Σκέψεις για το νησί της Ρόδου, ως μια ενιαία χωροταξική μονάδα

Rodiaki NewsRoom

Γράφει o Αγαπητός Ξάνθης*
Αρχιτέκτονας

Στο δημόσιο λόγο που αναπτύσσεται στο νησί της Ρόδου περί διάσπασης του νησιού σε περισσότερους δήμους για λειτουργικούς αλλά και λόγους αποτελεσματικότητας, είχα αποστείλει από τον Μάιο στα αρμόδια πολεοδομικά/αρχιτεκτονικά όργανα-φορείς τις περιεκτικές σκέψεις μου.

Αυτές καταγράφονται εν συντομία στα παρακάτω:
«Γνωρίζουμε ότι η Χωροταξία αποτελεί το μέγιστο εργαλείο της ανάπτυξης. Μάλιστα έχουν αποτυπωθεί ενδιαφέρουσες απόψεις σχετικά με την τάξη στο χώρο σε συνδυασμό με τη διοίκηση, τον σχεδιασμό και την κοινωνική και πολιτική συμμέτοχη. Αυτή η προσέγγιση έδωσε την προωθητική δύναμη να αντιμετωπιστεί το νησί ως ένας ενιαίος δήμος με τον τότε ν. 3852/10.

Η υπερτοπικότητα των έργων, αναδομών και λειτουργιών αλλά και η εδαφική συνοχή-συνέχεια του νησιού, απέδωσαν ένα χωροταξικό ανάγλυφο για μια ενιαία διοικητική μονάδα (συνεκτική μονάδα).

Μάλιστα η καθηγήτρια του ΕΜΠ, κ. Ρένα Κλαμπατσέα αναφέρει ενδεικτικά για τη συμπαγή πολη (compact city): Η συμπαγής πόλη προσφέρει μια ευέλικτη δομή μικτών χρήσεων, της οποίας τα μέρη είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους μέσω δημόσια συγκοινωνίας, ενώ ο δημόσιος χώρος είναι σαφώς ορισμένος και κατανεμημένος. Η αμφισβήτηση που προκύπτει είναι μονό της κοινωνικής συνοχής.

Επίσης η καθηγήτρια του ΑΠΘ, Α. Γιαννακού στο βιβλίο της «Η χωροταξία στην Ε.Ε. (2008). Αθήνα: Παπαζήση», αναγράφει ενδεικτικά τα πλεονεκτήματα της συμπαγούς πόλης στα παρακάτω:
1. Μορφή περισσότερο αποδοτική στο οικολογικό αποτύπωμα
2. Μείωση των αναγκών μετακινήσεων, βιώσιμη κινητικότητα
3. Προσφορότερη Διοίκηση

Μειονεκτήματα: Κοινωνική συνοχή και συμβολή στη γενική ρύθμιση στοιχείων του περιβάλλοντος.
Είναι αποδεκτό πλέον ότι οι συμπαγείς πόλεις προσδίδουν μια αειφόρο πορεία απαιτητή στα νέα αναπτυξιακά βιώσιμα σχέδια.

Σε αυτήν την πορεία υλοποίησης απαιτείται το ευρύτερο “consensus”, τόσο των εμπλεκόμενων φορέων, όσο και γενικότερη αποδοχή από τους άμεσα ή και έμμεσα ενδιαφερόμενους. Η έλλειψη του “consensus” πολλές φορές ήταν και είναι ανασταλτικός παράγοντας εφαρμογής.

Ειδικά για το νησί της Ρόδου προβλέπεται η όποια εξέταση σύμφωνα με τον αναπτυξιακό σχεδιασμό, προγραμματικές συμβάσεις, ευρωπαϊκές επιδοτήσεις και το πρόσφατο Ταμείο Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας ως έναν ενιαίο πλέον δήμο.

