Απασχόληση, ανεργία και αγορά εργασίας στην Ελλάδα

Φίλιππος Ζάχαρης

Η ελλειμματική αγορά εργασίας στην Ελλάδα και τα μεγάλα ποσοστά ανεργίας, παρά τις όποιες αυξομειώσεις ένεκα της πανδημίας αλλά και του τωρινού πολέμου στην Ουκρανία, εξακολουθούν να αποτελούν πονοκέφαλο και για τη σημερινή κυβέρνηση. Την ίδια στιγμή η απασχόληση δοκιμάζεται σθεναρά.

Τα στοιχεία που θα δούμε παρακάτω για την απασχόληση και την ανεργία δίνουν μία χαρακτηριστική εικόνα της επικρατούσας κατάστασης.
Σε ό,τι αφορά την ανεργία, λοιπόν, αυτή μειώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2021, στο 13,3% από 13,8% τον Αύγουστο και 16,3% τον Σεπτέμβριο του 2020, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat.

Διαφορετικά είναι τα πράγματα πάντως για τους νέους, καθώς το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε σημαντικά τον Σεπτέμβριο στο 24,5%, από 32,8% τον Αύγουστο. Έτσι, μαζί με την Ισπανία (30,6%), την Ιταλία (29,8%) και τη Σουηδία (25,1%), έχουν τα χαμηλότερα ποσοστά στην ΕΕ.

Σύμφωνα με την Ετήσια Έκθεση του 2022 για την Ελληνική Οικονομία και την Απασχόληση του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ που δόθηκε στη δημοσιότητα τη Δευτέρα 30/05, το 2021 υπογράφηκαν συνολικά 16 εθνικές κλαδικές και ομοιοεπαγγελματικές συμβάσεις εργασίας, 9 τοπικές ομοιοεπαγγελματικές και 182 επιχειρησιακές.

Οι 34 συλλογικές συμβάσεις εργασίας (κλαδικές και ομοιοεπαγγελματικές) που βρίσκονται σε ισχύ καλύπτουν δυνητικά περίπου 625.000 άτομα, αριθμός που αντιστοιχεί περίπου στο 27% του συνόλου των μισθωτών εργαζομένων.

Οι 182 νέες επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις εργασίας καλύπτουν δυνητικά 152.077 μισθωτούς.
Το 2021, το ποσοστό απασχόλησης μεταξύ των ατόμων ηλικίας 15-64 ετών αυξήθηκε έναντι του 2020 και διαμορφώθηκε στο 57,2%, ποσοστό αρκετά χαμηλότερο έναντι όλων των υπόλοιπων οικονομιών της Ευρωζώνης.

Τον Δεκέμβριο το 2021 το ποσοστό ανεργίας αποκλιμακώθηκε φτάνοντας στο 12,8%.
Το υψηλό ποσοστό ανεργίας και το κύμα ακρίβειας ασκούν αρνητικές πιέσεις στην αγορά εργασίας, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έκθεση του ΙΝΕ, καθώς οι δείκτες οικονομικής μιζέριας καταγράφουν ανησυχητική άνοδο.

Η συνολική αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 9,7% το 2022 εκτιμάται ότι θα περιορίσει μόνο μερικώς την απώλεια της αγοραστικής του δύναμης, την οποία προκαλεί το κύμα ακρίβειας.
Τον Απρίλιο του 2022 η απώλεια αγοραστικής δύναμης του κατώτατου μισθού ήταν ίση με 18% έναντι 14,7% τον Μάρτιο.

Ο μέσος μισθός του ιδιωτικού τομέα είχε απωλέσει τον Απρίλιο του 2022 το 9,9% της αγοραστικής του δύναμης, ενώ ο μέσος μισθός μερικής απασχόλησης το 28%.
Η επίδραση της ακρίβειας στο βιοτικό επίπεδο των πολιτών είναι ιδιαίτερα άνιση.
Εντούτοις, παρά τη βελτίωση των τελευταίων ετών, το ποσοστό ανεργίας στην Ελλάδα παραμένει ένα από τα υψηλότερα στην ΕΕ .

Ας δούμε ποια είναι τα στοιχεία για την Ελλάδα και τον υποστηρικτικό ρόλο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Προσαρμογής (ΕΤΠ).
Στην Αττική, την περιφέρεια στην οποία πραγματοποιήθηκαν απολύσεις, ο αριθμός των καταγεγραμμένων ατόμων που αναζητούν εργασία παραμένει κατά 3,8% υψηλότερος απ' ό,τι ήταν πριν από την πανδημία (τέταρτο τρίμηνο του 2019).
Επιπλέον, το μορφωτικό επίπεδο του 81% των απολυμένων εργαζομένων είναι κατώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ή χαμηλότερο.

Ως εκ τούτου, οι ελληνικές αρχές υποστηρίζουν ότι, χωρίς πρόσθετη εξατομικευμένη στήριξη, οι εν λόγω εργαζόμενοι θα δυσκολευτούν πολύ να βρουν νέα απασχόληση.

Στο πλαίσιο του κανονισμού για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής (ΕΤΠ 2021-2027), το Ταμείο στηρίζει απολυμένους εργαζομένους και αυτοαπασχολουμένους που έχουν χάσει τη δραστηριότητά τους.

Η στήριξη από το ΕΤΠ διατίθεται ευκολότερα για τα άτομα που πλήττονται από την αναδιάρθρωση: όλα τα είδη απρόβλεπτων μεγάλων αναδιαρθρώσεων μπορούν να είναι επιλέξιμα για στήριξη, συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών επιπτώσεων της κρίσης που προκάλεσε η νόσος COVID-19, καθώς και ευρύτερων οικονομικών τάσεων, όπως η απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές και η αυτοματοποίηση.

Τα κράτη - μέλη μπορούν να υποβάλουν αίτηση για χρηματοδότηση από την ΕΕ όταν τουλάχιστον 200 εργαζόμενοι χάνουν την εργασία τους εντός συγκεκριμένης περιόδου αναφοράς.

Συνολικά, από το 2007, το ΕΤΠ έχει διαθέσει 668 εκατ. ευρώ σε 173 περιπτώσεις, προσφέροντας βοήθεια σε περισσότερα από 166 000 άτομα σε 20 κράτη-μέλη. Τα μέτρα που υποστηρίζονται από το ΕΤΠ συμπληρώνουν τα εθνικά ενεργητικά μέτρα για την αγορά εργασίας.

Όπως βλέπουμε, λοιπόν, υπάρχουν και θετικές αλλά και αρνητικές εξελίξεις στην αγορά εργασίας, την απασχόληση και την ανεργία.

Το ότι θα συνεχίσουν να αποτελούν πονοκέφαλο και για την τωρινή αλλά και τις επόμενες κυβερνήσεις, είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός.
Πρόσθετο αγκάθι είναι ο συνεχιζόμενος πόλεμος στην Ουκρανία μετά τη ρωσική εισβολή. Και θα δούμε και άλλα πολλά όσο η παγκόσμια ισορροπία θα κλονίζεται.