Ε. Παπαβασιλείου: Ο πρώτος Έλληνας που μελέτησε τους τόμους του Ιπποτικού τάγματος

Rodiaki NewsRoom

Γράφει η Ε. Παπαβασιλείου
Αρχαιολόγος

Θα ήταν μεγάλη παράλειψη να μην γίνει γνωστή, έστω και μετά θάνατον, στο ροδίτικο επιστημονικό κοινό η μεγάλη προσφορά του εκλιπόντος στην έρευνα της περιοχής των Δωδεκανήσων κατά την περίοδο της Ιπποτοκρατίας. (1309-1522).

Θα πρέπει να τονιστεί και να αναγνωριστεί η αγαστή συνεργασία του με την τότε 4η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου και ειδικότερα με τον τότε προϊστάμενο τον αείμνηστο Ηλία Κόλλια, όταν ο Τσιρπανλής δέχθηκε την πρόταση της συγκέντρωσης άρθρων του σχετικά με την ιπποτοκρατία στα Δωδεκάνησα.

Αυτά δημοσιεύθηκαν το 1991 σε ένα τόμο με τον τίτλο: «Η Ρόδος και οι Νότιες Σποράδες στα χρόνια των Ιπποτών (14ος-16ος αι.), χάρη στο γραφείο Μεσαιωνικής Πόλης στο πλαίσιο της Προγραμματικής Σύμβασης μεταξύ ΥΠΠΟ-ΤΑΠ-δήμο Ρόδου.

Ακολούθησε το 1995 ο Α΄ τόμος με τίτλο: «Ανέκδοτα έγγραφα για τη Ρόδο και τις Ν. Σποράδες από το αρχείο των Ιωαννιτών Ιπποτών. 1421-1453» που περιλαμβάνει 342 ανέκδοτα έγγραφα που βρίσκονται στην Εθνική Βιβλιοθήκη Μάλτας.

Η γλώσσα των εγγράφων είναι η λατινική, η μεσαιωνική ιταλική και η ελληνική. Αυτό το αρχειακό υλικό αποτελεί σταθμό στην ιστορία και την αρχαιολογική έρευνα αφενός μεν εξ αιτίας της επιμονής και γνώσης του Ζ. Τσιρπανλή που επισκέφθηκε την Μάλτα το 1967, το 1981 και το 1988, αλλά και του ευρύ οραματισμού του Η. Κόλλια που έκανε την πρόταση για δημοσίευση, διαβλέποντας την αξία αυτών των εγγράφων.

Ο ίδιος ο Τσιρπανλής αναφέρει ότι «αν δεν ήταν ο Κόλλιας , αμφιβάλλω αν αυτά τα έγγραφα θα έβλεπαν ποτέ το φως της δημοσιότητας».
Μετά τη δημοσίευση του Α΄ τόμου άρχισε από τους μελετητές ο διάλογος μεταξύ των αρχειακών τεκμηρίων και των αρχαιολογικών ευρημάτων, τα αποτελέσματα του οποίου έχουν δημοσιευθεί σε πολλές μελέτες.

Σε αυτά βρήκαν καταφύγιο αρκετοί νεότεροι ερευνητές με πολλές και συχνές αναφορές. Δυστυχώς, για λόγους υγείας δεν εκπληρώθηκε η υπόσχεσή του και για τη δημοσίευση των άλλων δύο τόμων που θα κάλυπταν το χρονικό διάστημα 1454-1481 και 1482-1522, οπότε θα υπήρχε πλήρες αρχειακή ιστορική κάλυψη για την ιπποτοκρατούμενη Ρόδο.

Κατά τον Κόλλια «…του οφείλουμε ευγνωμοσύνη που μπόρεσε να ξετυλίξει εμπρός από τα μάτια μας το θεσπέσιο πανόραμα του βίου των μεσαιωνικών Ροδίων».

Αιωνία η μνήμη του πρώτου Έλληνα και Δωδεκανήσιου μετά το 1523 που άγγιξε τους χειρόγραφους τόμους του ιπποτικού Τάγματος, τους μελέτησε και τους παρέδωσε στην επιστημονική κοινότητα φέρνοντας, στο φως πλήθος ιστορικών στοιχείων για μνημεία και ανθρώπους του 15ου αιώνα στη Ρόδο…