της Γεωγραφίας. Μπορούμε με τα δίκτυα να επικοινωνούμε, ξεπερνώντας παραδοσιακά προβλήματα της φύσης και με σωστό χειρισμό μπορούμε να παίξουμε το νέο Παίγνιο ορθολογιστικό προς όφελος των πολλών. Παίγνιο που ισούται με την απειλή της κλιματικής αλλαγής, την μετάβαση στην πράσινη ενεργεία, στους σύγχρονους δείκτες ευημερίας που συμπληρώνουν τον συνήθη του ΑΕΠ, το ρυθμό μετανάστευσης όμως και τους υβριδικούς πολέμους. Στη σημερινή εποχή του 5G, εμφανίζονται οι τεχνολάτρες αλλά και οι τεχνοφοβικοί.

Η κάθε ομάδα εκπροσωπεί τα δικά της επιχειρήματα στο νέο που έχει γεννηθεί που κάποιοι το ονόμασαν «μετα-σύμπαν». Σε αυτό το νεοφυές σύμπαν της επικοινωνίας, της γεωοικονομίας, των μεταφορών, του ενεργειακού αποτυπώματος, της ψυχαγωγίας (π.χ. το μουσικό συγκρότημα ABBA, θα τραγουδήσει μετά από 20 χρόνια, μέσω άβαταρ σε εικονικό περιβάλλον) όμως τα ανθρώπινα-γήινα προβλήματα παραμένουν.
Η πρόσφατη Διάσκεψη στην Γλασκώβη για το Κλίμα, οι υποσχέσεις για μείωση του χάσματος φτωχών και πλουσίων χωρών των G20, η ξηρασία, οι θανατηφόρες πυρκαγιές, η υπερθέρμανση του πλανήτη, τα χημικά όπλα «κραυγάζουν» επιζητώντας άμεσες λύσεις.

Η Κίνα ζει τη δική της γραμμή ανάπτυξης, η Ρωσία το ίδιο, η Ινδία υπόσχεται, η χώρα των ΗΠΑ δυσκολεύεται να περάσει το νομοσχέδιο για την κλιματική προστασία, η πανδημία του COVID-19 θερίζει, οι φορολογικοί παράδεισοι φυτρώνουν, η ψηφιακή τροχιά ενδυναμώνεται χωρίς κανόνες και ηθικούς φραγμούς σ’ ένα περιβάλλον ιδιόμορφο, ασταθές, μυστικό. Παράξενος κόσμος. Εάν αυτή η μυστικότητα περιοριστεί σε μια μόνο κάστα ατόμων που μπορούν να κάνουν διακοπές στο φεγγάρι (έτσι για γούστο) και υποσχόμενοι να λύσουν (δήθεν) την κλιματική κρίση με τα δις τους ως ευεργεσία ξεπερνώντας τα όρια της Γεωγραφίας και του ανθρώπου τότε τα πράγματα σοβαρεύουν επικίνδυνα.
Ο Robert Kaplan γράφει ότι «η Γεωγραφία μας διδάσκει την ταπεινότητα. Μας θυμίζει ποια είναι τα όρια μας και γιατί πρέπει να είμαστε ταπεινοί. Αυτό δεν σημαίνει να μην έχουμε φιλοδοξίας και οράματα».

Η άμεση προσγείωση στον πλανήτη Γη με τις αδυναμίες μας και τις ανισότητες μας, τις ασύμμετρες παρεμβάσεις και τις τυχοδιωκτικές δυνάμεις μας είναι επιβεβλημένη σε ένα «μετα-σύμπαν» που έχει γεννηθεί ήδη και θα μας περικυκλώσει σε βαθμό που δεν θα ξέρουμε πως θα ξεφύγουμε.
Γιατί τα ρομπότ πιθανώς θα χρησιμοποιούσουν τον άνθρωπο σε τέτοιο βαθμό, που θα καταντήσουμε χρυσόψαρα (το ζώο που αδυνατεί να διατηρήσει την προσοχή του εστιασμένη πέραν των 8 δευτερολέπτων) μέσα από την ισχύ των ψηφιακών μηχανών του διαδικτύου εντός της γυάλας της άυλης οικονομίας και του κατασκοπευτικού καπιταλισμού4.

Η χρήση του διαδικτύου αλλά και του χώρου μας (η γεωγραφία) οφείλουν να γίνονται με όρους κοινωνίας, σχέσεων και αλληλεγγύης, χωρίς την εκχώρηση απολύτων δικαιωμάτων στις αναδυόμενες πλατφόρμες, διαφορετικά θα φερόμαστε ως υπνωτισμένοι και πειθήνια όργανα της οθόνης και του πληκτρολογίου, ξεχνώντας το θαυμάσιο γαλάζιο του ουρανού και την έξαψη της γνώσης.
Προσοχή.

1 Βλ.σχετ. Marsall, Τ. Αιχμάλωτοι της γεωγραφίας, Μτφρ. Σ. Κατσούλας, (2019). Αθήνα: διόπτρα.
2 Βλ σχετ. Kaplan, R., Η εκδίκηση της γεωγραφίας, Μτφρ. Σ. Κατσούλας, (2017). Αθήνα: Μελάνι.
3 Βλ.σχετ. Foucher, M., Η επιστροφή των συνόρων, Μτφρ. Δ. Αντωνίου, (2019). Αθήνα: Ποικίλη Στοά.
4 Βλ. σχετ.Patino, Μ., Ο πολιτισμός του Χρυσόψαρου. Μτφρ. Α. Μουτάφης. (2020). Αθήνα: Καστανιώτη, σ. 137,148.