Ο Άγιος Φανούριος

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο
Δημήτρης Ι. Μπρούχος*

Στις 27 Αυγούστου, τιμούμε τη μνήμη του Αγίου Φανουρίου, ενός από τους πιο αγαπητούς Αγίους σε όλο τον ελληνικό λαό.

Παρέμενε άγνωστος για πολλούς αιώνες, μέχρι το 1500 μ. Χ. Τα χρόνια εκείνα θέλησαν οι κυρίαρχοι της Ρόδου Ιωαννίτες Ιππότες να επισκευάσουν και να ενισχύσουν την οχύρωση της πόλης για να είναι προετοιμασμένοι να αντιμετωπίσουν επικείμενη τουρκική επίθεση. Έξω από τα τείχη, στο νότιο μέρος της πόλης, υπήρχαν παλαιά κατεδαφισμένα κτήρια.

Κατά τις εργασίες ανασκαφής, εντόπισαν έναν ερειπωμένο Ναό, στο δάπεδο του οποίου βρέθηκαν πολλές Εικόνες, κατεστραμμένες από την υγρασία, εκτός από μία, που φαινόταν σαν να είχε ιστορηθεί (αγιογραφηθεί), εκείνη τη στιγμή. Απόρησαν για το παράδοξο του πράγματος και κάλεσαν τον Μητροπολίτη Νείλο, ως Αρχιερέα της πόλης, ο οποίος ανέγνωσε την επιγραφή πάνω στην Εικόνα: «Ο Άγιος Φανούριος».

Ο Άγιος εικονίζεται ως νεαρός στρατιωτικός, να κρατάει στο δεξί χέρι ένα Σταυρό και μαζί μια λαμπάδα αναμμένη. Ολόγυρα από την εικόνα, κατά τη συνήθεια των αγιογράφων τότε, υπήρχαν δώδεκα (12) παραστάσεις από τα μαρτύρια του Αγίου.

Τα μαρτύρια που απεικονίζονται είναι μεγάλα και σκληρά και αποκαλύπτουν ότι πρόκειται για μεγάλο και γενναίο αθλητή της πίστεως.
Στην πρώτη παράσταση εμφανίζεται ο Άγιος να απολογείται με παρρησία μπροστά στον Ρωμαίο άρχοντα.
Στη δεύτερη, εικονίζεται ανάμεσα σε στρατιώτες που τον χτυπούν με πέτρες στο κεφάλι και στο στόμα.
Η τρίτη, δείχνει τη συνέχεια αυτών των βασανιστηρίων, όπου έχουν ρίξει τον Άγιο πλέον στο χώμα και τον χτυπούν μανιασμένα με ρόπαλα και ξύλα, ενώ εκείνος προσεύχεται.

Στην τέταρτη, είναι γυμνός και ματωμένος μέσα στη φυλακή, όπου οι δήμιοί του τού καταξεσκίζουν τις σάρκες με σιδερένια εργαλεία. Εκείνος υπομένει ατάραχος με το βλέμμα στραμμένο στον ουρανό.
Στην πέμπτη, ο Άγιος βρίσκεται μπροστά στον σκληρό τύραννο με μία έκφραση που δείχνει τον πόνο και το μαρτύριο.
Στην έκτη, προσεύχεται μόνος του μέσα στη φυλακή έχοντας υψώσει τα χέρια ικετευτικά προς τον Ουρανό.

Στην έβδομη, εικονίζεται ένα ακόμη μαρτύριο, όπου είναι γυμνός και καταματωμένος, ενώ γύρω του καίνε το σώμα του με αναμμένες λαμπάδες.
Στην όγδοη, εμφανίζεται καταπλακωμένος κάτω από μια μεγάλη πέτρα και ολόγυρά του βρίσκονται άγρια θηρία, έτοιμα να τον κατασπαράξουν, ωστόσο μοιάζουν να είναι καθηλωμένα από την αγιότητά του.

Στην ένατη, βρίσκεται μπροστά σε ένα ακόμα μαρτύριο, αφού τον έχουν στήσει μπροστά στα είδωλα με αναμμένα κάρβουνα στα χέρια, αλλά εκείνος προτιμά να κρατά τα κάρβουνα στα χέρια και να καίγεται, παρά να τα πετάξει στα είδωλα και να λυτρωθεί.

Στη δέκατη, δέεται με τα χέρια υψωμένα στον ουρανό, ενώ η γαλήνη και το θείο φως είναι ζωγραφισμένα στο πρόσωπό του.
Στην ενδέκατη, η κορύφωση του μαρτυρίου του: O Άγιος στέκεται στη μέση και οι βασανιστές του τον έχουν τοποθετήσει σ’ ένα μεγάλο μάγκανο και του τσακίζουν τα κόκαλα. Το πρόσωπο του παραμένει ήρεμο και υπομένει με καρτερία το φρικτό μαρτύριο. Στη δωδέκατη και τελευταία παράσταση, εικονίζεται το φοβερό τέλος του μαρτυρίου του. Οι δήμιοί του τον καιν ζωντανό. Εικονίζεται λοιπόν μέσα σ’ ένα λάκκο με αναμμένα ξύλα, περιτριγυρισμένος από αναμμένες φλόγες και καπνούς.

