Παιδί: σκέψεις και παράπονα

Rodiaki NewsRoom

Γράφει η
Μαρία Καρίκη
Ψυχολόγος, Msc

Κάθε παιδί με τη μοναδικότητά του, την ιδιοσυγκρασία του και ανάλογα με το περιβάλλον μέσα στο οποίο αναπτύσσεται, αντιλαμβάνεται και ερμηνεύει με διαφορετικό τρόπο όλα όσα τον περιτριγυρίζουν. Σκέφτεται και αντιδρά με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο, τον οποίο οι γονείς καλούνται να αποκωδικοποιήσουν κάθε φορά. Ένα συχνό παράπονο των παιδιών προς τους γονείς τους είναι το εξής: «δεν μπαίνουν στη θέση μου, δεν με καταλαβαίνουν».

Πολλές φορές ξεχνάμε ως γονείς ότι τα παιδιά δεν είναι ενήλικες. Άρα δεν πρέπει να τους συμπεριφερόμαστε ή να έχουμε τις ίδιες απαιτήσεις που μπορεί να έχουμε από τους ενήλικες. Δεν είναι αυτονόητο, ούτε δεδομένο ότι το παιδί πρέπει να καταλάβει τον γονιό του (στο βαθμό που το επιθυμεί τουλάχιστον ο γονιός). Αντιθέτως, θα έπρεπε να είναι αυτονόητο και δεδομένο (που και πάλι δυστυχώς δεν είναι) ότι ο γονέας έχει την ευθύνη (ως ενήλικας) και την υποχρέωση να καταλάβει το παιδί του, όσο συγκαλυμμένα και να είναι τα μηνύματα που εκπέμπει το παιδί. Κάθε παιδί, ακόμα και αν δεν το παραδέχεται, θέλει την προσοχή, τη φροντίδα, τον καλό το λόγο, την ενθάρρυνση και την κατανόηση από τους γονείς του.

Κάθε παιδί, ανάλογα με το εξελικτικό του στάδιο, θέλει να ζήσει τα της ηλικίας του. Δεν μπορεί να αντιληφθεί τις υποχρεώσεις και τις προτεραιότητες, έτσι όπως τα αντιλαμβάνονται οι γονείς. Φυσικά και θα υπάρχουν διαφωνίες και συγκρούσεις, γιατί το παιδί διεκδικεί (κάτι που είναι αναμενόμενο για την ηλικία του) και ο γονιός προσπαθεί να οριοθετήσει (που είναι μέσα στον ρόλο του γονέα ούτως η αλλιώς). Αυτό όλο ως διαδικασία είναι φυσιολογικό και υγιές.

Το ζήτημα είναι πώς διαχειριζόμαστε τις απαιτήσεις των παιδιών (όσο παράλογες και να είναι). Προσπαθούμε να κάνουμε συμφωνίες και διαπραγματεύσεις ή βάζουμε τιμωρίες; Είμαστε διατεθειμένοι να ακούσουμε το παιδί μας και να υποχωρήσουμε σε κάποια σημεία για να κερδίσουμε σε κάποια άλλα που θεωρούμε πιο σημαντικά ή παραμένουμε άκαμπτοι και αυστηροί σε ό,τι μας ζητάει το παιδί;

Τα περισσότερα παιδιά διαμαρτύρονται για τον «τρόπο» που οι γονείς τους λένε αυτά που τους λένε: αυστηρότητα, ειρωνεία, απαξίωση, απόρριψη, φωνές, εντάσεις, προσβολές, παιχνίδια δύναμης και εξουσίας. Δυσκολεύονται να καταλάβουν γιατί νοιάζονται οι γονείς περισσότερο για το σχολείο, τις επιδόσεις και τη συμπεριφορά τους παρά για το πώς νιώθουν τα ίδια μέσα τους και για το ποιες είναι οι επιθυμίες τους. Δυσκολεύονται να καταλάβουν γιατί δεν μπορούν να είναι περισσότερο ο εαυτός τους και γιατί θα πρέπει να τους νοιάζει τι θα πουν οι «άλλοι» (βλέποντας τους γονείς να τους νοιάζει η κοινωνική νόρμα).

Η ανάγκη των παιδιών να εκφράσουν αυτό που είναι, αυτό που σκέφτονται, αυτό που θέλουν και αυτό που τους αρέσει, «σκοντάφτει» στα διαφορετικά κριτήρια και φίλτρα των γονιών. Πολλές φορές επιλέγουν να μην τους μιλούν πια, γνωρίζοντας εκ των προτέρων ότι θα διαφωνήσουν και θα υπάρξουν εντάσεις και κάπως έτσι ή αρχίζουν και «μπουκώνουν» ή προσανατολίζονται προς μη κατάλληλα άτομα προκειμένου να πάρουν συμβουλές. Ο γονιός αρχίζει και νιώθει την «απόσταση» ανάμεσα στον ίδιο και στο παιδί του που όλο ίσως και να μεγαλώνει. Χάνονται οι γέφυρες επικοινωνίας και τα προβλήματα και οι αντιδράσεις εντείνονται και επαναλαμβάνονται.

Χρειάζεται ο γονιός να βρει έναν τρόπο να πλησιάσει το παιδί του, να αλλάξει στην προσέγγισή του ό,τι δεν είναι αποτελεσματικό για τη σχέση αυτή, να προσπαθεί συνεχώς να είναι σε εγρήγορση και να δείχνει στο παιδί ότι και εκείνος από την πλευρά του κάνει ό,τι μπορεί για να το καταλάβει και να το πλησιάσει.

Τα παιδιά το εκτιμούν αυτό. Το αντιλαμβάνονται και προσπαθούν και εκείνα με τη σειρά τους να καταλάβουν το γονιό τους (όσο μπορούν για την ηλικία τους). Όλες οι ανθρώπινες σχέσεις όταν βασίζονται σε αμοιβαίο σεβασμό και αλληλο-υποχωρήσεις μπορούν να διατηρούνται υγιείς. Με εντολές, προσταγές, απαγορεύσεις, τιμωρίες, επιθετικούς χαρακτηρισμούς, περιορισμούς, απειλές και απαξιώσεις, κανένα «δύσκολο» παιδί δεν συνεργάζεται και δεν «βελτιώνεται»…