Μάλιστα ο μελετητής –πολεοδόμος κ. δρ. Σταύρος Τσέτσης στο βιβλίο του «ΑΡΧΕΤΥΠΑ», εκδόσεις: AMMON BOOKS, 2022 στις σσ. 236,237, προβλέπει ειδικά για τη Ρόδο μια σειρά παρεμβάσεων ήτοι: την κατεύθυνση της ισόρροπης ανάπτυξης του νησιού, τη σχετική ενδυνάμωση της ανταγωνιστικότητας με την απόδοση όρων αειφορίας μέσα από ένα θεσμικό Πλαίσιο Χωροταξίας και Α.Α.

Σαν σημεία ενδυνάμωσης υπογραμμίζει ο αναφερόμενος: Την ενίσχυση των Μ.Μ.Μεταφοράς /ενίσχυση των Μ.Μ.Επιχειρήσεων/Ενοποίηση χώρων /Προστασία φυσικών πόρων και την αύξηση της διοικητικής ικανότητας.

Μακροσκοπικά διακρίνουμε τη βέβαιη τάση για μια χωροταξική γραμμή ενός καθολικού σχεδιασμού του νησιού πάνω στη βάση της εδαφικής αλλά και οικονομικής συνοχής, στηρίγματα της Ε.Ε. για τη νέα πολεοδομική-Εδαφική Ατζέντα του ενιαίου οικονομικού χώρου.

Σημειωτέον ότι ο Δήμος Ρόδου έχει ενταχθεί στις αειφόρες πόλεις ως εδαφικό σύνολο ως επίσης έχει κηρυχθεί “ECO-LAB” για την επόμενη πενταετία έρευνας ως πρότυπο τουριστικά αειφόρο νησί για όλο τον κόσμο!

Συνεπώς, η αναθεώρηση της ήδη δρομολογημένης κατάστασης και η επιστροφή σε παλαιότερα χωροταξικά σχήματα, μόνο ανησυχίες μπορεί να προκαλέσει και σε επιστροφή διοικητικών ζητημάτων τα οποία έχουν ήδη πάρει το δρόμο τους.

Σίγουρα μπορεί να υπάρξουν βελτιωτικές κινήσεις, αποκεντρωμένες δομές και ενισχυτικές-οικονομικές κατανομές, όμως αυτά δεν μπορούν να γίνουν «βέλη» για την κατάργηση ενιαίων δομών και υποδομών στο μεγάλο κάδρο του νησιού.

Το νησί θέλω να πιστεύω ότι μπορεί και οφείλει να λειτουργεί ως μια συμπαγής, έξυπνη χωροταξική Ενότητα, τη στιγμή που οι ενώσεις, οι συνεννοήσεις και οι συμπράξεις αποτελούν τα θεμέλια του νέου κόσμου.

Οι συμμαχίες σήμερα προσδίδουν την κουλτούρα του νέου «φέρεσθαι» όπου «Τείχη» γκρεμίζονται για να σηκωθούν δημιουργήματα που πρεσβεύουν κοινές αντιλήψεις, θέσεις και συμπράξεις.
Το περιβάλλον και οι νέου τύπου κρίσεις του πλανήτη ενώνουν, δεν χωρίζουν.

Ο επιτελικός δήμος μπορεί να είναι ο συντονιστής, η Task Force της προσδοκώμενης αειφόρου ανάπτυξης και o συνδετήριος κρίκος για ένα “perfect-urban governance”, διατυπώνει εμφατικά ο καθηγητής πολεοδομίας Αραβαντινός Αθανάσιος.

Και καταλήγω στη σχετική μου επιστολή:
--Εμείς ως αρχιτέκτονες και ως χωροτάκτες έχουμε λόγο για την αρμονία στο χώρο αλλά κυρίως στη διευθέτηση του χώρου για το ευ ζην.

--Γατί μπορεί η κατοικία να είναι το «δοχείο της ζωής», όπως έλεγε ο Άρης Κωνσταντινίδης, ο πολεοδομικός χώρος όμως είναι ο κήπος της ζωής.

*Ο αρθρογράφος είναι μεταδιδακτορικός υπότροφος του Πανεπιστημίου Αιγαίου στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών