Η Μονή Παναγίας του Κύκκου, η σχέση της με τη Μονή της Παναγίας Τσαμπίκας
ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΚΕ 2037 ΦΟΡΕΣ
Γράφει ο Κυριάκος Μ. Χονδρός
Σε απόσταση 28 χλμ. από την πόλη της Ρόδου και κοντά στο χωριό Αρχάγγελος, σε μια κορυφή βουνού με υψόμετρο 287 μέτρων, βρίσκεται η Μονή της Παναγίας Τσαμπίκας ή Κυράς Υψηλής ή Άνω Τσαμπίκας. Σχεδόν όλοι Ρόδιοι, Δωδεκανήσιοι και λοιποί Έλληνες ακόμα και αλλοδαποί, γνωρίζουν τη Μονή και τα θαύματα της Μεγαλόχαρης.
Για το προσωνύμιο Τσαμπίκα υπάρχουν δυο εκδοχές. Η μία λέγεται πως προέρχεται από τη λέξη «σαμβύκη», είδος πλοίου όπως μας παραδίδει ο Ησύχιος και η άλλη άποψη συνδέεται με τη λέξη τσάμπα, που σημαίνει σπίθα, σπινθήρας ή φλόγα και σχετίζεται με την ανεύρεση της εικόνας.
Είναι, επίσης, γνωστή η ιστορία της ανεύρεσης της εικόνας: Η εικόνα της παναγίας βρισκόταν αρχικά στο Μοναστήρι της Παναγίας του Κύκκου στην Κύπρο. Από την Κύπρο, με άγνωστο τρόπο βρέθηκε στο βουνό του Αρχαγγέλου. Η απώλειά της προκάλεσε αναστάτωση στου μοναχούς της Μονής Κύκκου, οι οποίοι άρχισαν να ερευνούν και να την εντοπίσουν. Η χριστιανική παράδοση αναφέρει πως το εικόνισμα φανερώθηκε σε ένα βοσκό που διέμενε στην απέναντι περιοχή της βρύσης του «Γιεμαχιού» (του ιαματικού νερού). Ο βοσκός το είδε τρία βράδια και το τρίτο βράδυ αποφάσισε να ανέβει για να δει τι συμβαίνει.
Φτάνοντας στο ύψωμα είδε το εικόνισμα κάτω από ένα κυπαρίσσι, το παρέλαβε και το διαφύλαξε. Οι μοναχοί του Κύκκου ήρθαν στη Ρόδο, βρήκαν την εικόνα και την μετέφεραν πίσω στην Κύπρο, αλλά η εικόνα πάλι γύρισε στο βουνό.
Τι γνωρίζουμε για τη Μονή της Παναγιάς του Κύκκου;
Ο χρόνος ίδρυσης της μονής Κύκκου, θα πρέπει να είναι το 1080.
Κατά την παράδοση, η ίδρυση, έχει το ακόλουθο περιστατικό: Σε μια σπηλιά του βουνού Κόκκου ή Κύκκου, μόναζε κατά τον 12ο αι. κάποιος μοναχός που ονομαζόταν Ησαίας. Την εποχή εκείνη, η Κύπρος ανήκε στη βυζαντινή αυτοκρατορία. Ο διοικητής της, στρατηγός Μανουήλ Βουτομίτης, παραθέριζε σε μια τοποθεσία, όταν συνάντησε ένα μοναχό και τον ρώτησε τι ζητούσε εκεί. Ο Ησαΐας δεν τον απάντησε και γύρισε στη σπηλιά του. Ο στρατηγός θεώρηση την συμπεριφορά του ως απαξίωση και αφού τον ακολούθησε τον χτύπησε.
Ο μοναχός του είπε πως για την πράξη του αυτή γρήγορα θα τιμωρηθεί. Ο Βουτομίτης σε λίγες μέρες αρρώστησε σοβαρά και θυμήθηκε τον Ησαΐα και αποφάσισε να πάει να τον βρει. Όταν συναντήθηκαν του ζήτησε συγνώμη και τον παρακάλεσε να προσευχηθεί για να αποκτήσει την υγεία του. Όταν ο στρατηγός έγινε καλά, ο μοναχός ζήτησε ως αντάλλαγμα απ’ αυτόν να πείσει τον αυτοκράτορα Αλέξιο Κομνηνό να στείλει στην Κύπρο την εικόνα της Θεομήτορος που ζωγράφισε ο Απόστολος Λουκάς και που βρισκόταν στο αυτοκρατορικό παλάτι [1].
