Μανώλης Κασσώτης: Αγνοείται η τύχη του Καρπάθιου, Δημήτρη Δαλιάνη στην απόβαση της Νορμανδίας

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο
Μανώλης Κασσώτης

Ο Δημήτρης Δαλιάνης ήταν ο πρωτογιός του Ευθυμίου Δαλιάνη από την Εύβοια και της Μαρίας Παντελή από την Κάρπαθο.

Φοιτητής ήταν ακόμα όταν κλήθηκε να υπηρετήσει στόν Αμερικανικό στρατό το 1942. Έκανε επί έναν χρόνο τη στρατιωτική του εκπαίδευση, κάτω από σκληρές συνθήκες, που ίσως του ’δωσαν πρόγευση του πολέμου κι οπωσδήποτε έκαναν πιο έντονη τη νοσταλγία για τους γονείς και τ’ αδέλφια του.

«Δεν βρίσκω λόγια να περιγράψω πόση χαρά δοκίμασα, παίρνοντας γράμμα από το σπίτι μας», γράφει στην αδελφή του που είχε φυλάξει ευλαβικά όλα τα γράμματά του. Μαντεύει τη λαχτάρα και την αγωνία της μάνας του και προσπαθεί να την καθησυχάσει: «Μη στενοχωριέσαι μάνα για μένα, το φαγητό και το κρεβάτι μου είναι καθαρό και εδώ στο Spring Colorado το τοπίο είναι τόσο ωραίο, που πολλοί έρχονται για διακοπές».

Και όταν, κάποτε, αρρώστησε και μπήκε στο νοσοκομείο, δεν το έγραψε στην μητέρα του, τ’ άφησε στην κρίση της αδελφής του να το χειριστεί. Ως πρωτογιός, ενδιαφέρεται για όλη του την οικογένεια. Στεναχωριέται για τον πατέρα του που δουλεύει μόνος στο οπωροπωλείο, χωρίς τη βοήθεια των παιδιών του. Χαίρεται για τον αδελφό του, Νίκο, που δουλεύει σε κυβερνητική υπηρεσία και απαλλάχτηκε από τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις. Στεναχωριέται για τον μικρότερο αδελφό του, Μηνά, που κλήθηκε να υπηρετήσει, αλλά χαίρεται που εκπαιδεύεται με κυβερνητικά έξοδα στο “Stanford University”.

Δείχνει ιδιαίτερη αγάπη στα παιδιά της αδελφής του (η Μαρίνα άρχισε να πηγαίνει στο σχολείο και ο πιο μικρός, Βασίλης, θέλει να φορέσει τη στρατιωτική στολή του θείου του). Αναφέρεται με σεβασμό στον γαμπρό του. Με την ίδια αγάπη συμπαραστέκεται στον αγαπημένο γιο και η οικογένεια του με γράμματα και με μικρά δώρα, σχεδόν καθημερινά.

Τελικά, τον Φεβρουάριο του 1944 αποφασίστηκε ότι η 89η Μεραρχία του θα έπαιρνε μέρος στην απόβαση της Νορμανδίας και τον Απρίλιο του 1944 του δόθηκε άδεια, για να δει τους δικούς του, θά ήταν η τελευταία φορά που τον έβλεπαν ζωντανό. Τον Μάιο του 1944 η 89η Μεραρχία μετακινήθηκε στον Ατλαντικό με προορισμό την Ευρώπη, δεν πήρε μέρος στην απόβαση της Νορμανδίας, αλλά αναπλήρωνε με έμψυχο υλικό τις απώλειες των αμερικανικών μεραρχιών που πολεμούσαν στην Ευρώπη.

Στο Fort George επικρατούσε πολεμική ατμόσφαιρα, τα γράμματα περνούσαν από λογοκρισία. Με λίγες γραμμές έπρεπε να πουν στους δικούς τους ότι «είναι καλά, τρώνε καλά και τους δίνουν και τσιγάρα δωρεάν», τίποτε για τον προορισμό τους. Το βράδυ της 6ης Ιουνίου ανακοινώθηκε η απόβαση στη Νορμανδία κι ήταν εύκολο για τους δικούς τους να μαντέψουν τον προορισμό τους. Στις 20 Ιουνίου, προτού αναχωρήσει για την Ευρώπη, ο Δημήτρης έστειλε το τελευταίο του γράμμα από την Αμερική.

