Μ. Καρίκη: Πώς η χαμηλή αυτοπεποίθηση επηρεάζει τη ζωή σου

Rodiaki NewsRoom

Γράφει η
Μαρία Καρίκη
Ψυχολόγος, Msc

Η σχέση με τον εαυτό μας αρχίζει να αναπτύσσεται και να καλλιεργείται από τότε που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρω μας (ίσως -μη συνειδητά- και πιο πριν στην εμβρυϊκή ηλικία, όπως λένε κάποιες θεωρίες).

Καθώς μεγαλώνουμε αρχίζουμε να παρατηρούμε τον εαυτό μας, να αναγνωρίζουμε κάποια στοιχεία μας, να έχουμε μια συνεχώς υπό διαμόρφωση «γνώμη» για το ποιοι είμαστε και πώς φαινόμαστε στους άλλους.

Η παιδική ηλικία, η εφηβεία και η μετεφηβεία παίζουν καθοριστικό ρόλο μέσα από τις επιρροές τους και τα ανάλογα βιώματα στην ταυτότητά μας.

Η αυτοπεποίθηση αφορά σε πολλούς τομείς και συνδέεται με πολλές μεταβλητές: τον σωματικό εαυτό, τις γνωσιακές επιδόσεις, την προσωπικότητα, την κοινωνικότητα και τις παρέες, τα φλερτ και την ανταπόκριση στον ερωτικό τομέα, τις σχέσεις με τους γονείς, τις επιτυχίες (ή αποτυχίες), τα επιτεύγματα, την επαγγελματική σταδιοδρομία, το εισόδημα.

Όλα τα παραπάνω αποτελούν μέσα ενίσχυσης, επιβεβαίωσης ή και διάψευσης μερικές φορές της γνώμης που έχουμε για τις ικανότητες και τις δυνατότητές μας. Το αίσθημα της αυτοαξίας μας επηρεάζεται αρκετά -αρχικά τουλάχιστον- από όλους αυτούς τους «εξωτερικούς» παράγοντες.

Οι συνθήκες που μας περιβάλλουν, τα γεγονότα και οι συγκυρίες πλάθουν ανάλογα την πίστη και την εμπιστοσύνη στον εαυτό μας. Κάπως, έτσι, «χτίζουμε» όλοι μας την αυτοπεποίθησή μας μεγαλώνοντας.

Ώσπου, έρχεται η στιγμή που φτάνουμε σε ένα επίπεδο τέτοιο ωριμότητας, όπου συνειδητοποιούμε ότι η αυτοαξία μας είναι αυθύπαρκτη και δεν ορίζεται από έξω προς τα μέσα, αλλά από μέσα προς τα έξω. Δηλαδή, το πόσο πιστεύουμε σε αυτό που είμαστε και σε αυτό που ακόμα δεν έχουμε ανακαλύψει εξαρτάται από εμάς τους ίδιους και όχι από τις εκάστοτε συνθήκες.

Όλοι θα κάνουμε λάθη, όλοι θα έχουμε τις αποτυχίες μας. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν αξίζουμε. Ο κάθε άνθρωπος συνεχώς εξελίσσεται και διευρύνεται. Δοκιμάζει και πειραματίζεται μέχρι να βρει την εκδοχή του που του ταιριάζει περισσότερο. Το να πιστεύεις στον εαυτό σου δεν σημαίνει ότι είσαι τέλειος ή ο καλύτερος.

Σημαίνει απλά ότι πιστεύεις στις δυνατότητες που έχεις και στη θέλησή σου, στα όνειρά σου και στην αξία σου. Αυτό ισχύει εν δυνάμει για όλους τους ανθρώπους. Δεν υπάρχει λιγότερο ή περισσότερο άξιος. Όλοι είμαστε ισότιμοι ως προς την αξία μας. Απλά ο καθένας θα βρει τη δική του έκφραση και το δικό του ταλέντο.

Τι συμβαίνει, όμως, αν η αυτοπεποίθησή μας είναι στο ναδίρ; Αν δεν πιστεύουμε ότι αξίζουμε παρά μόνο αν υπάρχουν «εξωτερικές» αποδείξεις που να το πιστοποιούν αυτό; Δυστυχώς, αυτό θα επιφέρει τα εξής: θα οριζόμαστε μόνο μέσα από τα «αποτελέσματα» των πράξεών μας, από το τι λένε οι άλλοι για εμάς και από την εξωτερική μας υπόσταση.