Κάποια μέρα, οι δύο τους πήγαν στην Κωνσταντινούπολη για να συναντηθούν με τον αυτοκράτορα. Όμως, ο Αλέξιος Κομνηνός απουσίαζε από την πόλη των πόλεων και γύριζαν πίσω στην Κύπρο.
Από τότε ο Ησαΐας συγκέντρωνε χρήματα για να χτίσει μια εκκλησία και ορισμένα κελιά.
Όταν η κόρη του αυτοκράτορα αρρώστησε, ο Βουτομίτης βρήκε την ευκαιρία και μίλησε στον Αλ. Κομνηνό για το μοναχό Ησαΐα και για τη θαυματουργή δύναμή του.
Ο Αλέξιος υποσχέθηκε στο στρατηγό να στείλει την εικόνα στην Κύπρο καθώς και μεγάλο χρηματικό ποσό για το χτίσιμο μεγάλης εκκλησίας, προκειμένου να θεραπευτεί η αγαπημένη του κόρη. Όμως, η υπόσχεσή του δεν υλοποιήθηκε. κατόπιν η κόρη του παρουσίασε υποτροπή στην ασθένειά της. Αυτό έβαλε σε σκέψεις τον Αλέξιο που θυμήθηκε το τάξιμό του.
Τότε ο Αλέξιος φόρτωσε σε ένα καράβι πολύτιμα δώρα, πολλά χρήματα και το εικόνισμα της Παναγίας, για να γίνει η Νέα Μονή. Ιδρύθηκε ακόμα ένα μοναστήρι από το οποίο ο Βουταμίτης, με την άδεια του αυτοκράτορα τα εισοδήματα τριών κυπριακών χωριών του Μύλου, του Μυλικουριού και της Περιστερώνας. Ο αυτοκράτορας επικύρωσε με χρυσόβουλα τη δωρεά κι ακόμα προίκισε το μοναστήρι με πολλά. Η μονή αυτή, μέχρι σήμερα ονομάζεται βασιλομονάστηρο.
Μετά τον 16ο αιώνα εξαπλώνεται σε ολόκληρο τον ορθόδοξο χώρο η Κυκκώτισσα, την οποία παίρνουν μαζί τους οι πολυάριθμοι προσκυνητές του μοναστηριού της στην κορυφή Κύκκος του όρους Τρόοδο της Κύπρου (υψ. 1510 μ.) είτε με τη μορφή φορητής εικόνας, είτε σε χαρακτικό σε χαρτί.
Την επωνυμία Κυκκώτισα που άραγε οφείλει η εικόνα της Παναγίας και η κορυφή Κύκκος και τι σημαίνει η ονομασία αυτή; Ο γνωστός Ρώσος μοναχός, Βασίλειος Γρηγόροβιτς Μπάρσκι, που έφτασε τον προπερασμένο αιώνα στη μονή, ετυμολογεί την ονομασία από ένα καθαρτικό βότανο, το οποίο ήταν σε χρήση στην Αίγυπτο, από όπου και λέγεται ότι η εικόνα μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Ο Δωδεκανήσιος αείμνηστος, Ι.Μ. Χατζηφώτης, υποθέτει ότι η «εικόνα έδωσε το όνομά της στην περιοχή και βέβαια στη μονή και δεν συνέβη το αντίστροφο».
Ο τ. Έφορος Αρχαιοτήτων, κ. Ιωάννης Ηλ. Βολανάκης, μας πληροφορεί πως «η έρευνα των τελευταίων ετών έχει κατορθώσει να επισημάνει την ύπαρξη περισσοτέρων εικόνων της Παναγίας Ελεούσας του Κύκκου στη χριστιανική οικουμένη και στην Ελλάδα ειδικότερα. Ανήκουν στον 16ο – 19ο αιώνα και βρίσκονται στην Κρήτη, σε νησιά του Αιγαίου, του Ιονίου στον Άγιον Όρος και στην Αθήνα».
Ακολουθήστε τη Ροδιακή στο Google News