Στις 21 Ιουνίου, του γράφει η αδελφή του: «Διαβάζοντας το γράμμα σου κατάλαβα ότι βρίσκεσαι στην Ανατολική Ακτή με προορισμό την Ευρώπη». Δυο μέρες αργότερα, στις 23 Ιουνίου, συνεχίζει: «Η μητέρα ήλθε και έφερε το γράμμα σου. Το διαβάσαμε και νιώσαμε μεγάλη χαρά. Πριν από τρεις εβδομάδες είδε ένα όνειρο και πιστεύει ότι σε τρεις μήνες θα τελειώσει ο πόλεμος.

Ήδη κάνει σχέδια να νοικιάσει το “Trianon” ή το “Aragon”, για να γιορτάσουμε την επιστροφή σου» και επανερχόμενη στην πραγματικότητα συνεχίζει: «Αγόρι μου, προσεύχομαι να σφραγιστεί η τύχη του Χίτλερ προτού φθάσεις στο μέτωπο». Στις 7 Ιουλίου γράφει η μητέρα του: «Ελπίζουμε να πάρουμε σύντομα γράμμα σου. Καταλαβαίνουμε ότι πολλές φορές είναι αδύνατο να γράψεις.

Εσύ να μη στενοχωριέσαι για μας». Στην Ευρώπη Στις 8 Ιουλίου, μερικές μέρες μετά την άφιξη του στην Αγγλία γράφει στη μητέρα: «Μετά από αρκετές μέρες που σας έστειλα το τελευταίο μου γράμμα, φεύγοντας από την Αμερική, έφτασα στην Αγγλία. Η θάλασσα δεν με πείραξε, αλλά το ταξίδι ήταν μονότονο, για να περάσουμε την ώρα μας παίζαμε διάφορα παιχνίδια.

Δεν υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ Αγγλίας και Αμερικής. Μιλούν με διαφορετική προφορά, αλλά δεν είναι δύσκολο να τους καταλάβεις. Στην αρχή είχα πρόβλημα με τα χρήματα, αλλά τώρα έχω εξοικειωθεί με τις πένες, τα σελίνια και τις λίρες. Θα σας γράφω τακτικά, δεν υπάρχει λόγος να στενοχωριέσαι». Τρεις μέρες αργότερα, η μητέρα του γράφει: «Για αρκετό διάστημα δεν πήρα γράμμα σου. Εύχομαι να λάβω σύντομα. Σε παρακαλώ γιε μου, να μη στενοχωριέσαι, μια από τις επόμενες μέρες θα τελειώσει ο πόλεμος». Η απόβαση στη Νορμανδία αντιμετώπισε σθεναρή αντίσταση.

Mετά από σκληρούς αγώνες, οι σύμμαχοι κατόρθωσαν να σταθεροποιήσουν τις θέσεις τους, χωρίς να διασπάσουν τον αμυντικό κλοιό των Γερμανών. Η 2η Μεραρχία για να συμπληρώσει τις απώλειες της σε έμψυχο υλικό, ενισχύεται από την Αγγλία με νεοφερμένους στρατιώτες. Στο Μέτωπο Αυτή ήταν η κατάσταση, όταν ο Δημήτρης μετατίθεται στη 2η Μεραρχία. Οι συνθήκες στο μέτωπο είναι εντελώς διαφορετικές από κείνες της βασικής του εκπαίδευσης. Σε λίγες μέρες έμαθε περισσότερα απ’ όσα τον προηγούμενο ενάμισι χρόνο.

Πολλοί νεοφερμένοι στρατιώτες δεν προφθάνουν να γνωρίσουν τον στρατιώτη στο διπλανό τους χαράκωμα και στην πρώτη μάχη χάνουν τη ζωή τους. Αντίθετα με αυτά που συμβαίνουν γύρω του, στις 23 Ιουλίου, γράφει στην μητέρα του: «Πως τα πηγαίνει ο πατέρας στο μαγαζί του; Ας κάνει λίγη υπομονή, φαίνεται πως σύντομα θα τελειώσει αυτή η κατάσταση και όλοι θα γυρίσουμε πίσω να τον βοηθήσουμε.

Μητέρα, αισθάνομαι πως ανησυχείς για μένα, αλλά σε παρακαλώ, υποσχέσου μου πως δεν θα στενοχωριέσαι. Όλα θα πάνε καλά». Την ίδια μέρα γράφει στην αδελφή του: «Ναι, πράγματι έχω και εξακολουθώ να απολαμβάνω καλή υγεία. Αφού εγώ νιώθω ασφαλής δεν βλέπω τον λόγο που εσείς πρέπει να αισθάνεστε διαφορετικά. Από τότε που αναχώρησα από την Αμερική δεν πήρα γράμμα σας, όμως είμαι βέβαιος πως όλοι σας μου γράψατε, αλλά δεν μένω στο ίδιο μέρος αρκετό διάστημα για να πάρω τα γράμματα σας, κάποτε όμως θα με προφθάσουν.

Τώρα πια έχω συνηθίσει στο περιβάλλον, η Γαλλία δεν είναι άσχημη χώρα, αλλά θα προτιμούσα να βρισκόμουνα κάπου αλλού. Μη ξεχνάς να κρατάς υψηλά το ηθικό της μητέρας και του πατέρα. Είμαι βέβαιος πως μπορείς να τα καταφέρεις. Σου στέλνω ένα μικρό ενθύμιο από τη Γαλλία, ένα χαρτονόμισμα των 50 φράγκων». Την ίδια μέρα που ο Δημήτρης γράφει στη μητέρα και την αδελφή του, του γράφει η μητέρα του: «Πήραμε το πρώτο γράμμα που μας έστειλες, αφότου αναχώρησες από την Αμερική. Δεν περιγράφεται η ανακούφιση που ένιωσα μαθαίνοντας ότι έφτασες ασφαλής στο προορισμό σου».

Και, πιο πολύ, απευθυνόμενη στον εαυτό της συνεχίζει: «Έχε δύναμη και κουράγιο, μην απελπίζεσαι, η κατάσταση στην Ευρώπη θα αλλάξει πιο γρήγορα απ’ ότι νομίζουμε. Τότε, όταν θα έλθει ειρήνη και όλα τα παιδιά θα γυρίσουν στα σπίτια τους, θα γιορτάσουμε. Όπως έγραψα και προηγουμένως θα νοικιάσω το “Trianon” ή το “Aragon” και θα ’χουμε πανηγύρι». Στο μεταξύ, ο Αμερικανικός στρατός έσπασε τον Γερμανικό κλοιό, και στις 31 Ιουλίου, μέσα στην αντάρα της μάχης, ο Δημήτρης βρήκε τον καιρό να γράψει λίγες γραμμές στη μητέρα και την αδελφή του. Ήταν τα τελευταία γράμματα που έστειλε.

Στη μητέρα του γράφει: «Δεν πήρα ακόμη γράμμα σας, αλλά μη στεναχωριέστε, θα πάρω σύντομα. Για άλλη μια φορά, θέλω να σε βεβαιώσω ότι βρίσκομαι πολύ καλά στην υγεία μου, τρώμε καλά και κοιμόμαστε αρκετά». Και, αστειευόμενος, συνεχίζει: «Αισθάνομαι αργόσχολος, ξεσυνήθισα να δουλεύω και τεμπελιάζω, μετά τον πόλεμο θα είναι δύσκολο να ξαναδουλέψω». Στην αδελφή του γράφει: «Βρίσκομαι κάπου στη Γαλλία και υγιαίνω.

Μη στεναχωριέστε για μένα, αλλά για κάθε ενδεχόμενο, θα τ’ αφήσω σε σένα να μιλήσεις στη μητέρα, όπως καταλαβαίνεις. Θα προσπαθήσω να σας γράφω όσο πιο συχνά μπορώ». Την 1η Αυγούστου, η μητέρα του γράφει: «Μόλις πήρα το γράμμα σου από την Αγγλία, εγώ και ο πατέρας σου είμαστε πολλοί στεναχωρημένοι, αλλά τι να κάμουμε, συνεχίζουμε να ελπίζουμε. Κάθε Κυριακή πηγαίνω στην εκκλησία και προσεύχομαι για όλα τα παιδιά που υπηρετούν. Εσύ να μη στεναχωριέσαι, έχω την αίσθηση ότι ο πόλεμος θα τελειώσει γρήγορα και όλα τα παιδιά θα γυρίσουν στα σπίτια τους».