Η αυτοπεποίθησή μας θα είναι συνεχώς υπό αμφισβήτηση ανάλογα με τις ατυχίες και τις κριτικές των άλλων. Δεν θα μπορέσουμε να διασφαλίσουμε μια σταθερή άποψη για τον εαυτό μας, γιατί όλα θα εξαρτώνται από την έκβαση των εκάστοτε συνθηκών. Έτσι, θα ζούμε συνεχώς με μια μειωμένη αίσθηση αυτοαξίας και ανάλογα θα επηρεαστεί η συμπεριφορά μας σε όλους μας τους ρόλους.

Θα είμαστε «μαγκωμένοι», διστακτικοί σε πράξεις τόλμης και αλλαγών και ίσως και να νιώθουμε (συνειδητά ή μη) ένα σύμπλεγμα «κατωτερότητας» θεωρώντας ότι όλοι οι άλλοι μάλλον με κάποιον τρόπο είναι «καλύτεροι» από εμάς. Οι συγκρίσεις με τους άλλους θα είναι ατέρμονες και πάντα θα καταλήγουμε στη διαπίστωση ότι δεν είμαστε εκεί που είναι οι άλλοι, αλλά και ούτε έχουμε κάνει όλα όσα έχουν κάνει αυτοί οι άλλοι.

Συνήθως, οι άνθρωποι με χαμηλή αυτοπεποίθηση διακατέχονται από άγχος και κατ' επέκταση από μελαγχολία και θλίψη, γιατί νιώθουν να υπολείπονται συνεχώς σε κάτι. Κάτι τους λείπει, κάτι δεν έχουν. Δεν πιστεύουν ότι θα τα καταφέρουν ή ότι είναι αρκετά ικανοί να ακολουθήσουν αυτά που πραγματικά επιθυμούν. Και κάπως έτσι, συμβαίνει ένα αυτο-σαμποτάρισμα σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους (μέχρι ίσως να αφυπνιστούν).

Αφήνουν τους άλλους να προηγούνται, να τους χειρίζονται, να τους «κακοποιούν» με οποιονδήποτε τρόπο, γιατί δυσκολεύονται να αντιδράσουν ή να μπουν σε αντιπαράθεση μαζί τους. Ένας διάχυτος φόβος τους ακολουθεί σχεδόν πάντα, μην τυχόν κάνουν λάθος, μην τυχόν γίνουν ρεζίλι ή μην τυχόν και τους εγκαταλείψουν ή τους αντικαταστήσουν.

Τρέμουν στην ιδέα της «απόρριψης» (όπως το εκλαμβάνουν), γιατί αυτό θα τους επιβεβαιώσει τη θεωρία τους ότι «δεν αξίζουν». Δεν μπαίνουν στη συλλογιστική να διερευνήσουν μήπως φταίνε και οι άλλοι σε ό,τι διαδραματίζεται γύρω τους.

Πιστεύουν, συνήθως, ότι φταίνε περισσότερο οι ίδιοι. Η ενοχική τους στάση βρίσκει σχεδόν σε όλα μια εφαρμογή. Ανησυχούν ότι αν φύγουν από κάτι οικείο και γνώριμο, δεν θα βρουν επόμενες ευκαιρίες να εργαστούν ξανά, να ξαναβρούν νέο σύντροφο ή φίλους.

Είναι πολύ σημαντικό, επομένως, να δώσουμε τη δέουσα προσοχή στην αυτοπεποίθησή μας, στο περιεχόμενο και την ποιότητά της. Ας αναρωτηθούμε, λοιπόν, αν θέλουμε να συνεχίσουμε να είμαστε έρμαια των εσφαλμένων πεποιθήσεων μας που υπονομεύουν την αυτοπεποίθησή μας ή αν θέλουμε επιτέλους να δεχτούμε την αυτοαξία μας και τις δυνατότητές της χωρίς όρους και αποδείξεις.

Η αυτοαξία μας υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει ανεξάρτητα από ένα αποτέλεσμα ή μια κριτική. Μόνο αν αναγνωρίσουμε και αποδεχτούμε αυτή τη θεμελιώδη αρχή, θα γνωρίσουμε πραγματικά τον εαυτό μας σε βάθος και ουσία...!