Μανώλης Κασώτης: Καρπαθιακοί Σύλλογοι στην Αμερική – Σπόα

Rodiaki NewsRoom

Γράφει o
Mανώλης Κασώτης

Ανήμερα της γιορτής του πολιούχου των Σπόων του Αγίου Γεωργίου, στις 3 Νοεμβρίου 1912, στο σπίτι του Χατζηγεωργίου Μαύρου στην Αμερική που γιόρταζε, βρέθηκε μια μεγάλη παρέα Σποϊτών. Μετά τα καθιερωμένα της γιορτής ακολούθησαν κουβέντες για το χωριό και τους ανθρώπους του. Κουβέντες – σταγόνες αγάπης – που έκαναν το ποτήρι της νοσταλγίας να ξεχειλίζει και που κατέληγαν, σχεδόν πάντα, σε αποφάσεις δηλωτικές του ενδιαφέροντος και της αγάπης τους για την ιδιαίτερη πατρίδα.

Έτσι κι εκείνη την ημέρα, η νοσταλγία και η αγάπη υπαγόρευσαν την απόφαση να ενισχυθεί κι από τους Σποΐτες της Αμερικής, η προσπάθεια που γινόταν στο χωριό για ανακαίνιση της εκκλησίας του πολιούχου του χωριού. Σχηματίστηκε Ερανική Επιτροπή, που πριν κλείσει χρόνος συγκέντρωσε κι απέστειλε στην Κάρπαθο $387, που αντιστοιχούσαν με 75 χρυσές λίρες.

Επιτροπές
Μερικά χρόνια αργότερα, 1918-1920, σαν συνέχεια της πρώτης Ερανικής Επιτροπής, δημιουργείται και δεύτερη, που λειτούργησε μέχρι το 1927 και με σκοπό την κατασκευή καινούργιου νεκροταφείου. Σ’ αυτή την περίοδο, η Επιτροπή συγκέντρωσε $1.340, τα οποία απέστειλε στον δήμο Σπόων. Τρία χρόνια αργότερα, το 1930, ο Μιχαήλ Ηλ. Διακολιός και οι συγγενείς του, Ιωάννης Ν. Μοσχονάς και Νικόλαος Πέρρος ή Περίδης, από το Μεσοχώρι, πρωτοστάτησαν στη δημιουργία τρίτης Επιτροπής, που είχε σαν σκοπό τη συγκέντρωση χρημάτων για την αγορά οικοπέδου για την ανέγερση σχολικού κτηρίου. Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα, η Επιτροπή συγκέντρωσε αρκετά δολάρια, τα οποία απόστειλε στον προορισμό τους.

Τέσσερα χρόνια αργότερα, συνήλθαν οι Δημήτριος Βασιλαράς, Ιωάννης Ματσάγκος και Κωνσταντίνος Γ. Ματσάγκος, οι οποίοι δημιούργησαν τέταρτη Επιτροπή, με την ονομασία «Ερανική Επιτροπή Σποϊτών Καρπάθου Αμερικής ο Άγιος Γεώργιος», με πρόεδρο τον Δημήτρη Βασιλαρά, ταμία τον Κωνσταντίνο Ματσάγκο, γραμματέα τον Ηλία Γ. Πάχο και μέλος τον Ιωάννη Ματσάγκο. Εντός δύο μηνών, η Επιτροπή συγκέντρωσε αρκετά δολάρια. Παράλληλα και για τον ίδιο σκοπό, λειτουργούσε και άλλη Επιτροπή, με πρωτεργάτη τον Γεώργιο Μ. Σισαμή.

Οι δύο επιτροπές, αν και ενεργούσαν χωριστά, δούλεψαν σκληρά και συγκέντρωσαν το ποσόν που απαιτείτο, προκειμένου να κτιστεί το σχολείο των Σπόων.
Στις 14 Μαρτίου 1953, οι Σποΐτες που έμεναν στο Brooklyn, με πρωτοβουλία του Μιχαήλ Ι. Διακομιχάλη οργάνωσαν Σποΐτικο γλέντι στην αίθουσα του Hellenic Societies στη Νέα Υόρκη, με σκοπό την επιδιόρθωση της εκκλησίας και του νεκροταφείου και τη μεταφορά νερού από τον Ψυχρό.