Πάλι όμως το πρόσωπό του εξακολουθεί να είναι ήρεμο και ατάραχο, εστραμμένο με πίστη και αγαλλίαση προς τον αγαπημένο του Χριστό.
Και μόνο τα μαρτύρια που εικονίζονται στην εικόνα του Αγίου, τον καθιστούν μεγαλομάρτυρα.

Παράλληλα όμως και τα αναρίθμητα θαύματα που με τη «Χάρη του Θεού» επιτελεί, επιβεβαιώνουν ότι ο Άγιος έχει μεγάλη παρρησία προς τον Θεό.
Στο σημείο λοιπόν των ερειπίων της ευρέσεώς της, ο Μητροπολίτης της Ρόδου Νείλος (ο οποίος ταυτίζεται με τον υμνογράφο Νικήτα Μυρσινιώτη), αναστήλωσε τον ναό του Αγίου Φανουρίου, ο οποίος σώζεται μέχρι σήμερα, όπως και η εικόνα που βρέθηκε 500 χρόνια πριν.

Τα θαύματα που από τότε άρχισε να τελεί ο Άγιος, έγιναν αφορμή να συντρέχουν στη Ρόδο πολλοί χριστιανοί ζητώντας τις μεσιτείες του.
Η πιο χαρακτηριστική παράδοση στον λαό μας είναι βέβαια το εορταστικό έθιμο της φανουρόπιτας, που γίνεται συνήθως την παραμονή της εορτής του.
Η πίτα αυτή είναι συνήθως μικρή και στρογγυλή σαν μικρός άρτος, μοιράζεται στους πιστούς και γίνεται άλλοτε για να φανερώσει κάποιο χαμένο αντικείμενο ή να τελεσφορήσει κάποια χαμένη υπόθεση ή ακόμα να φανερώσει την υγεία σε κάποιον ασθενή.

Υπάρχει επίσης και παράδοση ότι με την πίτα αυτή γίνεται μνεία της μητέρας του, αλλά άγνωστο για ποιο λόγο.
Ο Άγιος αποτελεί έναν από τους πιο αγαπητούς και προσφιλείς Αγίους, στον οποίο, ακόμη και σήμερα, προστρέχει πλήθος πιστών και εκείνος σπεύδει γρήγορα να εκπληρώσει τα αιτήματα και τις ικεσίες του.

Η ύπαρξη του ενδόξου του Χριστού Μεγαλομάρτυρος Φανουρίου, ιστορικά δεν είναι γνωστή. Αγνοήθηκε μέχρι και τον 14ο αιώνα (όπως προανέφερα), οπότε και ανευρέθη εικόνα του, στο νησί της Ρόδου.

Από την εύρεση της εικόνας θεωρείται προστάτης και πολιούχος ολόκληρου του νησιού της Ρόδου. Γρήγορα μάλιστα η φήμη του ως αγίου απλώθηκε στα Δωδεκάνησα, την Κύπρο, την Κρήτη, τη Χίο, τη Λέσβο, την Πάτρα και τον υπόλοιπο ελληνικό χώρο, ώστε σήμερα υπάρχουν πολλές εκκλησίες αφιερωμένες στο όνομά του.

Διατηρώντας από πολλών ετών δεσμούς καρδιάς με τη Ρόδο, ευτύχησα να μοιραστώ δύο θεματικά μου έργα με το ευλαβές εκκλησίασμα και το κοινό της Ρόδου, σε εκδηλώσεις που διοργάνωσε ο δήμος Ρόδου και το Διεθνές Κέντρο Συγγραφέων και Μεταφραστών του Δ.Ο.Π.Α.Ρ.: Το ορατόριό μου «Απόστολος Παύλος, το Σκεύος της Εκλογής» το 2014 και το επίσης ορατόριό μου για τον πολιούχο της Ρόδου «Για μια φλεγόμενη ψυχή... Κωνσταντίνος ο Υδραίος, Άγιος – Νεομάρτυς» το 2017, στον Ιερό Καθεδρικό Ναό του Ευαγγελισμού, με τη συνδιοργάνωση των Εκπαιδευτηρίων «Ροδίων Παιδεία», αμφότερα υπό την Αιγίδα της Ιεράς Μητροπόλεως και του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου κ. Κυρίλλου.

Εύχομαι ο Άγιος Θεός να με αξιώσει να παρουσιάσω και το ορατόριο που έχω ετοιμάσει για τον πολιούχο Άγιο της νήσου Φανούριο, εκπληρώνοντας μια επιθυμία και ένα χρέος.

Είθε η Χάρις του Αγίου να μεσιτεύει υπέρ πάντων ημών...
Μεγαλυνάριον
Χαίροις ὁ ἐν Ῥόδῳ φανερωθείς, καὶ ἐξανατείλας, ὥσπερ ἥλιος ἐξ αὐτῆς, πᾶσαν καταυγάζων, Χριστοῦ τὴν Ἐκκλησίαν, θαυμάτων σου τῷ πλήθει, Μάρτυς Φανούριε.

*Ο Δημήτρης Ι. Μπρούχος είναι ποιητής, στιχουργός, συνθέτης, συγγραφέας και σύμβουλος επικοινωνίας.