Η συνδρομή της Ιεράς Μητροπόλεως Ρόδου στους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας (μέρος Α')

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο
Κυριάκος Μιχ. Χονδρός
chondros.kyr@gmail.com

Η συμπλήρωση των 100 ετών από τη Μικρασιατική Καταστροφή αποτελεί μια σπουδαία ευκαιρία ανάμνησης και μαθητείας στην ιστορία και ιδιαίτερα στα τραγικά, ιστορικά και μαρτυρικά εκείνα γεγονότα, που οδήγησαν χιλιάδες Έλληνες της Μικράς Ασίας στον θάνατο και τον ξεριζωμό.

Η Ρόδος υπήρξε ένας από τους βασικούς τόπους εγκατάστασης των προσφύγων, αμέσως μετά την καταστροφή της Σμύρνης και πριν το δραματικό τέλος της μικρασιατικής εκστρατείας.

Η Ιερά Μητρόπολη Ρόδου, με βαθύ αίσθημα ευθύνης έναντι της ιστορίας και της μνήμης των μικρασιατών προσφύγων που πότισαν με το αίμα τους τα χώματα της Μ. Ασίας, καθώς και όσων έζησαν μέχρι τις ημέρες μας στη Ρόδο μεταφέροντας, μαζί με τον πόνο του ξεριζωμού τους, όλα εκείνα τα στοιχεία της πλούσιας πολιτισμικής τους ταυτότητας, διοργάνωσε την εκδήλωση θρησκευτικού-εκκλησιαστικού, καλλιτεχνικού-πολιτισμικού περιεχομένου.

Η διατήρηση της ταυτότητας των Ροδίων καθώς και όλων των υπολοίπων Δωδεκανησίων, κατά τους χρόνους της μακρόχρονης δουλείας οφείλεται στην καθοριστική παρουσία και δράση της Ιεράς Μητροπόλεως Ρόδου (από τούδε Ι.Μ.Ρ.) και ιδιαίτερα του Μητροπολίτου Αποστόλου Ι. καθώς και του κλήρου και του λαού. Η Ι.Μ.Ρ. όχι μόνο διατήρησε άσβεστη τη φλόγα της ελληνικής συνείδησης και της χριστιανικής πίστης, αλλά αντιστάθηκε στις βίαιες αλλαγές που επεδίωκαν οι Ιταλικές κατοχικές αρχές.

Οι Ρόδιοι κατόρθωσαν να επιβιώσουν, στηριγμένοι στους ακόλουθους πυλώνες:
Στην ελληνική γλώσσα, στην πίστη στον Τριαδικό Θεό και στη φιλοπατρία, με την ελπίδα πως κάποια μέρα θα έρθει η ελευθερία και η ένωση με την υπόλοιπη Ελλάδα.

Η Ι.Μ.Ρ. στάθηκε με μεθοδικότητα αλλά και με επιμονή κοντά στο λαό, που βίωνε απαγορευτικούς νόμους και διατάγματα από τους αλλόθρησκους τύραννους, με μια σειρά έργων όπως οικονομική και οργανωτική στήριξη της Παιδείας, διδασκαλία βυζαντινής μουσικής, Κατηχητικά σχολεία, διατήρηση προαιώνιων εθίμων κ.ά. Επίσης λειτούργησε το Πνευματικό Δικαστήριο, ενώ πρόσφερε ανθρωπιστική βοήθεια στους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας, ένα ιδιαίτερο κεφάλαιο το οποίο θα προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε και αναδείξουμε.

Η Εκκλησία υπέστη επανειλημμένως και από τα πρώτα χρόνια της ιταλοκρατίας καταδιώξεις, εξορίες, φυλακίσεις ακόμη και εκτελέσεις ιερέων. Έχουμε ως παράδειγμα την εκτέλεση του παπαΛουκά από το χωριό Σορωνή, κατά το ονομαστό Αιματηρό Πάσχα του 1919.
Ο εκάστοτε Μητροπολίτης της Επαρχίας Ρόδου (καθώς και οι άλλοι Μητροπολίτες), ήταν Κύριος των εκκλησιών και των μοναστηριών της επικράτειάς του. Τηρούσε τα ληξιαρχικά βιβλία και εξέδιδε άδειες γάμων και βαπτίσεων. Επόπτευε και διεύθυνε τα ελληνικά σχολεία. Κι’ ακόμα προέβαινε στη σύνταξη συμβολαιογραφικών πράξεων και προικοσύμφωνων.

Αναλάμβανε τομείς διοίκησης, εκπαίδευσης και δικαιοσύνης, την οποία απένεμαν με τα πνευματικά και μικτά δικαστήρια, στα οποία ο Μητροπολίτης είναι πρόεδρος.
Με ομιλίες στους ναούς, με διδασκαλία της βυζαντινής μουσικής, με χορηγία βοηθημάτων στους ενδεείς και με άλλες πρωτοβουλίες στήριξαν σε μεγάλο βαθμό το όραμα και την ελπίδα των Ροδιτών. Σε κάθε χωριό και ένας ορθόδοξος ιερέας και σε κάθε χωριό ψάλτες που γνώριζαν ανάγνωση και κυρίως τα λειτουργικά. Στην πόλη της Ρόδου κάθε συνοικία είχε τη δική της Ενορία. Συγκεκριμένα λειτουργούσαν οι ενορίες Νεοχωρίου, Μητροπόλεως, Αγίας Αναστασίας, Αγίου Ιωάννου, Άνω Αγίου Γεωργίου, Κάτω Αγίου Γεωργίου, Αγίων Αναργύρων και Αγίου Νικολάου. Οι μόνες συνοικίες που διατήρησαν τα ελληνο-χριστιανικά τους ονόματα κατά την Ιταλοκρατία!

Ο Βασιλικός Διοικητής Δωδεκανήσου Δε Μποσδάρι, εξέδωσε προκήρυξη (20.9.1921) για την επικείμενη άφιξη του διαδόχου της Ιταλίας πρίγκιπα Ουμβέρτου Ι.
Οι ιταλικές αρχές, εκτός από τον Διοικητή, καλούσαν τον ροδιακό λαό να υποβάλλει τα οφειλόμενα σεβάσματα στον δεκαοχτάχρονο διάδοχο, ο οποίος δεν είχε ακόμα αποκτήσει βασικές ναυτικές γνώσεις αν και είχε ενταχθεί στο Ναυτικό για να επισκέπτεται διάφορα μέρη, όπως και ο πατέρας του, ανάμεσα στα οποία και η Ρόδος. Για να δελεάσουν τον ροδιακό λαό υποσχέθηκαν πως θα πραγματοποιηθούν λαϊκές γιορτές, φωτοχυσίες, κινηματογραφικά θεάματα και πολλά άλλα. Επίσης στο λιμάνι της Ρόδου κατέπλευσε το θωρηκτό «Νεάπολις».

Ο Μητροπολίτης Απόστολος, ο οποίος σκόπιμα δεν ενημερώθηκε για την ακριβή ημερομηνία άφιξης, ούτε παραβρέθηκε, ούτε πρόσφερε δώρα, όπως έπραξαν άλλες κοινότητες ή αρχηγοί εκκλησιών. Αυτό στάθηκε ως αφορμή, να συλληφθεί από τις ιταλικές αρχές να τον εξορίσουν στην Πάτμο και αργότερα να τον απελάσουν στην Κωνσταντινούπολη, όπου παρέμεινε μέχρι το 1923.