Και δυο μέρες αργότερα, στις 3 Αυγούστου, του ξαναγράφει: «Σήμερα το πρωί πήρα το αγαπημένο γράμμα σου που μας γέμισε χαρά. Πήρα το σουβενίρ που μου έστειλες, αλλά λυπήθηκα που δεν πήρες ακόμη γράμμα μας. Εμείς σου στέλνουμε οκτώ γράμματα την εβδομάδα. Είμαστε τόσο χαρούμενοι που μας γράφεις, κάθε φορά που παίρνουμε γράμμα σου, νιώθουμε σαν παιδιά από τη χαρά μας. Εύχομαι να τελειώσει γρήγορα ο πόλεμος, όπως λες. Μερικές φορές θέλω να πάω στο μέτωπο να σκοτώσω όλους τους Ναζί και όλα τα παιδιά να γυρίσουν στα σπίτια τους. Μόνο τότε, θα είναι όλος ο κόσμος χαρούμενος και ευτυχισμένος».

Αγνοούμενος Στις 4 Αυγούστου, μετά από σκληρές μάχες, ο Δημήτρης σκοτώθηκε. Το σώμα του δεν βρέθηκε κι ούτε στη μονάδα του επέστρεψε, άρα αγνοούμενος (Missing in action). Έτσι απλά, για την υπηρεσία του όμως: Οι γονείς και τ’ αδέλφια του που τον λαχταρούν και τον περιμένουν εξακολουθούν να του γράφουν: «Διαβάζω όλες τις εφημερίδες και δεν βρίσκω καμιά αναφορά στη Μεραρχία σου. Αποφάσισα να πηγαίνω σε όλους τους κινηματογράφους να βλέπω τα επίκαιρα από το μέτωπο. Σκέψου τι χαρά θα νιώσω αν σε δω.

Σ’ επιθύμησα, εμείς εδώ πιστεύουμε ότι μέχρι τα Χριστούγεννα θα είσαι σπίτι μας. Κουράγιο αγόρι μου, το ίδιο κάνουμε κι εμείς. Αυτοί οι ελεεινοί οι Γερμανοί δεν μπορούν να κρατήσουν για πολύ. Στη μητέρα γράφε τακτικά. Από τη δικιά μας μεριά, προσπαθώ να βλέπει τα νέα από την καλή τους μεριά. «Μήτρο» πρόσεχε, κάνε υπομονή και έλα γρήγορα πίσω στο σπίτι μας». Μετά από μερικές μέρες, η οικογένεια του Δημήτρη ενημερώθηκε, από την αρμόδια στρατιωτική υπηρεσία, για την τύχη του: «αγνοείται σε πολεμική επιχείρηση», και στις 26 Σεπτεμβρίου, έρχεται το μοιραίο τηλεγράφημα από το υπουργείο των Στρατιωτικών: «Ο υπουργός των Στρατιωτικών εκφράζει τη μεγάλη του λύπη για την απώλεια του υιού σας, Δημήτρη Δαλιάνη, για τον οποίο προηγουμένως είχε ανακοινωθεί ότι «αγνοείτο η τύχη του σε πολεμική επιχείρηση», νεότερη ανακοίνωση αναφέρει ότι στις 4 Αυγούστου σκοτώθηκε σε πολεμική επιχείρηση στη Γαλλία».

Όσοι κι αν υπήρχαν κεραυνοί, πάνω τους έπεσαν. Η μάνα ελπίζει Η μάνα δεν μπορεί να αντιμετωπίσει την αλήθεια, θέλει να πιαστεί από κάπου και πιστεύει ότι έγινε κάποιο λάθος και ο Δημήτρης είναι ζωντανός. Έρχεται σε επαφή με τον στρατιώτη Pearl Ferer, που είδε τον Δημήτρη για τελευταία φορά και προσπαθώντας να της δώσει κάποια ελπίδα της γράφει: «...Όπως και εσύ, έτσι και εγώ πιστεύω ότι είναι ζωντανός και δεν μπορεί να επικοινωνήσει μαζί μας. Πιστεύω ότι είναι αιχμάλωτος...». Τελικά, στις 17 Ιανουαρίου 1945, η αρμόδια στρατιωτική υπηρεσία με επίσημο γράμμα ενημέρωσε την οικογένεια: «ο Δημήτριος Δαλιάνης σκοτώθηκε στις 4 Αυγούστου 1944». Χάθηκε και η τελευταία ελπίδα.

Την Κυριακή στις 16 Ιουλίου του 1945, η οικογένεια του Δημήτρη, έκανε το μνημόσυνο του στην εκκλησιά του Αγίου Ανδρέα κι όχι, όπως λογάριαζε, γλέντι στο “Trianon” για την επιστροφή του.

Δύστυχη μάνα που νοιαζόσουν αν κοιμάται σε καθαρό κρεβάτι ο ακριβός σου.