Το γλέντι σημείωσε επιτυχία και λόγω της μεγάλης συμμετοχής Καρπαθίων και άλλων Δωδεκανησίων. Υπέρ των σκοπών της Επιτροπής έγιναν οι ακόλουθες δωρεές: Ηλίας Μ. Βασιλάκης $100, Γεώργιος Δήμαρχος $100, Δημήτριος Βασιλαράς $100, Ευάγγελος Βασιλαράς $50, Γεώργιος Βασιλαράς $50, Νικόλαος Βασιλαράς $50, Βάσος Σισαμής $50, Κωνσταντίνος Τσαμπουνιέρης $50, Βάσος Πάχος $50, Μιχαήλ Π. Βασιλάκης $50 και Εμμανουήλ Σταμπολής $30. Επίσης, ο Εμμανουήλ Ν. Λάμπρος, από τα Πηγάδια, δώρισε όλη την μπύρα που καταναλώθηκε εκείνο το βράδυ.
Το 1957, μετά την απόφαση κατεδάφισης και οικοδόμησης εκ νέου της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου, σχηματίστηκε άλλη Ερανική Επιτροπή, με πρωτοβουλία των Κωνσταντίνου Χατζηγεωργίου, Γεωργίου Μαύρου και Μιχαήλ Διακολιού με σκοπό την ενίσχυση του έργου. Η έκτη κατά σειρά Ερανική Επιτροπή, όπως και οι προηγούμενες, συγκέντρωσε αρκετές χιλιάδες δολάρια και πέτυχε τον σκοπό της.

Brooklyn
Στο χρονικό διάστημα που ακολούθησε, έγιναν προσπάθειες ιδρύσεως Σποΐτικου συλλόγου που επετεύχθη στο Brooklyn της Νέας Υόρκης στη δεκαετία 1965-75. Στις 15 Μαΐου 1965, οι εκεί Σποΐτες αποφάσισαν την ίδρυση του Συλλόγου Σποϊτών Αμερικής ο «Άγιος Γεώργιος» και όρισαν προσωρινό πρόεδρο τον Δημήτρη Ηλ. Βασιλαρά. Τον Ιούνιο του 1966 έφθασε στην Αμερική ο δημοδιδάσκαλος Γεώργιος Β. Χαλκιάς, ο οποίος συνετέλεσε στην αναγνώριση και οργάνωση του Συλλόγου.

Το 1967 εξελέγη το πρώτο Δ.Σ. με πρόεδρο τον Γεώργιο Χαλκιά, ο οποίος υπηρέτησε μέχρι το 1970. Ως πρόεδρος, ο Γεώργιος Χαλκιάς υπήρξε ένας από τους βασικούς συντελεστές της ίδρυσης της Καρπαθιακής Ομοσπονδίας. Εξελέγη πρόεδρος της Γ.Σ. των αντιπροσώπων, πρόεδρος της Επιτροπής Καταστατικού και πρόεδρος της Επιτροπής Νομιμοποίησης της Καρπαθιακής Ομοσπονδίας από την πολιτεία της Νέας Υόρκης.

Τον επόμενο χρόνο, ενδοσυλλογικές διαφορές προκάλεσαν την ίδρυση και δεύτερου Σποΐτικου συλλόγου, στην ίδια περιφέρεια, με την ονομασία «Αδελφότης Σποϊτών Αμερικής – Ένωση Σπόα Μερτώνα», με κύριο στόχο την οδική σύνδεση του χωριού τους με τη Νότιο Κάρπαθο. Μετά από τέσσερα χρόνια και πολλές προσπάθειες κι από τις δυο μεριές και με τις πατρικές συμβουλές του πρωτοπρεσβυτέρου Κωνσταντίνου Χαλκιά από τον Καναδά, επικράτησε πνεύμα συμφιλίωσης και στις 26 Μαΐου 1974 αποφασίστηκε η ένωση των δυο συλλόγων με βάση τον «Άγιο Γεώργιο».

