Έρευνα για την ημερόβια πεταλούδα Danaus chrysippus από τον Ροδίτη Χρίστο Γαλανό

Rodiaki NewsRoom

Νέα έρευνα του ερευνητή Χρίστου Γαλανού* δημοσιεύτηκε πριν λίγες ημέρες στο επιστημονικό περιοδικό Entomologia Hellenica, που εκδίδει η Εντομολογική Εταιρεία Ελλάδος (ΕΕΕ), σε συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ).

Συγκεκριμένα, η εργασία επικεντρώνεται στη βιολογία και την οικολογία της ημερόβιας πεταλούδας, Danaus chrysippus, στο νησί της Ρόδου, συνεισφέροντας στη γνώση του βιολογικού της κύκλου in situ (στη φύση), καθ' όλη την περίοδο αναπαραγωγής του είδους κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου, και ιδιαίτερα του χειμώνα, η οποία περιγράφεται και απεικονίζεται για πρώτη φορά στη χώρα.

Επίσης, διερευνώνται ζητήματα, όπως το εύρος κατανομής, οι απαιτήσεις ενδιαιτήματος, οι οποίες σχετίζονται με τις μικροκλιματικές συνθήκες που επικρατούν στις θέσεις αναπαραγωγής, καθώς και η προτίμηση προς το φυτικό είδος Cynanchum acutum ssp acutum (Linnaeus 1753) της οικογένειας Apocynaceae, το οποίο επιβεβαιώνεται για πρώτη φορά στην περιοχή μελέτης, ως ο μοναδικός ξενιστής των προνυμφών του είδους. Το Danaus chrysippus ανήκει στην υποοικογένεια των Nymphalidae, Danainae, είναι μεταναστευτικό είδος ευρέως διαδεδομένο στην Αφρική, την Ασία και στις παράκτιες περιοχές της νότιας Ευρώπης.

Στην Ελλάδα, έχει αναφερθεί κυρίως από τη δυτική παράκτια χώρα και λιγότερο την ηπειρωτική και βόρεια, ενώ στη νησιωτική χώρα έχει αναφερθεί από τη Χίο, τη Σάμο, την Ηρακλειά και την Κρήτη. Στα Δωδεκάνησα έχει καταγραφεί στην Αστυπάλαια, την Κάλυμνο, την Κω, τη Νίσυρο, την Τήλο, τη Ρόδο και τη Σύμη.

Στο νησί της Ρόδου, συγκεκριμένα, το D. chrysippus ανακαλύφθηκε και περισυνελέγη για πρώτη φορά από τον Ιταλό καθηγητή Alessandro Ghigi (1875 – 1970) τον Αύγουστο του 1926, ωστόσο, έκτοτε και μέχρι διεξαγωγής της παρούσας έρευνας δεν έγινε αντικείμενο ενδελεχούς επιτόπιας έρευνας, όσον αφορά στα οικο-βιολογικά χαρακτηριστικά του.

Στο πλαίσιο μελέτης της πανίδας των πεταλούδων στα Δωδεκάνησα από τον Χ. Γαλανό, πραγματοποιήθηκε περαιτέρω έρευνα τα έτη 2020 και 2021, σε επιλεγμένες τοποθεσίες, οι οποίες είχαν επισημανθεί ως ενδιαιτήματα αναπαραγωγής, προκειμένου να καθοριστεί ο αριθμός των γενεών του είδους ετησίως, πώς το φυτό ξενιστής επηρεάζει την εξέλιξή τους και τι αντίκτυπο έχουν αφενός οι καιρικές συνθήκες και αφετέρου η διαθεσιμότητα της τροφής τόσο στη χρονική διάρκεια των σταδίων του βιολογικού κύκλου, όσο και στον πολυμορφισμό των προνυμφών του.

Όπως διαπιστώθηκε στο πεδίο, ενήλικα άτομα μεταναστεύουν σταδιακά στο νησί από τα τέλη Αυγούστου έως τον Οκτώβριο, ενώ μέχρι τις αρχές Ιανουαρίου καταφέρνουν να ολοκληρώσουν τον βιολογικό τους κύκλο τρεις γενιές, αποκλειστικά σε σχέση με το φυτό ξενιστή της πεταλούδας, Cynanchum acutum.

Ο γαλακτώδης χυμός των φύλλων του συγκεκριμένου φυτού είναι ιδιαίτερα τοξικός, ωστόσο, οι προνύμφες έχουν προσαρμοστεί, παραμένοντας ανεπηρέαστες στην κατανάλωσή του, διατηρώντας τις τοξίνες στο σώμα τους, οι οποίες στη συνέχεια μεταβιβάζονται στα ενήλικα άτομα. Ως αποτέλεσμα, στην πλειονότητά τους οι θηρευτές (πουλιά, θηλαστικά, κ.ά.) αποφεύγουν την κατανάλωση των πεταλούδων του είδους, λόγω της τοξικότητάς τους. Ωστόσο, η απουσία του φυτού από τον Ιανουάριο μέχρι τον Απρίλιο παίζει ανασταλτικό ρόλο στη διαρκή παρουσία της πεταλούδας στο νησί της Ρόδου, κατά τη διάρκεια του χειμώνα, της άνοιξης και του καλοκαιριού.

Επισημαίνεται, ότι η έρευνα ήταν αυτοχρηματοδοτούμενη, διεξήχθη χωρίς να συλλεχθούν ή να θανατωθούν ενήλικα άτομα, ενώ πραγματοποιήθηκε κατόπιν χορήγησης άδειας από τη Γενική Διεύθυνση Προστασίας και Ανάπτυξης Δασών και Αγροτικού Περιβάλλοντος του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, για τη διενέργεια ερευνών χλωρίδας και πανίδας σε περιοχές του συμπλέγματος της Δωδεκανήσου, που προστατεύονται από το Ευρωπαϊκό Δίκτυο «Natura 2000».

Βιβλιογραφία
Galanos, C. (2022). Ecobiology of Danaus chrysippus (Linnaeus, 1758) (Lepidoptera: Nymphalidae, Danainae) throughout the autumn – early winter breeding period on Rodos Island, Greece. ENTOMOLOGIA HELLENICA, 31(2), 71–80. Retrieved from https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/entsoc/article/view/30648

* Ο Χρίστος Γαλανός είναι ερευνητής της χλωρίδας και της πανίδας των νησιών της Δωδεκανήσου, ειδικότερα, της χλωρίδας των άγριων ορχεοειδών και της λεπιδοπτεροπανίδας των ημερόβιων πεταλούδων. Είναι μέλος του γερμανικού Working Group για τις αυτοφυείς ορχιδέες (Arbeitskreis Heimische Orchideen Baden-Württemberg), της Φλαμανδικής Εντομολογικής Εταιρείας (VVE) και της Ελληνικής Εντομολογικής Εταιρείας (ΕΕΕ).