Η γυναίκα στους Αρκιούς. Θεωρητικό πλαίσιο και παραδείγματα

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Αναστάσιος Ι. Κυριακίδης
Λαογράφος - Ερευνητής

Ένα άρθρο αφιερωμένο στη γυναίκα ενός μικρού νησιού, αυτού των Αρκιών.

Η γυναίκα στους Αρκιούς, λοιπόν, μιας άλλης εποχής. Μιας εποχής ηθικά σταθερής, τόσο ευχάριστης όσο και δύσκολης.
Η γυναίκα αποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες της κοινωνίας. Οι ρόλοι που διαδραματίζει στο κοινωνικό και οικογενειακό γίγνεσθαι είναι ποικιλόμορφοι, για τους οποίους οφείλει να φέρει εις πέρας με επιτυχία. Εξάλλου στην αντίπερα όχθη ισχύουν οι ίδιοι νόμοι, όπου δίχως θεωρίες και φεμινισμούς πράττουν τα απαραίτητα και ανάλογα.

Η μαγεία και η γυναικεία μορφή της γυναικός την συναντάμε στα τραγούδια από αρχαιοτάτων χρόνων. Η γυναίκα είναι ίδια με τον άνδρα, αδιαμφισβήτητο γεγονός, αλλά ταυτόχρονα δεν είναι όμοιοι. Ο φιλόσοφος Αριστοτέλης στο έργο του, «Περί ζώων γεννέσεως» δίνει έναν ξεκάθαρο και κατανοητό χαρακτηρισμό για τη γυναίκα, την οποία αποκαλεί «άρρεν άγονος». Ο Περικλής στον Επιτάφιο αναφέρει μεταξύ άλλων ότι η γυναίκα θα πρέπει να αναμειγνύεται στις ανδρικές δουλειές και να ακούγεται το όνομά της όσο γίνεται λιγότερο, τοποθετώντας την ταυτόχρονα στον καίριο ρόλο που θα πρέπει να έχει εντός της οικίας της. Στη δε Σπάρτη η γυναίκα ήταν απαραίτητη για την ανατροφή των παιδιών.

Όπως καταλαβαίνουμε η γυναίκα είχε σημαντικότερες αρμοδιότητες στο σπίτι, παρά στον κοινωνικό περίγυρο, μέσα από τα διάφορα «ξεπορτίσματα». Εντούτοις όμως έχουν διακριθεί πολλές εξ αυτών, όπως η Ασπασία σύζυγος του Περικλή, η ποιήτρια Σαπφώ και πολλές ακόμα.

Την ισότητα ανάμεσα στα φύλα πρυτανεύει η Ορθοδοξία με τα κηρύγματα μεγάλων Πατέρων και Διδασκάλων. Φερ’ ειπείν ο απ. Παύλος, ο Ιωάννης ο Χρυσόστομο, ο Γρηγόριος ο Θεολόγος κ.α.

Σε μια παραδοσιακή κοινωνία η γυναίκα αποτελούσε τον πυρήνα της οικογενείας. Η γέννηση ενός κοριτσιού αποτελούσε μια αστοχία για την οικία, όχι μια τελείως λανθασμένη και αδικαιολόγητη αντίληψη. Η οικογένεια άλλοτε είχε ανάγκη από εργατικά χέρια για να μπορέσει να θρέψει τα υπόλοιπα μέλη της. Το ήθος της εκείνης εποχής δεν επέτρεπε στην γυναίκα να «ξεπορτίζει» και να «ξεβρακώνεται» αναζητώντας εργασία.

Οι άνθρωποι άλλοτε σεβόντουσαν τη γυναίκα, την κόρη και τη σύζυγο. Έτσι ο πατέρας στην προσπάθειά του να ζητήσει βοήθεια στα σκληρά χωράφια και στα αβάσταχτα ζώα, επιθυμούσε τη γέννηση ενός παιδιού, δηλαδή αγοριού. Τελείως δικαιολογημένη αντίδραση. «Εξ ιδίων» τα βιώματα!!!

Τυγχάνω υπέρμαχος της ισότητας των φύλων αλλά εκ των πολλών πραγμάτων όχι της ομοιότητας.

Οι Αρκιοί δεν διαφέρουν από ένα ανάλογο θεωρητικό πλαίσιο, όπου η γυναίκα είχε τις μισές υποχρεώσεις του σπιτιού της. «Ψήναμε το ψωμί και άλλη φορά το τσουκάλι είχαμε. Βάζαμε φαγητό και ψήναμε στον φούρνο... Το ψωμί το βάναμε σε πιτσαλωρή... Στην παραστιά βάζαμε μόνο το τσουκάλι...». Οι εργασίες στην καθημερινότητα του σπιτιού ήταν πολλές. «Υπήρχε ένα πηγάδι παλιά που κουβαλούσαμε το νερό. Το χρησιμοποιούσαμε για πόσιμο, για τα πάντα...».

Η ανάπτυξη της οικοτεχνίας στο νησί ήταν πολύ περιορισμένη, αφού οι συναλλαγές με τα παρακείμενα νησιά ήταν σε τακτική χρονικά βάση. Όπως έχω αναφέρει σε άλλο άρθρο μου στην παρούσα εφημερίδα («ΡΟΔΙΑΚΗ»), «οι Αρκιοί είναι ένας πολιτισμός μη αυτοσυντηρούμενος, τροφοδοτούμενος δε εκ των πλησιεστέρων νήσων». Ωστόσο όμως η κα. Σ.Β. έκανε διάφορα «σεμεδάκια και δαντέλες. Τώρα φτιάχνω μια δαντέλα για να περνάει η ώρα μου. Στα τραπεζομάντηλα, στα μαξιλάρια, σε πετσέτες μπάνιου και προσώπου (δαντέλες με βελονάκι)». «Πάνω σε κομοδίνα, παντού τα χρησιμοποιούσαμε, γιατί έκανα και μεγάλα σεμεδάκια (Σεμεδάκια)».

Η αξία και η όρεξη της γυναίκας για δουλειά και ζωή φαινόταν και στις εξωτερικές δουλειές, «πήγαινε η μάνα μου και του τράβαγε κουπιά. Μαζί με τη μάνα μου πήγαινε για ψάρεμα» (εννοεί τον πατέρα της).

Η σημασία και ο σεβασμός που δινόταν στο γυναικείο φύλο διακρινόταν στους σταθμούς της ζωής των ανθρώπων μιας μικρής τοπικής κοινωνίας, τη γέννηση, τον γάμο και τον θάνατο. Της προσέφερα πολλά παιδιά. Πολλά παιδιά, πολλές υποχρεώσεις από τον πατέρα του σπιτιού και παράλληλα την αύξηση των βιοτικών αναγκών. Ενώ πρώτα θα παντρέψουν τις κόρες, ο σκληρός βιός και η ακαταμάχητη πολύπονη εργασία μιας ολόκληρης ζωής και προσπάθειες των αγοριών θα πήγαινε στις κόρες ως προίκα. Στον δε θάνατο και κηδεία, τα σπαράγματα οι σπαρακτικοί θρήνοι είχαν αποκλειστικό πρόσωπο, τη γυναίκα.

Όπως παρατηρούμε με τα ολίγα η γυναίκα απολαμβάνει ανέκαθεν όχι μόνο οικογενειακή, αλλά και κοινωνική καταξίωση. Οι κακομοιριασμένες θεωρίες περί γυναικών ότι είναι ένα κατώτερο ον και οι συνωμοσίες κατά του άλλου φύλου, τις θεωρώ τουλάχιστον αρρωστημένες. Η γυναίκα ήταν εκ γεννησιμιού της ισότιμη του ανδρός, αλλά ουδέποτε υπήρξε και θα υπάρξει όμοιά του. Εκ φύσεως αδύνατον!!!

Χρόνια πολλά στο αυτοϋποτιμημένο φύλο, τη γυναίκα.
Όλοι μας βγήκαμε από μια γυναίκα άξια και τίμια!!!