Έκτοτε, ο Σύλλογος συνεχίζει το εθνικό, το πολιτισμικό και κυρίως το κοινωνικό του έργο στην Αμερική και την Κάρπαθο, με την εκτέλεση κοινωφελών έργο στα Σπόα, όπως, για παράδειγμα, την κατασκευή του εκκλησιαστικού υπόστεγου και του ελαιοτριβείου. Το 1975 και 1981, ο Σύλλογος εξέδωσε δύο λευκώματα με «πλούσιο» ιστορικό και λαογραφικό περιεχόμενο για τα Σπόα και τη Σποΐτικη παρουσία στην Αμερική. Πριν από αρκετά χρόνια, ο «Άγιος Γεώργιος» απέκτησε ιδιόκτητο κτήριο και λέσχη στο Brooklyn. Ο «Άγιος Γεώργιος» κατέβαλε $10.000 και έγινε μέλος στο Παγκαρπαθιακό Ίδρυμα. Επίσης, το 1981, ο Σύλλογος πρόσφερε $6.000 στον έρανο του Μητροπολίτη Νεκταρίου, όταν επισκέφθηκε την Αμερική.
Εκτός της Νέας Υόρκης, υπάρχουν και άλλοι Σποΐτικοι σύλλογοι στην Αμερική: στο Cleveland OH ο «Άγιος Γεώργιος» και στο Corpus Christi TX ο «Χριστός».

Carolinas
Από τη δεκαετία του 1990, άρχισε να δημιουργείται μια καινούργια Σποΐτικη παροικία στις North and South Carolinas, από Σποΐτες που μετακόμισαν από τη Νέα Υόρκη, το Ohio και Texas και επιδόθηκαν με μεγάλη επιτυχία στις επιχειρήσεις εστιατορίων.

Στην αρχή, όπως και παλιά, στις μεγάλες γιορτές, οι Σποΐτες της περιοχής μαζεύονταν σε κάποιου συγχωριανού τους το σπίτι για να ευχηθούν και να διασκεδάσουν. Έτσι, στις 7 Ιανουαρίου 2005, αρκετοί Σποΐτες βρέθηκαν στο σπίτι του Γιάννη Μιχ. Τσαμπουνιέρη στο Lyman SC για να του ευχηθούν χρόνια πολλά. Εκείνη τη βραδιά, πάνω στο κέφι, ρίχθηκε η ιδέα δημιουργίας Σποΐτικου συλλόγου με την ονομασία «Άγιος Γεώργιος», και μέσα στον χρόνο εκλέγει το πρώτο Δ.Σ.: πρόεδρος Γιώργος Μηνά Σισαμής, αντιπρόεδρος Γιώργος Μιχ. Τσαμπουνιέρης, γραμματέας Άννα Ι. Τσαμπουνιέρη, ταμίας Βασίλης Διακομιχάλης και σύμβουλοι Κωνσταντίνος Ι. Διακολιός, Σοφία Κ. Βασιλαρά και Γιώργος Παπαμανώλης.

Ένας από τους κύριους σκοπούς του Συλλόγου είναι η διατήρηση της πολιτισμικής κληρονομιάς και η διάδοσης της στη νέα γενιά. Αγόρασε οικόπεδο στο Wellford SC και σε σύντομο χρονικό διάστημα έκτισε το «Σποΐτικο Σπίτι». Μέσα στην παραδοσιακά διακοσμημένη ευρύχωρη αίθουσα του «Σποΐτικου Σπιτιού» γίνεται η ετήσια χοροεσπερίδα του Συλλόγου στο Thanksgiving weekend, η Βασιλόπιτα, αποκριάτικα και άλλα παραδοσιακά γλέντια.

Σ’ αυτές τις εκδηλώσεις, λύρα παίζει ο Γιάννης Τσαμπουνιέρης και λαούτο ο αδελφός του Πολυχρόνης. Στην ίδια αίθουσα, ο Γιάννης Τσαμπουνιέρης διδάσκει Καρπάθικους χορούς, τραγούδια, λύρα και λαούτο σε τρεις δεκάδες παιδιά. Ένδειξη αυτής της προσπάθειας είναι το πρόσφατο CD του συλλόγου, στο οποίο ακούς να παίζουν λύρα και τσαμπούνα και να τραγουδούν με άφθαστη Καρπάθικη προφορά, παραδοσιακά τραγούδια και μαντινάδες, γεννήματα και θρέμματα της ξενιτιάς.

Αρχίζοντας από το 2023, ο Σύλλογος καθιέρωσε διαγωνισμό μαντινάδας, με πρώτο θέμα τους καημούς της ξενιτιάς. Λόγω της ποιητικής συγγενείας που υπάρχει μεταξύ Καρπάθου και Κάσου, ο διαγωνισμός συμπεριλαμβάνει και τα δύο νησιά. Στον Διαγωνισμό συμμετείχαν αρκετοί Καρπαθο-Κασιώτες με 296 μαντινάδες. Στην πρώτη θέση ισοψήφησαν ο Νίκος Παπαγεωργίου (από την Κάσο) και η Μαρία Γ. Σισαμή.